## Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục theo Nghị quyết số 29-NQ/TW, việc phát triển chương trình giáo dục nhà trường trở thành một nhiệm vụ trọng tâm nhằm nâng cao chất lượng giáo dục phổ thông. Tại huyện Vũ Thư, tỉnh Thái Bình, các trường trung học cơ sở (THCS) đang đối mặt với nhiều thách thức trong quản lý và phát triển chương trình nhà trường, như hạn chế về năng lực phát triển chương trình của giáo viên, phương pháp dạy học lạc hậu, nội dung chương trình chưa phù hợp với thực tiễn. Nghiên cứu này nhằm khảo sát thực trạng quản lý phát triển chương trình nhà trường ở các trường THCS huyện Vũ Thư trong năm học 2014-2015, từ đó đề xuất các biện pháp quản lý phù hợp nhằm nâng cao hiệu quả phát triển chương trình giáo dục nhà trường.

Mục tiêu nghiên cứu tập trung vào việc phân tích thực trạng quản lý phát triển chương trình nhà trường, đánh giá năng lực của cán bộ quản lý và giáo viên, nhận thức của các bên liên quan, đồng thời đề xuất các giải pháp quản lý phát triển chương trình nhà trường phù hợp với điều kiện thực tế địa phương. Phạm vi nghiên cứu bao gồm ba trường THCS tiêu biểu tại huyện Vũ Thư với 54 cán bộ giáo viên, 39 đại diện các tổ chức chính trị xã hội và 100 học sinh tham gia khảo sát.

Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc cung cấp cơ sở khoa học cho công tác quản lý phát triển chương trình nhà trường, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục phổ thông tại địa phương, đồng thời hỗ trợ thực hiện hiệu quả các chủ trương đổi mới chương trình giáo dục phổ thông của Bộ Giáo dục và Đào tạo.

## Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

### Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết và mô hình quản lý giáo dục, phát triển chương trình giáo dục và quản lý phát triển chương trình nhà trường. Các khái niệm chính bao gồm:

- **Chương trình giáo dục**: Kế hoạch tổng thể, hệ thống các hoạt động giáo dục tại nhà trường, bao gồm mục tiêu, nội dung, phương pháp tổ chức và đánh giá kết quả học tập.
- **Phát triển chương trình nhà trường**: Quá trình điều chỉnh, bổ sung, thiết kế và thực thi chương trình giáo dục phù hợp với nhu cầu học sinh và điều kiện thực tế của nhà trường.
- **Quản lý phát triển chương trình nhà trường**: Hoạt động có kế hoạch của cán bộ quản lý nhằm tổ chức, chỉ đạo và giám sát toàn bộ quá trình phát triển chương trình nhà trường.
- **Lý thuyết quản lý giáo dục**: Tập trung vào việc hoạch định, tổ chức, lãnh đạo và kiểm soát các nguồn lực nhằm đạt được mục tiêu giáo dục.
- **Mô hình phát triển chương trình liên tục**: Bao gồm các bước phân tích nhu cầu, xác định mục tiêu, thiết kế, thực thi và đánh giá chương trình.

### Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp hỗn hợp kết hợp giữa nghiên cứu lý luận và thực tiễn:

- **Nguồn dữ liệu**: Thu thập từ khảo sát thực trạng tại ba trường THCS huyện Vũ Thư, gồm 54 cán bộ giáo viên, 39 đại diện tổ chức chính trị xã hội và 100 học sinh trong năm học 2014-2015.
- **Phương pháp chọn mẫu**: Mẫu chọn theo phương pháp chọn mẫu thuận tiện và mẫu toàn bộ đối với các nhóm đối tượng nghiên cứu nhằm đảm bảo tính đại diện và khả năng thu thập dữ liệu đầy đủ.
- **Phương pháp thu thập dữ liệu**: Sử dụng bảng hỏi, phỏng vấn trực tiếp, quan sát và thu thập hồ sơ quản lý chuyên môn.
- **Phương pháp phân tích**: Phân tích định lượng bằng thống kê mô tả, so sánh tỷ lệ phần trăm; phân tích định tính qua nội dung phỏng vấn và quan sát.
- **Timeline nghiên cứu**: Khảo sát và thu thập dữ liệu trong năm học 2014-2015, phân tích và đề xuất biện pháp trong năm 2015-2016.

## Kết quả nghiên cứu và thảo luận

### Những phát hiện chính

- **Nhận thức về phát triển chương trình nhà trường**: 85,7% giáo viên cho rằng việc xây dựng chương trình nhà trường là rất cần thiết, thể hiện sự đồng thuận cao về tầm quan trọng của phát triển chương trình trong đổi mới giáo dục.
- **Năng lực phát triển chương trình của giáo viên**: Khoảng 50% giáo viên tự đánh giá năng lực phát triển chương trình ở mức trung bình trở lên, tuy nhiên vẫn còn 38,1% cho rằng năng lực còn hạn chế, ảnh hưởng đến hiệu quả thực hiện chương trình.
- **Thực trạng chương trình và sách giáo khoa**: Chương trình hiện hành nặng về kiến thức hàn lâm, chưa chú trọng phát triển năng lực và kỹ năng thực hành cho học sinh; SGK chưa phù hợp với trình độ nhận thức và điều kiện địa phương.
- **Quản lý phát triển chương trình nhà trường**: Ban giám hiệu và tổ chuyên môn chưa thực hiện đầy đủ các bước lập kế hoạch, tổ chức thực hiện và kiểm tra giám sát phát triển chương trình; chỉ đạo còn mang tính hình thức, chưa đồng bộ.
- **Khó khăn và thuận lợi**: Thuận lợi là đội ngũ cán bộ quản lý và giáo viên có ý thức đổi mới; khó khăn gồm thiếu nguồn lực, cơ sở vật chất chưa đồng bộ, giáo viên chưa được bồi dưỡng đầy đủ về phát triển chương trình.

### Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy sự cần thiết phải nâng cao năng lực phát triển chương trình cho giáo viên và cán bộ quản lý, đồng thời cải tiến công tác quản lý phát triển chương trình nhà trường. So sánh với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, việc phát triển chương trình nhà trường là một quá trình liên tục, đòi hỏi sự tham gia tích cực của giáo viên, cán bộ quản lý và cộng đồng. Việc áp dụng các mô hình quản lý hiện đại và đổi mới phương pháp dạy học tích hợp, liên môn sẽ góp phần nâng cao chất lượng giáo dục. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tỷ lệ nhận thức của giáo viên, bảng đánh giá năng lực và sơ đồ quy trình quản lý phát triển chương trình để minh họa rõ nét hơn.

## Đề xuất và khuyến nghị

- **Tăng cường bồi dưỡng năng lực cho cán bộ quản lý và giáo viên**: Tổ chức các khóa đào tạo chuyên sâu về phát triển chương trình nhà trường, phương pháp dạy học tích hợp, đánh giá năng lực học sinh; mục tiêu nâng cao năng lực trên 70% giáo viên trong vòng 2 năm; chủ thể thực hiện là Sở GD&ĐT phối hợp với các trường sư phạm.
- **Xây dựng và triển khai kế hoạch phát triển chương trình nhà trường đồng bộ**: Ban giám hiệu các trường cần chủ động xây dựng kế hoạch chi tiết, phân công nhiệm vụ rõ ràng, giám sát chặt chẽ quá trình thực hiện; mục tiêu hoàn thành kế hoạch hàng năm; thời gian triển khai ngay từ đầu năm học.
- **Huy động nguồn lực đầu tư cơ sở vật chất và tài liệu dạy học**: Phối hợp với chính quyền địa phương và các tổ chức xã hội để nâng cấp phòng học, trang thiết bị, thư viện điện tử; mục tiêu đạt chuẩn cơ sở vật chất theo quy định trong 3 năm; chủ thể là phòng GD&ĐT và UBND huyện.
- **Thúc đẩy đổi mới phương pháp dạy học và kiểm tra đánh giá**: Khuyến khích giáo viên áp dụng phương pháp dạy học tích hợp, chủ đề liên môn, đánh giá năng lực học sinh; tổ chức các cuộc thi, hội thảo chia sẻ kinh nghiệm; mục tiêu tăng tỷ lệ áp dụng phương pháp mới lên 60% trong 2 năm.
- **Tăng cường công tác kiểm tra, giám sát và xử lý kết quả phát triển chương trình**: Thành lập tổ kiểm tra chuyên trách, xây dựng tiêu chí đánh giá rõ ràng, xử lý kịp thời các tồn tại; mục tiêu nâng cao hiệu quả quản lý; thực hiện liên tục hàng năm.

## Đối tượng nên tham khảo luận văn

- **Cán bộ quản lý giáo dục**: Nhận diện các yếu tố ảnh hưởng và biện pháp quản lý phát triển chương trình nhà trường, hỗ trợ xây dựng kế hoạch và giám sát thực hiện.
- **Giáo viên các trường THCS**: Nâng cao nhận thức và năng lực phát triển chương trình, đổi mới phương pháp dạy học, áp dụng các chủ đề liên môn.
- **Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành quản lý giáo dục**: Cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý phát triển chương trình nhà trường, làm tài liệu tham khảo cho các đề tài nghiên cứu tiếp theo.
- **Các cơ quan quản lý giáo dục địa phương**: Hỗ trợ xây dựng chính sách, kế hoạch phát triển chương trình giáo dục phù hợp với điều kiện địa phương, nâng cao chất lượng giáo dục phổ thông.

## Câu hỏi thường gặp

1. **Tại sao phát triển chương trình nhà trường lại quan trọng trong đổi mới giáo dục?**  
Phát triển chương trình giúp điều chỉnh nội dung, phương pháp dạy học phù hợp với nhu cầu học sinh và yêu cầu xã hội, nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện.

2. **Những khó khăn chính trong quản lý phát triển chương trình ở các trường THCS hiện nay là gì?**  
Khó khăn gồm năng lực giáo viên hạn chế, cơ sở vật chất chưa đồng bộ, thiếu nguồn lực và công tác quản lý chưa đồng bộ, hiệu quả thấp.

3. **Làm thế nào để nâng cao năng lực phát triển chương trình cho giáo viên?**  
Thông qua các khóa bồi dưỡng chuyên môn, tập huấn đổi mới phương pháp dạy học, chia sẻ kinh nghiệm và hỗ trợ kỹ thuật từ các chuyên gia.

4. **Phương pháp dạy học tích hợp có vai trò gì trong phát triển chương trình?**  
Dạy học tích hợp giúp học sinh phát triển năng lực tổng hợp, vận dụng kiến thức liên môn giải quyết vấn đề thực tiễn, phù hợp với xu hướng đổi mới giáo dục.

5. **Làm sao để kiểm tra, giám sát hiệu quả công tác phát triển chương trình nhà trường?**  
Thiết lập tổ kiểm tra chuyên trách, xây dựng tiêu chí đánh giá rõ ràng, thực hiện kiểm tra định kỳ và xử lý kịp thời các tồn tại, đảm bảo sự đồng bộ và hiệu quả.

## Kết luận

- Quản lý phát triển chương trình nhà trường là yếu tố then chốt nâng cao chất lượng giáo dục phổ thông tại các trường THCS huyện Vũ Thư.  
- Năng lực cán bộ quản lý và giáo viên đóng vai trò quyết định trong việc thực hiện hiệu quả phát triển chương trình.  
- Cơ sở vật chất và nguồn lực đầu tư còn hạn chế ảnh hưởng đến quá trình đổi mới chương trình và phương pháp dạy học.  
- Các biện pháp quản lý phát triển chương trình cần được triển khai đồng bộ, có sự phối hợp chặt chẽ giữa các bên liên quan.  
- Nghiên cứu đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm nâng cao hiệu quả quản lý phát triển chương trình nhà trường, góp phần thực hiện thành công đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục phổ thông.

**Hành động tiếp theo**: Các trường THCS và phòng GD&ĐT huyện Vũ Thư cần triển khai ngay các biện pháp đề xuất, đồng thời tiếp tục nghiên cứu, đánh giá để điều chỉnh phù hợp với thực tiễn.  
**Kêu gọi**: Các nhà quản lý giáo dục, giáo viên và các bên liên quan hãy cùng chung tay phát triển chương trình nhà trường nhằm nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện.