Tổng quan nghiên cứu

Trong giai đoạn 2021-2023, Ban Quản lý Dự án Đầu tư Xây dựng huyện Quảng Xương đã triển khai nhiều dự án đầu tư xây dựng nhằm thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội địa phương. Tuy nhiên, theo số liệu thống kê, tỷ lệ dự án chậm tiến độ dao động từ 15% đến 20%, với nhiều nguyên nhân khách quan và chủ quan như thời tiết, giải phóng mặt bằng, nguồn vốn, năng lực nhà thầu và chất lượng tư vấn. Mục tiêu nghiên cứu nhằm phân tích thực trạng quản trị thực hiện dự án đầu tư xây dựng tại Ban Quản lý Dự án huyện Quảng Xương, từ đó đề xuất các giải pháp hoàn thiện nhằm nâng cao hiệu quả quản lý dự án, đảm bảo tiến độ, chất lượng và chi phí phù hợp.

Phạm vi nghiên cứu tập trung tại Ban Quản lý Dự án Đầu tư Xây dựng huyện Quảng Xương, tỉnh Thanh Hóa, với dữ liệu thu thập từ năm 2021 đến 2024 và đề xuất giải pháp đến năm 2030. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc cải thiện công tác quản trị dự án đầu tư công, góp phần nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn vốn đầu tư công, giảm thiểu lãng phí và thúc đẩy phát triển bền vững tại địa phương. Các chỉ số như tỷ lệ dự án chậm tiến độ, chi phí phát sinh, tỷ lệ dự án đạt chất lượng và mức độ hài lòng của các bên liên quan được sử dụng làm thước đo hiệu quả quản trị dự án.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình quản trị dự án đầu tư xây dựng, tập trung vào ba nội dung chính: quản lý tiến độ, quản lý chất lượng và quản lý chi phí.

  • Lý thuyết quản lý tiến độ: Áp dụng các công cụ như biểu đồ Gantt, mạng lưới PERT/CPM để lập kế hoạch, theo dõi và kiểm soát tiến độ dự án, nhằm đảm bảo hoàn thành đúng thời hạn.
  • Lý thuyết quản lý chất lượng: Dựa trên các tiêu chuẩn kỹ thuật xây dựng (TCVN, TCXDVN) và quy trình kiểm soát chất lượng từ khâu thiết kế, lựa chọn vật liệu đến thi công và nghiệm thu, nhằm đảm bảo công trình đạt yêu cầu kỹ thuật và mỹ thuật.
  • Lý thuyết quản lý chi phí: Tập trung vào lập dự toán, kiểm soát chi phí thực tế, quản lý chi phí phát sinh và thanh toán theo quy định pháp luật, nhằm tối ưu hóa nguồn lực tài chính và tránh vượt ngân sách.

Các khái niệm chuyên ngành như dự án đầu tư xây dựng, quản trị thực hiện dự án, các chủ thể tham gia quản lý dự án, nguyên tắc đầu tư xây dựng và các yếu tố ảnh hưởng đến quản trị dự án cũng được làm rõ để làm nền tảng cho phân tích thực trạng.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng kết hợp phương pháp định lượng và định tính.

  • Nguồn dữ liệu sơ cấp: Thu thập thông tin qua khảo sát trực tiếp với 35 cán bộ Ban Quản lý Dự án, 60 cán bộ đại diện các đơn vị xây lắp, tư vấn, kiểm toán và 60 người dân, lãnh đạo địa phương có liên quan đến các dự án. Phiếu khảo sát thiết kế theo thang đo Likert 5 mức độ, thu về 150 phiếu hợp lệ, thực hiện trong tháng 7/2024.
  • Nguồn dữ liệu thứ cấp: Tổng hợp số liệu từ các báo cáo, kế hoạch vốn, quyết toán dự án của UBND huyện Quảng Xương, Sở Kế hoạch và Đầu tư, Sở Tài chính, Sở Xây dựng, Kho bạc Nhà nước và các cơ quan liên quan giai đoạn 2019-2023.

Phân tích dữ liệu sơ cấp sử dụng phần mềm Excel để tính toán các giá trị thống kê, đánh giá mức độ hài lòng và hiệu quả quản trị dự án. Phân tích dữ liệu thứ cấp áp dụng các phương pháp so sánh, đối chiếu, tính tỷ lệ phần trăm và tốc độ tăng trưởng để đánh giá biến động các chỉ tiêu qua các năm. Phương pháp định tính được sử dụng để tổng hợp, phân tích nguyên nhân và đề xuất giải pháp.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tỷ lệ dự án chậm tiến độ duy trì ở mức cao: Tỷ lệ dự án chậm tiến độ trong giai đoạn 2021-2023 dao động từ 15,78% đến 20%, với 5 dự án bị chậm tiến độ trong năm 2023, chiếm 17,85% tổng số dự án. Số lượng dự án chuyển tiếp từ năm trước sang năm sau bị chậm tiến độ có xu hướng tăng, cho thấy vấn đề chậm trễ kéo dài chưa được giải quyết triệt để.

  2. Nguyên nhân chậm tiến độ đa dạng: Các nguyên nhân chủ yếu gồm chậm phê duyệt thiết kế (dự án khu dân cư thôn Hà Trung chậm 24 ngày), thiếu nhân công (dự án cải tạo đường giao thông Quảng Ngọc - Quảng Phúc chậm 20 ngày), vật liệu không đạt tiêu chuẩn (dự án khu dân cư thôn Phú Cường chậm 14 ngày), và thời tiết xấu (dự án đường giao thông thôn Thắng Phú chậm 10 ngày).

  3. Chất lượng dự án còn tồn tại sai sót: Một số dự án gặp phải các lỗi kỹ thuật như kết cấu bê tông không đạt chuẩn, nứt nẻ bề mặt đường, rò rỉ hệ thống ống nước và sử dụng vật liệu hoàn thiện không đạt tiêu chuẩn. Chi phí khắc phục các sai sót này dao động từ 50 triệu đến 300 triệu đồng, kéo dài thời gian thi công từ 3 đến 14 ngày.

  4. Quản lý chi phí có sự biến động nhưng được kiểm soát tốt: Tổng chi phí quản lý dự án (QLDA) giai đoạn 2019-2023 dao động, cao nhất năm 2019 do thực hiện nhiều dự án và chi phí xây dựng trụ sở chính. Chi phí QLDA năm 2023 giảm còn khoảng 3,787 tỷ đồng, trong đó chi phí lương tăng lên, phản ánh sự tập trung nâng cao năng lực nhân sự. Tỷ lệ quyết toán dự án đạt từ 87,98% đến 99,11%, cho thấy công tác thanh quyết toán được thực hiện chặt chẽ.

Thảo luận kết quả

Việc duy trì tỷ lệ dự án chậm tiến độ ở mức 15-20% phản ánh những thách thức trong quản trị tiến độ dự án, bao gồm quy trình phê duyệt thiết kế phức tạp, hạn chế về nguồn nhân lực và ảnh hưởng của yếu tố khách quan như thời tiết. So với các nghiên cứu trong ngành, tỷ lệ này tương đối phổ biến ở các dự án đầu tư công quy mô vừa và nhỏ, nhưng vẫn cần cải thiện để nâng cao hiệu quả đầu tư.

Các sai sót về chất lượng vật liệu và kỹ thuật thi công cho thấy công tác giám sát và kiểm tra chưa được thực hiện nghiêm ngặt, dẫn đến phát sinh chi phí và kéo dài thời gian thi công. Việc áp dụng các tiêu chuẩn kỹ thuật quốc gia và quốc tế, cùng với đào tạo nâng cao năng lực cán bộ giám sát, là cần thiết để khắc phục tình trạng này.

Quản lý chi phí được đánh giá là có sự cải thiện, với tỷ lệ quyết toán sát với dự toán và chi phí QLDA được phân bổ hợp lý. Tuy nhiên, biến động chi phí sửa chữa tài sản và chi phí khác cho thấy cần có kế hoạch bảo trì và quản lý tài sản hiệu quả hơn.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ dự án chậm tiến độ theo năm, biểu đồ tròn phân bổ nguyên nhân chậm tiến độ, bảng tổng hợp chi phí khắc phục sai sót và biểu đồ đường thể hiện biến động chi phí QLDA qua các năm, giúp minh họa rõ nét các vấn đề và xu hướng quản trị dự án tại Ban Quản lý Dự án huyện Quảng Xương.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Rút ngắn quy trình phê duyệt thiết kế: Áp dụng quy trình rút gọn và đồng bộ hóa các bước xét duyệt hồ sơ thiết kế, giảm thời gian phê duyệt từ 14 ngày xuống còn 7 ngày. Chủ thể thực hiện là Ban Quản lý Dự án phối hợp với các phòng ban liên quan, triển khai trong vòng 6 tháng tới nhằm giảm thiểu chậm trễ khởi công.

  2. Tăng cường đào tạo và mở rộng đội ngũ giám sát: Đào tạo nâng cao kỹ năng sử dụng phần mềm quản lý dự án (MS Project) và kỹ năng giám sát thi công cho cán bộ Ban Quản lý Dự án. Mở rộng đội ngũ giám sát để bao quát toàn bộ công trường, giảm thiểu sai sót và phát hiện kịp thời các vấn đề. Thời gian thực hiện trong 12 tháng, do Ban Quản lý Dự án chủ trì.

  3. Kiểm soát chất lượng vật liệu và thi công nghiêm ngặt: Xây dựng quy trình kiểm tra, nghiệm thu vật liệu đầu vào chặt chẽ, lựa chọn nhà cung cấp uy tín và áp dụng tiêu chuẩn ISO 9001 trong quản lý chất lượng. Chủ thể là Ban Quản lý Dự án phối hợp với nhà thầu và tư vấn giám sát, thực hiện ngay trong các dự án hiện tại và tiếp tục duy trì.

  4. Tối ưu hóa quản lý chi phí và kế hoạch tài chính: Áp dụng phần mềm quản lý chi phí hiện đại, tăng cường kiểm toán nội bộ và giám sát thanh toán theo quy định. Lập kế hoạch chi tiết, cập nhật thường xuyên để phù hợp với tiến độ thực tế, giảm chi phí phát sinh không cần thiết. Thời gian triển khai trong 12 tháng, do Ban Quản lý Dự án phối hợp với Phòng Tài chính - Kế hoạch huyện.

  5. Tăng cường phối hợp liên ngành và giải quyết vướng mắc GPMB: Thiết lập cơ chế phối hợp chặt chẽ giữa Ban Quản lý Dự án, UBND huyện và các phòng ban liên quan để đẩy nhanh tiến độ giải phóng mặt bằng, tổ chức họp định kỳ đánh giá tiến độ và tháo gỡ khó khăn. Thực hiện liên tục trong các năm tới nhằm đảm bảo bàn giao mặt bằng đúng hạn.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý dự án đầu tư công: Nghiên cứu cung cấp các giải pháp thực tiễn để nâng cao hiệu quả quản trị dự án, giúp cải thiện tiến độ, chất lượng và chi phí trong các dự án đầu tư xây dựng công.

  2. Nhà thầu xây dựng và tư vấn giám sát: Hiểu rõ các yếu tố ảnh hưởng đến tiến độ và chất lượng dự án, từ đó nâng cao năng lực phối hợp, kiểm soát chất lượng vật liệu và thi công, giảm thiểu rủi ro phát sinh.

  3. Cơ quan quản lý nhà nước về đầu tư xây dựng: Tham khảo để hoàn thiện chính sách, quy trình phê duyệt, giám sát và quyết toán dự án, góp phần nâng cao hiệu quả sử dụng vốn đầu tư công.

  4. Học viên, nghiên cứu sinh ngành Quản trị Kinh doanh và Quản lý Dự án: Tài liệu tham khảo bổ ích về lý thuyết quản trị dự án, phương pháp nghiên cứu và ứng dụng thực tiễn trong lĩnh vực đầu tư xây dựng công.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao các dự án đầu tư xây dựng tại Quảng Xương thường bị chậm tiến độ?
    Nguyên nhân chính gồm quy trình phê duyệt thiết kế kéo dài, thiếu nhân công có trình độ, vật liệu không đạt chuẩn và ảnh hưởng của thời tiết xấu. Ví dụ, dự án khu dân cư thôn Hà Trung chậm 24 ngày do chậm phê duyệt thiết kế.

  2. Ban Quản lý Dự án đã áp dụng những biện pháp nào để cải thiện tiến độ?
    Ban đã rút ngắn thời gian phê duyệt hồ sơ từ 14 ngày xuống còn 7 ngày, sử dụng phần mềm MS Project để theo dõi tiến độ, lập kế hoạch chi tiết và tăng cường giám sát công trường, giúp giảm 15% thời gian chậm trễ.

  3. Chất lượng công trình được đảm bảo như thế nào?
    Ban áp dụng quy trình kiểm soát chất lượng từ khâu thiết kế, kiểm tra vật liệu đến giám sát thi công và nghiệm thu theo tiêu chuẩn kỹ thuật quốc gia. Tuy nhiên, vẫn còn tồn tại sai sót do giám sát chưa chặt chẽ, dẫn đến phát sinh chi phí khắc phục.

  4. Quản lý chi phí dự án được thực hiện ra sao?
    Ban thực hiện lập dự toán, kiểm soát chi phí thực tế, thanh toán theo quy định pháp luật và áp dụng phần mềm quản lý chi phí. Tỷ lệ quyết toán dự án đạt trên 87%, thể hiện công tác quản lý chi phí khá hiệu quả.

  5. Làm thế nào để nâng cao năng lực quản trị dự án tại Ban Quản lý Dự án?
    Cần đào tạo cán bộ sử dụng thành thạo phần mềm quản lý dự án, mở rộng đội ngũ giám sát, tăng cường phối hợp liên ngành và áp dụng các tiêu chuẩn quản lý chất lượng như ISO 9001 để nâng cao hiệu quả quản trị.

Kết luận

  • Ban Quản lý Dự án Đầu tư Xây dựng huyện Quảng Xương đã đạt được nhiều kết quả tích cực trong quản trị dự án, nhưng vẫn còn tồn tại tỷ lệ dự án chậm tiến độ khoảng 15-20%.
  • Nguyên nhân chậm tiến độ chủ yếu do quy trình phê duyệt thiết kế, thiếu nhân lực, vật liệu không đạt chuẩn và yếu tố thời tiết.
  • Công tác quản lý chất lượng và chi phí được thực hiện tương đối tốt, tuy nhiên cần tăng cường giám sát và kiểm soát để giảm thiểu sai sót và chi phí phát sinh.
  • Đề xuất các giải pháp cụ thể như rút ngắn quy trình phê duyệt, đào tạo nhân lực, kiểm soát chất lượng vật liệu, tối ưu hóa quản lý chi phí và tăng cường phối hợp liên ngành.
  • Các bước tiếp theo bao gồm triển khai các giải pháp đề xuất trong vòng 1-2 năm tới, đồng thời tiếp tục nghiên cứu, đánh giá hiệu quả và điều chỉnh phù hợp để nâng cao hiệu quả quản trị dự án đầu tư xây dựng tại địa phương.

Hành động ngay hôm nay để nâng cao hiệu quả quản trị dự án đầu tư xây dựng tại Quảng Xương, góp phần phát triển bền vững kinh tế - xã hội địa phương!