Tổng quan nghiên cứu

Thuế thu nhập doanh nghiệp (TNDN) là một trong những sắc thuế quan trọng, đóng góp lớn vào ngân sách nhà nước (NSNN) và là công cụ điều tiết vĩ mô nền kinh tế. Tại Chi cục Thuế khu vực Hương Phú, tỉnh Thừa Thiên Huế, công tác quản lý thuế TNDN giai đoạn 2017-2019 đã đạt được nhiều kết quả tích cực nhưng vẫn còn tồn tại những hạn chế cần khắc phục. Với diện tích tự nhiên 738,07 km², bao gồm thị xã Hương Thủy và huyện Phú Vang, khu vực này có số lượng doanh nghiệp đăng ký thuế ngày càng tăng, tạo áp lực lớn cho công tác quản lý thuế. Mục tiêu nghiên cứu nhằm hệ thống hóa lý luận và thực tiễn về quản lý thuế TNDN, đánh giá thực trạng công tác quản lý tại Chi cục Thuế khu vực Hương Phú trong giai đoạn 2017-2019, đồng thời đề xuất giải pháp hoàn thiện công tác quản lý thuế đến năm 2025. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc nâng cao hiệu quả quản lý thuế, góp phần tăng thu NSNN, đảm bảo công bằng và minh bạch trong thực thi pháp luật thuế, đồng thời hỗ trợ phát triển kinh tế địa phương.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình quản lý thuế hiện đại, tập trung vào:

  • Lý thuyết về thuế và vai trò của thuế trong nền kinh tế thị trường: Thuế được xem là công cụ tài chính quan trọng của Nhà nước, có chức năng phân phối lại thu nhập, điều tiết kinh tế vĩ mô và đảm bảo công bằng xã hội.
  • Lý thuyết quản lý thuế: Bao gồm các nội dung như đăng ký thuế, kê khai, nộp thuế, kiểm tra, xử lý vi phạm và cưỡng chế nợ thuế. Quản lý thuế hiệu quả đòi hỏi sự phối hợp giữa chính sách pháp luật, công nghệ thông tin và nguồn nhân lực.
  • Khái niệm và đặc điểm thuế thu nhập doanh nghiệp: Thuế TNDN là sắc thuế trực thu, đánh trên thu nhập chịu thuế của doanh nghiệp với thuế suất phổ biến là 20%, có vai trò quan trọng trong việc huy động nguồn lực cho NSNN và điều tiết hoạt động sản xuất kinh doanh.

Các khái niệm chính bao gồm: thuế TNDN, quản lý thuế, dự toán thuế, kiểm tra thuế, nợ thuế và cưỡng chế nợ thuế.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng kết hợp dữ liệu thứ cấp và sơ cấp:

  • Dữ liệu thứ cấp: Thu thập từ hệ thống văn bản pháp quy về thuế, số liệu thống kê từ Tổng cục Thuế, Cục Thuế tỉnh Thừa Thiên Huế và Chi cục Thuế khu vực Hương Phú.
  • Dữ liệu sơ cấp: Khảo sát 50 công chức thuế trực tiếp quản lý doanh nghiệp và 100 doanh nghiệp đang kê khai, nộp thuế tại Chi cục Thuế khu vực Hương Phú. Phương pháp chọn mẫu ngẫu nhiên đơn được áp dụng để đảm bảo tính đại diện.
  • Phân tích số liệu: Sử dụng phân tổ thống kê và phần mềm Excel để tổng hợp, xử lý và phân tích các chỉ tiêu nghiên cứu.

Thời gian nghiên cứu tập trung vào giai đoạn 2017-2019, với phạm vi không gian là thị xã Hương Thủy và huyện Phú Vang thuộc tỉnh Thừa Thiên Huế.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tình hình đội ngũ cán bộ công chức: Tổng số cán bộ công chức tại Chi cục Thuế khu vực Hương Phú giảm nhẹ từ 78 người năm 2017 xuống còn 75 người năm 2019. Trong đó, tỷ lệ cán bộ có trình độ thạc sĩ tăng từ 5,1% lên 9,3%, đại học chiếm khoảng 68%, cho thấy sự nâng cao về chất lượng nguồn nhân lực.

  2. Kết quả lập dự toán và thu ngân sách: Giai đoạn 2017-2019, Chi cục Thuế khu vực Hương Phú hoàn thành và vượt dự toán thu NSNN hàng năm. Tổng thu ngân sách năm 2017 đạt khoảng 158 tỷ đồng, tăng trưởng qua các năm. Thuế TNDN tuy chiếm tỷ trọng nhỏ trong tổng thu nhưng có xu hướng tăng do số lượng doanh nghiệp mới thành lập và hoạt động ổn định.

  3. Đánh giá công tác quản lý thuế TNDN: Khảo sát cho thấy đa số công chức thuế và doanh nghiệp đánh giá tích cực về công tác lập dự toán, tuyên truyền hỗ trợ, kê khai nộp thuế và kiểm tra xử lý vi phạm. Tuy nhiên, vẫn còn tồn tại các hạn chế như ý thức chấp hành pháp luật thuế của một số doanh nghiệp chưa cao, tình trạng doanh nghiệp "ma", mua bán hóa đơn trái phép và cơ chế chính sách thuế chưa đồng bộ.

  4. Công tác quản lý nợ thuế và cưỡng chế: Tỷ lệ nợ thuế có khả năng thu hồi được duy trì ở mức ổn định, nhưng vẫn cần tăng cường các biện pháp cưỡng chế để giảm thiểu nợ xấu, đảm bảo nguồn thu cho NSNN.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân của những tồn tại trong quản lý thuế TNDN tại Chi cục Thuế khu vực Hương Phú bao gồm hạn chế về nhân lực, địa bàn rộng, sự không nhất quán trong quản lý giữa hai huyện, cũng như ý thức chấp hành pháp luật của doanh nghiệp còn thấp. So sánh với kinh nghiệm tại các địa phương khác như Quảng Trạch và Quảng Điền, việc công khai danh sách doanh nghiệp nợ thuế, tăng cường kiểm tra chuyên đề và ứng dụng công nghệ thông tin đã góp phần nâng cao hiệu quả quản lý thuế. Việc áp dụng các biện pháp này tại Hương Phú có thể giúp khắc phục các tồn tại hiện tại. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tăng trưởng thu NSNN, bảng phân tích tỷ lệ cán bộ theo trình độ và biểu đồ đánh giá mức độ hài lòng của doanh nghiệp về các khâu quản lý thuế.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Hoàn thiện văn bản hướng dẫn và cải cách thủ tục hành chính: Rà soát, cập nhật các văn bản pháp luật liên quan đến thuế TNDN để đảm bảo tính đồng bộ, rõ ràng, dễ hiểu, giảm thiểu vướng mắc trong thực thi. Chủ thể thực hiện: Bộ Tài chính, Tổng cục Thuế. Thời gian: 2021-2023.

  2. Nâng cao chất lượng công tác lập dự toán thuế: Áp dụng các phương pháp phân tích dữ liệu và dự báo chính xác hơn, chú trọng đến tác động của chính sách thuế và đặc điểm doanh nghiệp trên địa bàn. Chủ thể thực hiện: Chi cục Thuế khu vực Hương Phú. Thời gian: Hàng năm.

  3. Đẩy mạnh công tác tuyên truyền, hỗ trợ người nộp thuế: Tổ chức các buổi đối thoại, tập huấn, giải đáp thắc mắc nhằm nâng cao nhận thức và ý thức chấp hành pháp luật thuế của doanh nghiệp. Chủ thể thực hiện: Chi cục Thuế, phối hợp với các tổ chức doanh nghiệp. Thời gian: Liên tục.

  4. Tăng cường kiểm tra, xử lý vi phạm và cưỡng chế nợ thuế: Xây dựng kế hoạch kiểm tra chuyên đề theo ngành nghề có rủi ro cao, phối hợp chặt chẽ với các cơ quan điều tra để xử lý nghiêm các hành vi gian lận, trốn thuế. Chủ thể thực hiện: Chi cục Thuế, Công an. Thời gian: 2021-2025.

  5. Ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý thuế: Triển khai hệ thống quản lý thuế tập trung, kết nối dữ liệu giữa các đơn vị, sử dụng phần mềm phân tích rủi ro để nâng cao hiệu quả kiểm tra và quản lý. Chủ thể thực hiện: Tổng cục Thuế, Chi cục Thuế. Thời gian: 2021-2024.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ công chức ngành thuế: Nâng cao hiểu biết về quản lý thuế TNDN, áp dụng các giải pháp thực tiễn để cải thiện hiệu quả công tác quản lý thuế tại địa phương.

  2. Nhà quản lý doanh nghiệp: Hiểu rõ quyền lợi và nghĩa vụ về thuế, từ đó nâng cao ý thức chấp hành pháp luật thuế, giảm thiểu rủi ro vi phạm.

  3. Chuyên gia, nhà nghiên cứu kinh tế và tài chính công: Tham khảo các phân tích, số liệu thực tiễn và đề xuất giải pháp quản lý thuế trong bối cảnh địa phương cụ thể.

  4. Cơ quan hoạch định chính sách: Sử dụng kết quả nghiên cứu để xây dựng, điều chỉnh chính sách thuế phù hợp với thực tiễn, góp phần phát triển kinh tế bền vững.

Câu hỏi thường gặp

  1. Quản lý thuế thu nhập doanh nghiệp là gì?
    Quản lý thuế TNDN là hoạt động tổ chức, điều hành các quy trình đăng ký, kê khai, nộp thuế, kiểm tra và xử lý vi phạm nhằm đảm bảo doanh nghiệp thực hiện đúng nghĩa vụ thuế, góp phần tăng thu NSNN và điều tiết kinh tế.

  2. Tại sao công tác lập dự toán thuế lại quan trọng?
    Lập dự toán giúp cơ quan thuế xác định mục tiêu thu ngân sách, xây dựng kế hoạch thu phù hợp với thực tế, từ đó tổ chức thực hiện hiệu quả, tránh thất thu và đảm bảo nguồn thu ổn định.

  3. Những khó khăn chính trong quản lý thuế TNDN tại Hương Phú là gì?
    Bao gồm hạn chế về nhân lực, địa bàn rộng, ý thức chấp hành pháp luật của doanh nghiệp chưa cao, tình trạng doanh nghiệp "ma" và mua bán hóa đơn trái phép, cũng như cơ chế chính sách chưa đồng bộ.

  4. Giải pháp nào giúp nâng cao hiệu quả quản lý thuế?
    Hoàn thiện chính sách pháp luật, tăng cường tuyên truyền hỗ trợ, áp dụng công nghệ thông tin, kiểm tra chuyên đề và xử lý nghiêm vi phạm là những giải pháp thiết thực.

  5. Làm thế nào để doanh nghiệp nâng cao ý thức chấp hành thuế?
    Thông qua các chương trình đào tạo, đối thoại, hỗ trợ giải đáp thắc mắc, đồng thời công khai danh sách doanh nghiệp vi phạm để tạo sức ép và khuyến khích tuân thủ pháp luật.

Kết luận

  • Thuế thu nhập doanh nghiệp là nguồn thu quan trọng, góp phần lớn vào NSNN và điều tiết kinh tế vĩ mô tại Chi cục Thuế khu vực Hương Phú.
  • Giai đoạn 2017-2019, công tác quản lý thuế TNDN đạt nhiều kết quả tích cực nhưng vẫn còn tồn tại hạn chế về nhân lực, ý thức doanh nghiệp và cơ chế chính sách.
  • Nghiên cứu đã đề xuất các giải pháp đồng bộ nhằm hoàn thiện công tác quản lý thuế, bao gồm cải cách thủ tục hành chính, nâng cao chất lượng dự toán, đẩy mạnh tuyên truyền, tăng cường kiểm tra và ứng dụng công nghệ.
  • Kết quả nghiên cứu có giá trị tham khảo cho cán bộ thuế, doanh nghiệp, nhà quản lý và các nhà hoạch định chính sách.
  • Đề nghị triển khai các giải pháp trong giai đoạn 2021-2025 để nâng cao hiệu quả quản lý thuế, góp phần phát triển kinh tế địa phương bền vững.

Hành động tiếp theo: Các cơ quan liên quan cần phối hợp triển khai các giải pháp đề xuất, đồng thời tiếp tục nghiên cứu, cập nhật chính sách phù hợp với thực tiễn phát triển kinh tế xã hội.