Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh phát triển mạnh mẽ của công nghệ thông tin và truyền thông, phát thanh, truyền hình (PT-TH) giữ vai trò quan trọng trong việc truyền tải thông tin, định hướng dư luận và góp phần phát triển kinh tế - xã hội. Tại Việt Nam, hệ thống PT-TH gồm 72 cơ quan, trong đó có 2 đài quốc gia và 64 đài địa phương, với hơn 76 kênh phát thanh và 194 kênh truyền hình, đã trở thành công cụ truyền thông chính thống, được Nhà nước đầu tư phát triển. Tỉnh Đắk Lắk, với đặc thù vùng sâu, vùng xa và đa dạng dân tộc, có hệ thống PT-TH đóng vai trò thiết yếu trong việc tuyên truyền chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước, góp phần tạo sự đồng thuận xã hội.

Tuy nhiên, thực trạng quản lý nhà nước về PT-TH tại Đắk Lắk còn nhiều hạn chế như văn bản pháp luật chưa rõ ràng, nội dung chương trình chưa phong phú, đội ngũ cán bộ chuyên môn chưa đáp ứng yêu cầu, kinh phí hoạt động thấp và nhận thức của chính quyền địa phương chưa đầy đủ. Nghiên cứu nhằm mục tiêu phân tích thực trạng quản lý nhà nước về PT-TH trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk giai đoạn 2019-2021, từ đó đề xuất các giải pháp hoàn thiện công tác quản lý đến năm 2025, góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động PT-TH phục vụ phát triển kinh tế - xã hội địa phương.

Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc hệ thống hóa cơ sở lý luận, đồng thời cung cấp cơ sở thực tiễn để các cơ quan quản lý nhà nước tại Đắk Lắk và các địa phương tương tự tham khảo, áp dụng nhằm nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về PT-TH trong bối cảnh chuyển đổi số và hội nhập quốc tế.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết quản lý nhà nước và truyền thông đại chúng, trong đó:

  • Lý thuyết quản lý nhà nước: Quản lý nhà nước được hiểu là hoạt động thực thi quyền lực nhà nước nhằm điều chỉnh các quan hệ xã hội, bảo đảm hoạt động PT-TH phát triển ổn định, tự do trong khuôn khổ pháp luật. Quản lý nhà nước về PT-TH là sự tác động có tổ chức, có định hướng và điều chỉnh bằng quyền lực nhà nước đối với các hoạt động PT-TH nhằm bảo đảm thực hiện nhiệm vụ chính trị và phát triển kinh tế - xã hội.

  • Lý thuyết truyền thông đại chúng: PT-TH là phương tiện truyền thông đại chúng có khả năng tác động trực tiếp đến thính giả và khán giả thông qua âm thanh và hình ảnh, với chức năng thông tin, tư tưởng, tổ chức quản lý xã hội, phát triển văn hóa giải trí và giám sát xã hội.

Các khái niệm chính bao gồm: phát thanh, truyền hình, quản lý nhà nước, chức năng PT-TH, nguyên tắc quản lý nhà nước về PT-TH (đảng lãnh đạo, pháp chế xã hội chủ nghĩa, khoa học khách quan, dân chủ).

Phương pháp nghiên cứu

  • Nguồn dữ liệu: Nghiên cứu sử dụng dữ liệu thứ cấp từ các văn bản pháp luật, báo cáo ngành, tài liệu học thuật và số liệu thống kê của Đài PT-TH tỉnh Đắk Lắk; đồng thời thu thập số liệu sơ cấp qua khảo sát, phỏng vấn cán bộ quản lý, viên chức PT-TH tại địa phương.

  • Phương pháp phân tích: Áp dụng phương pháp tổng hợp, phân tích tài liệu để hệ thống hóa cơ sở lý luận; phương pháp so sánh để đánh giá biến động các chỉ tiêu quản lý qua các năm; phương pháp xử lý số liệu điều tra bằng phần mềm Excel 2013 nhằm phân tích thực trạng và hiệu quả quản lý.

  • Cỡ mẫu và chọn mẫu: Khảo sát toàn bộ cán bộ, viên chức làm việc tại Đài PT-TH tỉnh Đắk Lắk và các phòng ban liên quan, đảm bảo tính đại diện và độ tin cậy của kết quả nghiên cứu.

  • Timeline nghiên cứu: Nghiên cứu tập trung vào giai đoạn 2019-2021, đánh giá thực trạng và đề xuất giải pháp đến năm 2025, phù hợp với các kế hoạch, quy hoạch phát triển báo chí và PT-TH của Chính phủ.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Thực trạng tổ chức bộ máy và nguồn lực: Đài PT-TH tỉnh Đắk Lắk có tổ chức bộ máy tương đối hoàn chỉnh nhưng còn thiếu cán bộ chuyên môn cao, đặc biệt là đội ngũ kỹ thuật viên và biên tập viên. Khoảng 70% cán bộ viên chức được đào tạo chuyên môn phù hợp, tuy nhiên kỹ năng nghiệp vụ còn hạn chế.

  2. Pháp luật và chính sách quản lý: Văn bản quy phạm pháp luật liên quan đến quản lý PT-TH chưa đồng bộ, nhiều quy định còn chung chung, gây khó khăn trong thực thi. Khoảng 60% cán bộ quản lý đánh giá các văn bản pháp luật chưa rõ ràng, thiếu cập nhật kịp thời với xu thế chuyển đổi số.

  3. Nội dung chương trình và chất lượng phát sóng: Nội dung chương trình PT-TH trên địa bàn còn đơn điệu, chưa đa dạng, chưa đáp ứng đầy đủ nhu cầu của các nhóm đối tượng dân cư, đặc biệt là đồng bào dân tộc thiểu số. Tỷ lệ chương trình sản xuất trong nước đạt khoảng 65%, thấp hơn mục tiêu 70% của quy hoạch quốc gia.

  4. Kinh phí và cơ chế tài chính: Kinh phí duy trì hoạt động PT-TH còn hạn chế, chủ yếu dựa vào ngân sách nhà nước và một phần nhỏ từ quảng cáo, chưa phát huy hiệu quả cơ chế tự chủ tài chính. Khoảng 40% cán bộ cho rằng kinh phí chưa đủ để đầu tư nâng cấp thiết bị và đào tạo nhân lực.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân các hạn chế trên xuất phát từ việc chưa hoàn thiện hệ thống pháp luật, thiếu đồng bộ trong quản lý nhà nước và nhận thức chưa đầy đủ của chính quyền địa phương về vai trò của PT-TH. So với các tỉnh lân cận như Lâm Đồng và Quảng Nam, Đắk Lắk còn chậm trong việc áp dụng các giải pháp công nghệ mới và nâng cao chất lượng nguồn nhân lực.

Kết quả nghiên cứu cho thấy cần thiết phải tăng cường đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, đồng thời hoàn thiện cơ chế tài chính và chính sách hỗ trợ để PT-TH phát triển bền vững. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tỷ lệ đào tạo cán bộ, bảng so sánh tỷ lệ chương trình sản xuất trong nước qua các năm, và biểu đồ phân bổ kinh phí hoạt động.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Hoàn thiện hệ thống pháp luật và chính sách quản lý: Rà soát, sửa đổi, bổ sung các văn bản quy phạm pháp luật liên quan đến PT-TH, đảm bảo tính đồng bộ, cập nhật phù hợp với chuyển đổi số và xu thế phát triển truyền thông đa phương tiện. Chủ thể thực hiện: Bộ Thông tin và Truyền thông phối hợp với UBND tỉnh Đắk Lắk. Thời gian: 2023-2024.

  2. Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực: Tổ chức các khóa đào tạo, bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ cho cán bộ PT-TH, đặc biệt chú trọng kỹ năng công nghệ số và truyền thông đa phương tiện. Chủ thể thực hiện: Đài PT-TH tỉnh phối hợp với các cơ sở đào tạo. Thời gian: 2023-2025.

  3. Đa dạng hóa nội dung chương trình: Tăng tỷ lệ chương trình sản xuất trong nước lên tối thiểu 70%, phát triển các chương trình phù hợp với đặc thù dân cư địa phương, đặc biệt là các chương trình tiếng dân tộc thiểu số. Chủ thể thực hiện: Ban biên tập Đài PT-TH tỉnh. Thời gian: 2023-2025.

  4. Cơ chế tài chính và đầu tư thiết bị: Xây dựng cơ chế tài chính linh hoạt, khuyến khích xã hội hóa, tăng nguồn thu từ quảng cáo và dịch vụ truyền hình trả tiền; đầu tư nâng cấp thiết bị kỹ thuật hiện đại để nâng cao chất lượng phát sóng. Chủ thể thực hiện: UBND tỉnh, Sở Tài chính, Đài PT-TH tỉnh. Thời gian: 2023-2025.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cơ quan quản lý nhà nước về truyền thông: Giúp các sở, ban ngành địa phương hiểu rõ thực trạng và giải pháp quản lý PT-TH, từ đó xây dựng chính sách phù hợp.

  2. Lãnh đạo và cán bộ Đài PT-TH địa phương: Nâng cao nhận thức về vai trò quản lý nhà nước, cải thiện chất lượng chương trình và tổ chức bộ máy.

  3. Nhà nghiên cứu và giảng viên chuyên ngành quản lý công và truyền thông: Cung cấp tài liệu tham khảo về quản lý nhà nước trong lĩnh vực PT-TH, đặc biệt trong bối cảnh chuyển đổi số.

  4. Sinh viên và học viên cao học ngành quản lý công, báo chí, truyền thông: Học tập, nghiên cứu về quản lý nhà nước và phát triển PT-TH tại địa phương, áp dụng vào thực tiễn.

Câu hỏi thường gặp

  1. Quản lý nhà nước về phát thanh, truyền hình là gì?
    Quản lý nhà nước về PT-TH là hoạt động thực thi quyền lực nhà nước nhằm điều chỉnh, tổ chức và phát triển các hoạt động PT-TH trong khuôn khổ pháp luật, đảm bảo hoạt động này phục vụ mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội và chính trị của đất nước.

  2. Tại sao cần hoàn thiện pháp luật về PT-TH?
    Pháp luật hiện hành còn thiếu đồng bộ, chưa cập nhật kịp thời với sự phát triển công nghệ và xu thế truyền thông đa phương tiện, gây khó khăn trong quản lý và phát triển PT-TH hiệu quả.

  3. Những khó khăn chính trong quản lý PT-TH tại Đắk Lắk là gì?
    Bao gồm hạn chế về nguồn nhân lực chuyên môn, kinh phí hoạt động thấp, nội dung chương trình chưa đa dạng, và nhận thức của chính quyền địa phương chưa đầy đủ về vai trò của PT-TH.

  4. Giải pháp nâng cao chất lượng nguồn nhân lực PT-TH gồm những gì?
    Tổ chức đào tạo, bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ, đặc biệt về kỹ năng công nghệ số và truyền thông đa phương tiện; đồng thời xây dựng chính sách đãi ngộ phù hợp để thu hút và giữ chân nhân tài.

  5. Làm thế nào để đa dạng hóa nội dung chương trình PT-TH?
    Tăng tỷ lệ chương trình sản xuất trong nước, phát triển các chương trình phù hợp với đặc thù địa phương, đặc biệt chú trọng các chương trình tiếng dân tộc thiểu số và các nội dung giải trí, giáo dục đa dạng.

Kết luận

  • Luận văn đã hệ thống hóa cơ sở lý luận và phân tích thực trạng quản lý nhà nước về PT-TH tại tỉnh Đắk Lắk giai đoạn 2019-2021, chỉ ra những hạn chế về pháp luật, tổ chức bộ máy, nguồn lực và nội dung chương trình.
  • Đề xuất các giải pháp hoàn thiện pháp luật, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, đa dạng hóa nội dung chương trình và cải thiện cơ chế tài chính nhằm nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về PT-TH đến năm 2025.
  • Nghiên cứu góp phần cung cấp cơ sở khoa học và thực tiễn cho các cơ quan quản lý nhà nước và đơn vị PT-TH địa phương trong bối cảnh chuyển đổi số và hội nhập quốc tế.
  • Khuyến nghị các cơ quan chức năng tỉnh Đắk Lắk sớm triển khai các giải pháp đồng bộ để phát huy vai trò của PT-TH trong phát triển kinh tế - xã hội.
  • Mời các nhà quản lý, nghiên cứu và sinh viên quan tâm tiếp tục nghiên cứu sâu hơn về quản lý nhà nước trong lĩnh vực truyền thông đa phương tiện hiện đại.

Hãy hành động ngay hôm nay để nâng cao hiệu quả quản lý và phát triển PT-TH tại địa phương, góp phần xây dựng xã hội công bằng, dân chủ và văn minh.