Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục Việt Nam, việc nâng cao năng lực phát triển chuyên môn nghiệp vụ cho giáo viên mầm non (GVMN) trở thành một nhiệm vụ cấp thiết. Theo báo cáo của ngành giáo dục, đội ngũ GVMN tại quận Hoàng Mai, Hà Nội hiện có khoảng 8 trường mầm non với quy mô và chất lượng đào tạo ngày càng được chú trọng. Tuy nhiên, thực trạng cho thấy hiệu quả bồi dưỡng năng lực chuyên môn cho giáo viên còn nhiều hạn chế, chưa đồng đều về chất lượng và phương pháp tổ chức chưa khoa học. Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là đánh giá thực trạng quản lý hoạt động bồi dưỡng năng lực phát triển chuyên môn nghiệp vụ cho GVMN tại quận Hoàng Mai, đồng thời đề xuất các biện pháp quản lý dựa trên cộng đồng nghề nghiệp nhằm nâng cao hiệu quả bồi dưỡng trong giai đoạn từ tháng 11/2023 đến tháng 6/2024. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc góp phần nâng cao chất lượng giáo dục mầm non, đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục và phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao cho ngành giáo dục thủ đô.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết quản lý giáo dục và phát triển năng lực chuyên môn của giáo viên. Trước hết, lý thuyết quản lý giáo dục được hiểu là quá trình tác động có hệ thống, có mục tiêu của chủ thể quản lý lên đối tượng quản lý nhằm nâng cao hiệu quả giáo dục. Tiếp theo, lý thuyết về năng lực phát triển chuyên môn nghiệp vụ của GVMN được định nghĩa là tổ hợp kiến thức, kỹ năng và thái độ cho phép giáo viên thực hiện thành công các hoạt động giáo dục trẻ mầm non. Ngoài ra, mô hình cộng đồng nghề nghiệp được áp dụng như một phương thức phát triển chuyên môn thông qua sự hợp tác, chia sẻ và hỗ trợ lẫn nhau giữa các giáo viên và cán bộ quản lý. Các khái niệm chính bao gồm: quản lý hoạt động bồi dưỡng, năng lực phát triển chuyên môn nghiệp vụ, cộng đồng nghề nghiệp và chuẩn nghề nghiệp GVMN theo Thông tư số 26/2018/TT-BGDĐT.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp giữa nghiên cứu lý luận và thực tiễn. Nguồn dữ liệu chính bao gồm khảo sát tại 8 trường mầm non trên địa bàn quận Hoàng Mai, thu thập ý kiến của cán bộ quản lý và giáo viên thông qua bảng hỏi, phỏng vấn sâu và quan sát thực tế. Cỡ mẫu khảo sát gồm toàn bộ cán bộ quản lý và giáo viên mầm non tại các trường này, đảm bảo tính đại diện. Phương pháp phân tích dữ liệu sử dụng thống kê mô tả và phân tích định tính nhằm đánh giá thực trạng và các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động bồi dưỡng. Thời gian nghiên cứu kéo dài từ tháng 11/2023 đến tháng 6/2024, đảm bảo thu thập dữ liệu đầy đủ và phân tích sâu sắc.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Thực trạng mục tiêu và nội dung bồi dưỡng: Khoảng 75% giáo viên và cán bộ quản lý đánh giá mục tiêu bồi dưỡng chưa được cụ thể hóa rõ ràng, dẫn đến việc triển khai chưa hiệu quả. Nội dung bồi dưỡng chủ yếu tập trung vào cập nhật kiến thức chuyên môn nhưng thiếu các kỹ năng thực hành và phương pháp sư phạm hiện đại.

  2. Phương pháp và hình thức bồi dưỡng: 60% giáo viên cho biết phương pháp bồi dưỡng còn mang tính truyền thống, ít sử dụng phương pháp tham gia, nghiên cứu tình huống hay dự án. Hình thức bồi dưỡng chủ yếu là tập trung tại lớp, chưa khai thác hiệu quả cộng đồng nghề nghiệp và công nghệ thông tin.

  3. Lực lượng tham gia và cơ sở vật chất: Lực lượng tham gia bồi dưỡng chủ yếu là cán bộ quản lý và giáo viên trong trường, chưa huy động được sự tham gia rộng rãi của cộng đồng nghề nghiệp. Cơ sở vật chất phục vụ bồi dưỡng còn hạn chế, chỉ khoảng 50% trường có đủ trang thiết bị hiện đại hỗ trợ đào tạo.

  4. Kiểm tra, đánh giá và quản lý: Việc kiểm tra, đánh giá kết quả bồi dưỡng chưa được thực hiện thường xuyên và đồng bộ, chỉ khoảng 40% trường có hệ thống đánh giá hiệu quả bồi dưỡng rõ ràng. Quản lý hoạt động bồi dưỡng còn thiếu sự phối hợp chặt chẽ giữa các cấp quản lý và cộng đồng nghề nghiệp.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của những hạn chế trên xuất phát từ việc lập kế hoạch bồi dưỡng chưa khoa học, thiếu sự tham gia tích cực của cộng đồng nghề nghiệp và ứng dụng công nghệ thông tin còn hạn chế. So sánh với các nghiên cứu trong nước và quốc tế cho thấy, các mô hình bồi dưỡng hiệu quả thường dựa trên sự hợp tác trong cộng đồng nghề nghiệp, sử dụng phương pháp tham gia và đánh giá liên tục. Việc áp dụng các phương pháp này tại quận Hoàng Mai sẽ góp phần nâng cao năng lực chuyên môn của giáo viên, đồng thời cải thiện chất lượng giáo dục mầm non. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tỉ lệ đánh giá mục tiêu bồi dưỡng, biểu đồ phương pháp bồi dưỡng được sử dụng và bảng thống kê cơ sở vật chất phục vụ bồi dưỡng tại các trường.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Đổi mới kế hoạch bồi dưỡng: Xây dựng kế hoạch bồi dưỡng cụ thể, rõ ràng với mục tiêu định lượng, phù hợp với chuẩn nghề nghiệp GVMN. Thời gian thực hiện trong vòng 6 tháng đầu năm học, do phòng Giáo dục phối hợp với hiệu trưởng các trường triển khai.

  2. Áp dụng phương pháp bồi dưỡng hiện đại: Khuyến khích sử dụng phương pháp tham gia, nghiên cứu tình huống và dự án trong bồi dưỡng, tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin và tổ chức các cộng đồng nghề nghiệp trực tuyến. Chủ thể thực hiện là các giảng viên, cán bộ quản lý chuyên môn.

  3. Mở rộng lực lượng tham gia: Huy động sự tham gia của các chuyên gia, giáo viên cốt cán và cộng đồng nghề nghiệp trong các hoạt động bồi dưỡng nhằm đa dạng hóa nguồn lực và kinh nghiệm. Thời gian triển khai từ quý II năm học, do phòng Giáo dục và các trường phối hợp thực hiện.

  4. Tăng cường kiểm tra, đánh giá: Xây dựng hệ thống đánh giá kết quả bồi dưỡng toàn diện, kết hợp đánh giá quá trình và tổng kết, sử dụng công cụ đa dạng và công nghệ hỗ trợ. Chủ thể thực hiện là hiệu trưởng và phòng Giáo dục, áp dụng thường xuyên hàng năm.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý giáo dục mầm non: Nhận diện các yếu tố ảnh hưởng và giải pháp quản lý hoạt động bồi dưỡng, từ đó nâng cao hiệu quả công tác quản lý tại các trường.

  2. Giáo viên mầm non: Hiểu rõ về năng lực phát triển chuyên môn nghiệp vụ và các phương pháp bồi dưỡng hiệu quả, giúp tự nâng cao trình độ và kỹ năng nghề nghiệp.

  3. Nhà nghiên cứu và giảng viên đào tạo giáo viên: Có cơ sở lý luận và thực tiễn để phát triển các chương trình đào tạo, bồi dưỡng phù hợp với yêu cầu đổi mới giáo dục.

  4. Cơ quan quản lý giáo dục địa phương: Tham khảo để xây dựng chính sách, kế hoạch bồi dưỡng đội ngũ giáo viên mầm non phù hợp với đặc điểm địa phương và xu hướng phát triển chung.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao cần bồi dưỡng năng lực phát triển chuyên môn cho giáo viên mầm non?
    Bồi dưỡng giúp giáo viên cập nhật kiến thức, kỹ năng mới, nâng cao chất lượng chăm sóc và giáo dục trẻ, đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục và chuẩn nghề nghiệp hiện hành.

  2. Phương pháp bồi dưỡng nào hiệu quả nhất cho giáo viên mầm non?
    Phương pháp tham gia, nghiên cứu tình huống và dự án được đánh giá cao vì giúp giáo viên chủ động, sáng tạo và áp dụng thực tiễn hiệu quả.

  3. Vai trò của cộng đồng nghề nghiệp trong bồi dưỡng giáo viên là gì?
    Cộng đồng nghề nghiệp tạo môi trường học tập, chia sẻ kinh nghiệm, hỗ trợ lẫn nhau, góp phần nâng cao năng lực chuyên môn và phát triển bền vững đội ngũ giáo viên.

  4. Làm thế nào để đánh giá hiệu quả hoạt động bồi dưỡng?
    Kết hợp đánh giá quá trình và đánh giá tổng kết bằng các công cụ đa dạng như bài kiểm tra, thảo luận, quan sát và phản hồi từ người học.

  5. Những khó khăn thường gặp trong quản lý hoạt động bồi dưỡng là gì?
    Bao gồm lập kế hoạch chưa khoa học, thiếu nguồn lực, phương pháp bồi dưỡng truyền thống, cơ sở vật chất hạn chế và thiếu sự phối hợp giữa các bên liên quan.

Kết luận

  • Quản lý hoạt động bồi dưỡng năng lực phát triển chuyên môn nghiệp vụ cho GVMN tại quận Hoàng Mai còn nhiều hạn chế về mục tiêu, nội dung, phương pháp và đánh giá.
  • Việc áp dụng mô hình quản lý dựa trên cộng đồng nghề nghiệp có thể nâng cao hiệu quả bồi dưỡng, phát triển năng lực giáo viên một cách bền vững.
  • Các biện pháp đề xuất bao gồm đổi mới kế hoạch, áp dụng phương pháp hiện đại, mở rộng lực lượng tham gia và tăng cường kiểm tra, đánh giá.
  • Nghiên cứu có phạm vi từ tháng 11/2023 đến tháng 6/2024, tạo cơ sở cho các bước tiếp theo trong phát triển giáo dục mầm non tại địa phương.
  • Khuyến khích các cơ quan quản lý, nhà trường và giáo viên áp dụng kết quả nghiên cứu để nâng cao chất lượng giáo dục mầm non, góp phần phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao cho tương lai.