Quản lý nhà nước về xã hội hóa dịch vụ công chứng trên địa bàn các tỉnh Đông Bắc

Khu vực phi nhà nước ngày càng đóng vai trò quan trọng trong cung ứng dịch vụ công. Xu hướng này diễn ra mạnh mẽ trên thế giới và ở Việt Nam. Xã hội hóa dịch vụ công chứng là một chủ trương đúng đắn, góp phần đảm bảo an toàn pháp lý cho các giao dịch dân sự. Tuy nhiên, cần nhận thức rõ bản chất của xã hội hóa dịch vụ công, xây dựng cơ chế quản lý nhà nước phù hợp với mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội. Việc này đảm bảo quyền lợi hợp pháp của nhân dân và hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước.

Quá trình xã hội hóa dịch vụ công chứng đã được thực hiện hơn 10 năm, đủ để đánh giá thành quả và bất cập. Sự ra đời của Văn phòng công chứng đã góp phần ngăn ngừa rủi ro, tranh chấp. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều hạn chế trong công tác quản lý nhà nước, như: tính hoàn thiện và nhất quán của hệ thống thể chế, xây dựng cơ sở dữ liệu về công chứng, vai trò của tổ chức tự quản nghề nghiệp. Đánh giá đúng thực tiễn là cơ sở quan trọng để thúc đẩy quá trình xã hội hóa theo đúng định hướng.

Đông Bắc là một địa bàn có nhiều đặc điểm riêng về tình hình tự nhiên cũng như trình độ phát triển kinh tế - xã hội. Đây là những đặc điểm có ảnh hưởng lớn tới quá trình xã hội hóa dịch vụ công chứng. Xét về mặt bằng chung, dịch vụ công chứng đã được xã hội hóa tại các tỉnh Đông Bắc với sự ra đời của hàng loạt các Văn phòng công chứng tại các thành phố lớn, các trung tâm kinh tế - xã hội của vùng. Sự có mặt của các Văn phòng công chứng đã phần nào giảm bớt được gánh nặng cho các cơ quan nhà nước.

Tại các địa phương có điều kiện kinh tế - xã hội còn khó khăn thì số lượng Văn phòng công chứng được thành lập còn chưa nhiều, thậm chí là không có, dẫn đến nhu cầu công chứng của người dân ở khu vực này không được đáp ứng. Đội ngũ công chứng viên tuy đã tăng về số lượng nhưng chưa đủ để đáp ứng yêu cầu của quá trình xã hội hóa. Hội công chứng viên mặc dù đã được thành lập ở hầu hết các tỉnh Đông Bắc nhưng chưa thực sự chủ động phát huy vai trò tự quản của một tổ chức xã hội nghề nghiệp.

Hoạt động của các tổ chức hành nghề công chứng còn nhiều bất cập, trong khi công tác thanh tra, kiểm tra và xử lý vi phạm của Cơ quan nhà nước còn gặp nhiều khó khăn do quy định của pháp luật. Rõ ràng, chính quyền các tỉnh Đông Bắc cần tính toán, đánh giá những yếu tố đặc thù của vùng có ảnh hưởng đến quá trình xã hội hóa dịch vụ công chứng, từ đó có những chính sách khuyến khích thành lập Văn phòng công chứng, hỗ trợ đào tạo công chứng viên tại các địa bàn có điều kiện kinh tế - xã hội khó khăn và kiểm soát chặt chẽ hoạt động của các tổ chức hành nghề công chứng đã được thành lập, đảm bảo hoạt động công chứng có thể phát triển ổn định và bền vững.

Cần rà soát, sửa đổi, bổ sung các văn bản pháp luật liên quan đến hoạt động công chứng để đảm bảo tính đồng bộ và khả thi. Xây dựng cơ chế phối hợp giữa các cơ quan quản lý nhà nước trong việc thanh tra, kiểm tra hoạt động của các tổ chức hành nghề công chứng. Nghiên cứu ban hành chính sách hỗ trợ tài chính cho các Văn phòng công chứng mới thành lập tại các địa bàn khó khăn.

Tổ chức các khóa đào tạo, bồi dưỡng nghiệp vụ thường xuyên cho công chứng viên để nâng cao trình độ chuyên môn và đạo đức nghề nghiệp. Xây dựng quy trình đánh giá năng lực công chứng viên định kỳ. Khuyến khích công chứng viên tham gia các hoạt động nghiên cứu khoa học về lĩnh vực công chứng.

Tạo điều kiện cho Hội công chứng viên tham gia vào quá trình xây dựng chính sách, pháp luật về công chứng. Giao cho Hội công chứng viên một số nhiệm vụ trong việc quản lý, giám sát hoạt động của các tổ chức hành nghề công chứng. Hỗ trợ Hội công chứng viên xây dựng và phát triển các hoạt động tự quản.

Xây dựng cơ sở dữ liệu về văn bản công chứng, thông tin công chứng viên, và các vụ việc vi phạm pháp luật trong lĩnh vực công chứng. Kết nối cơ sở dữ liệu này với các cơ quan nhà nước liên quan để chia sẻ thông tin và nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước. Đảm bảo an ninh, an toàn thông tin cho cơ sở dữ liệu.

Cung cấp một số dịch vụ công chứng cơ bản trực tuyến để tạo thuận lợi cho người dân và doanh nghiệp. Xây dựng hệ thống xác thực điện tử để đảm bảo tính pháp lý của các giao dịch trực tuyến. Tăng cường tuyên truyền, hướng dẫn người dân sử dụng dịch vụ công chứng trực tuyến.

Nghiên cứu mô hình quản lý nhà nước về công chứng của các nước có nền kinh tế phát triển và hệ thống pháp luật hoàn thiện. Tìm hiểu cách thức các nước này xây dựng thể chế, quản lý chất lượng, và ứng dụng công nghệ trong hoạt động công chứng. Đánh giá tính phù hợp của các mô hình này với điều kiện thực tế của Việt Nam.

Học hỏi kinh nghiệm về xây dựng hệ thống pháp luật rõ ràng, minh bạch và phù hợp với thực tiễn. Tìm hiểu cách thức các nước này quản lý chất lượng dịch vụ công chứng, đảm bảo quyền lợi của người dân và doanh nghiệp. Nghiên cứu các biện pháp phòng ngừa rủi ro và giải quyết tranh chấp trong hoạt động công chứng.

Thực hiện các nghiên cứu chuyên sâu về các vấn đề liên quan đến xã hội hóa dịch vụ công chứng, như: tác động của chính sách, hiệu quả hoạt động của các tổ chức hành nghề công chứng, và nhu cầu của người dân. Đánh giá định kỳ quá trình xã hội hóa để có những điều chỉnh phù hợp với tình hình thực tế.

Xây dựng tầm nhìn dài hạn cho sự phát triển của dịch vụ công chứng tại các tỉnh Đông Bắc. Đảm bảo sự hài hòa giữa mục tiêu kinh tế và mục tiêu xã hội trong quá trình xã hội hóa. Phát triển dịch vụ công chứng theo hướng chuyên nghiệp, hiện đại và bền vững.