Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh phát triển giáo dục nghề nghiệp tại Việt Nam, việc quản lý học sinh tại các trường trung cấp nghề đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao chất lượng đào tạo và phát triển nguồn nhân lực. Tại Trường Trung cấp nghề Diên Khánh, huyện Diên Khánh, tỉnh Khánh Hòa, tỷ lệ học sinh bỏ học đã tăng từ 18,8% năm học 2021-2022 lên 24,9% năm học 2022-2023, gây ảnh hưởng tiêu cực đến chất lượng đào tạo và chi phí xã hội. Vấn đề đặt ra là sự phối hợp chưa chặt chẽ giữa nhà trường và gia đình trong quản lý học sinh, dẫn đến nhiều khó khăn trong việc hỗ trợ học sinh phát triển toàn diện. Mục tiêu nghiên cứu nhằm đánh giá thực trạng quản lý học sinh theo hướng phối hợp giữa nhà trường và gia đình, từ đó đề xuất các biện pháp quản lý hiệu quả, góp phần nâng cao kết quả đào tạo, đáp ứng yêu cầu của doanh nghiệp và xã hội. Nghiên cứu tập trung trong giai đoạn năm học 2021-2024 tại Trường Trung cấp nghề Diên Khánh, với phạm vi khảo sát bao gồm cán bộ quản lý, giáo viên, học sinh và phụ huynh. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc xây dựng mô hình quản lý học sinh bền vững, giảm tỷ lệ bỏ học, đồng thời nâng cao sự hài lòng và hiệu quả giáo dục nghề nghiệp tại địa phương.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên hai lý thuyết chính: lý thuyết quản lý giáo dục và lý thuyết phối hợp gia đình - nhà trường trong giáo dục. Lý thuyết quản lý giáo dục tập trung vào các chức năng quản lý như lập kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo, kiểm tra và đánh giá nhằm đảm bảo hiệu quả giáo dục. Lý thuyết phối hợp gia đình - nhà trường nhấn mạnh vai trò của sự hợp tác, trao đổi thông tin và trách nhiệm chung trong việc giáo dục và quản lý học sinh. Các khái niệm chính bao gồm: quản lý học sinh, phối hợp giữa nhà trường và gia đình, năng lực và phẩm chất học sinh, môi trường học tập an toàn và thân thiện, cũng như các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý học sinh như thái độ gia đình, điều kiện kinh tế xã hội và nguồn lực nhà trường.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp hỗn hợp kết hợp giữa nghiên cứu lý luận và thực tiễn. Dữ liệu được thu thập qua khảo sát bằng phiếu hỏi với cỡ mẫu gồm 100 học sinh, 100 phụ huynh, 14 giáo viên, 5 nhân viên, 8 cán bộ quản lý và đại diện Đoàn Thanh niên. Phương pháp chọn mẫu là chọn mẫu ngẫu nhiên có chủ đích nhằm đảm bảo tính đại diện cho các nhóm đối tượng. Ngoài ra, phỏng vấn sâu được thực hiện với cán bộ quản lý, giáo viên và đại diện học sinh để làm rõ các vấn đề thực trạng. Phân tích dữ liệu sử dụng phần mềm thống kê để xử lý số liệu định lượng, kết hợp phân tích nội dung định tính nhằm đánh giá mức độ phối hợp giữa nhà trường và gia đình, các yếu tố ảnh hưởng và hiệu quả quản lý học sinh. Thời gian nghiên cứu kéo dài từ năm học 2021-2022 đến 2023-2024, đảm bảo thu thập dữ liệu đầy đủ và cập nhật.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Thực trạng phối hợp giữa nhà trường và gia đình còn hạn chế: Khoảng 60% phụ huynh chưa thường xuyên tham gia các hoạt động quản lý học sinh tại trường, dẫn đến sự thiếu đồng bộ trong giáo dục và hỗ trợ học sinh. Tỷ lệ học sinh bỏ học tăng 6,1% trong hai năm gần đây phản ánh sự phối hợp chưa hiệu quả.

  2. Kế hoạch quản lý học sinh chưa được xây dựng đồng bộ: Chỉ 55% cán bộ quản lý đánh giá kế hoạch quản lý học sinh có sự phối hợp với gia đình là đầy đủ và phù hợp. Việc cập nhật thông tin và điều chỉnh kế hoạch dựa trên nhu cầu học sinh còn hạn chế.

  3. Nguồn lực và điều kiện cơ sở vật chất chưa đáp ứng đầy đủ: Nhà trường có 35 cán bộ, giáo viên và nhân viên, với 8 ngành nghề đào tạo trung cấp và sơ cấp, nhưng cơ sở vật chất và tài chính hỗ trợ các hoạt động học sinh chỉ đạt khoảng 70% so với yêu cầu tối thiểu, ảnh hưởng đến chất lượng quản lý và giáo dục.

  4. Môi trường học tập và hoạt động ngoại khóa chưa phát huy tối đa: Khoảng 65% học sinh tham gia các hoạt động ngoại khóa và kỹ năng sống, tuy nhiên, sự tham gia của gia đình trong các hoạt động này chỉ đạt 40%, làm giảm hiệu quả giáo dục toàn diện.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của các hạn chế trên là do sự thiếu liên kết chặt chẽ giữa nhà trường và gia đình trong việc trao đổi thông tin và phối hợp giáo dục. So với các nghiên cứu trong ngành giáo dục phổ thông, mức độ phối hợp tại trường trung cấp nghề Diên Khánh còn thấp hơn, do đặc thù học sinh đa phần xuất thân từ các gia đình có điều kiện kinh tế khó khăn và nhận thức về vai trò phối hợp còn hạn chế. Việc thiếu nguồn lực tài chính và cơ sở vật chất cũng làm giảm khả năng tổ chức các hoạt động hỗ trợ học sinh. Kết quả này cho thấy cần thiết phải xây dựng các kênh liên lạc hiệu quả, tăng cường vai trò của phụ huynh trong quản lý học sinh, đồng thời nâng cao năng lực quản lý của nhà trường. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ tham gia của phụ huynh trong các hoạt động quản lý và biểu đồ đường thể hiện xu hướng tỷ lệ học sinh bỏ học qua các năm.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Thiết lập kênh thông tin liên lạc hiệu quả giữa nhà trường và gia đình: Xây dựng hệ thống thông tin đa phương tiện như nhóm chat, email, ứng dụng quản lý học sinh để cập nhật thường xuyên tình hình học tập và rèn luyện của học sinh. Mục tiêu tăng tỷ lệ phụ huynh tham gia trao đổi thông tin lên 80% trong vòng 1 năm. Chủ thể thực hiện: Ban giám hiệu và phòng Đào tạo.

  2. Tổ chức các hoạt động ngoại khóa và giáo dục kỹ năng sống phối hợp với gia đình: Phối hợp với phụ huynh tổ chức ít nhất 4 hoạt động ngoại khóa mỗi năm học nhằm nâng cao kỹ năng mềm và phát triển phẩm chất cho học sinh. Chủ thể thực hiện: Khoa Giáo dục nghề nghiệp và Đoàn Thanh niên.

  3. Tăng cường tư vấn, hỗ trợ tâm lý cho học sinh: Thiết lập phòng tư vấn tâm lý và tổ chức các buổi tư vấn định kỳ, hỗ trợ học sinh vượt qua khó khăn cá nhân, giảm tỷ lệ bỏ học xuống dưới 15% trong 2 năm tới. Chủ thể thực hiện: Phòng Đào tạo và Trung tâm Giáo dục thường xuyên.

  4. Huy động nguồn lực phát triển cơ sở vật chất và tài chính: Ban đại diện cha mẹ học sinh phối hợp với nhà trường và chính quyền địa phương huy động nguồn lực xã hội hóa, nâng cấp cơ sở vật chất đạt chuẩn hiện đại trong 3 năm. Chủ thể thực hiện: Ban giám hiệu và Ban đại diện cha mẹ học sinh.

  5. Xây dựng và phổ biến văn bản quản lý học sinh minh bạch: Ban hành các quy chế, nội quy quản lý học sinh có sự tham gia của gia đình, đảm bảo 100% học sinh và phụ huynh nắm rõ trong 6 tháng. Chủ thể thực hiện: Ban giám hiệu và phòng Hành chính-Kế toán.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý giáo dục nghề nghiệp: Giúp hiểu rõ về mô hình phối hợp quản lý học sinh giữa nhà trường và gia đình, từ đó áp dụng vào thực tiễn quản lý tại các trường trung cấp nghề khác.

  2. Giáo viên và nhân viên trường nghề: Nâng cao nhận thức về vai trò phối hợp với gia đình trong quản lý học sinh, cải thiện kỹ năng tổ chức hoạt động giáo dục toàn diện.

  3. Phụ huynh học sinh: Cung cấp kiến thức về trách nhiệm và cách thức phối hợp với nhà trường để hỗ trợ con em phát triển toàn diện, giảm thiểu tình trạng bỏ học.

  4. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành quản lý giáo dục: Là tài liệu tham khảo quý giá về thực trạng và giải pháp quản lý học sinh trong giáo dục nghề nghiệp, góp phần phát triển nghiên cứu chuyên sâu trong lĩnh vực này.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao cần phối hợp giữa nhà trường và gia đình trong quản lý học sinh?
    Phối hợp giúp tạo môi trường giáo dục đồng bộ, hỗ trợ học sinh phát triển toàn diện cả về học tập và phẩm chất, giảm tỷ lệ bỏ học và nâng cao hiệu quả đào tạo.

  2. Những khó khăn chính trong phối hợp giữa nhà trường và gia đình là gì?
    Khó khăn gồm thiếu kênh thông tin hiệu quả, sự tham gia hạn chế của phụ huynh, điều kiện kinh tế gia đình khó khăn và nhận thức chưa đầy đủ về vai trò phối hợp.

  3. Các biện pháp nào giúp tăng cường phối hợp giữa nhà trường và gia đình?
    Thiết lập kênh liên lạc đa phương tiện, tổ chức hoạt động ngoại khóa có sự tham gia của phụ huynh, tư vấn tâm lý cho học sinh và huy động nguồn lực phát triển cơ sở vật chất.

  4. Làm thế nào để đánh giá hiệu quả quản lý học sinh theo hướng phối hợp?
    Đánh giá qua tỷ lệ học sinh bỏ học, mức độ tham gia của phụ huynh, kết quả học tập và rèn luyện của học sinh, cũng như sự hài lòng của các bên liên quan.

  5. Vai trò của phụ huynh trong quản lý học sinh tại trường trung cấp nghề là gì?
    Phụ huynh đóng vai trò giám sát, hỗ trợ giáo dục đạo đức, kỹ năng sống, phối hợp với nhà trường trong việc theo dõi và hỗ trợ học sinh, góp phần nâng cao chất lượng đào tạo.

Kết luận

  • Quản lý học sinh tại Trường Trung cấp nghề Diên Khánh theo hướng phối hợp giữa nhà trường và gia đình là yếu tố then chốt để nâng cao chất lượng đào tạo và giảm tỷ lệ bỏ học.
  • Thực trạng cho thấy sự phối hợp còn nhiều hạn chế, ảnh hưởng đến hiệu quả giáo dục và phát triển toàn diện của học sinh.
  • Nghiên cứu đề xuất các biện pháp thiết thực như thiết lập kênh thông tin, tổ chức hoạt động ngoại khóa, tư vấn tâm lý và huy động nguồn lực phát triển cơ sở vật chất.
  • Việc thực hiện các biện pháp này cần sự phối hợp chặt chẽ giữa các bên trong vòng 1-3 năm tới để đạt hiệu quả bền vững.
  • Kêu gọi các nhà quản lý, giáo viên, phụ huynh và cộng đồng cùng chung tay xây dựng môi trường giáo dục nghề nghiệp tích cực, phát triển toàn diện cho học sinh.