Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh đổi mới căn bản và toàn diện nền giáo dục Việt Nam, việc nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên tiểu học là nhiệm vụ trọng tâm nhằm đáp ứng yêu cầu phát triển giáo dục hiện đại. Thành phố Kon Tum, với 18 trường tiểu học và hơn 17.800 học sinh, đang đối mặt với thách thức nâng cao năng lực chuyên môn cho đội ngũ giáo viên nhằm thực hiện hiệu quả chương trình giáo dục phổ thông mới. Khảo sát thực trạng quản lý hoạt động bồi dưỡng chuyên môn cho giáo viên tại 8 trường tiểu học trên địa bàn thành phố trong giai đoạn 2020-2023 cho thấy nhiều thuận lợi nhưng cũng tồn tại không ít hạn chế, đặc biệt về nhận thức, phương pháp bồi dưỡng và điều kiện phục vụ. Mục tiêu nghiên cứu nhằm đánh giá thực trạng quản lý hoạt động bồi dưỡng chuyên môn cho giáo viên tiểu học tại Kon Tum, từ đó đề xuất các biện pháp quản lý phù hợp, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục tiểu học, đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục hiện nay. Nghiên cứu tập trung khảo sát 180 cán bộ quản lý và giáo viên, sử dụng phương pháp điều tra bằng bảng hỏi, phỏng vấn sâu và phân tích thống kê toán học. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa thiết thực trong việc hoàn thiện công tác quản lý bồi dưỡng chuyên môn, góp phần phát triển đội ngũ giáo viên tiểu học vững mạnh, nâng cao hiệu quả đổi mới giáo dục tại địa phương.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết quản lý giáo dục và phát triển năng lực chuyên môn giáo viên. Theo định nghĩa của Bùi Minh Hiền và cộng sự, quản lý là quá trình tác động có tổ chức, có hướng đích của chủ thể quản lý nhằm đạt mục tiêu đề ra. Quản lý giáo dục được hiểu là hệ thống các tác động có mục đích nhằm vận hành hệ thống giáo dục theo đúng đường lối và nguyên lý giáo dục của Đảng. Hoạt động bồi dưỡng chuyên môn là quá trình cập nhật, nâng cao kiến thức, kỹ năng và năng lực sư phạm cho giáo viên, giúp họ đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục. Các khái niệm chính bao gồm: quản lý hoạt động bồi dưỡng chuyên môn, năng lực chuyên môn giáo viên, phương pháp bồi dưỡng, hình thức bồi dưỡng và các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý bồi dưỡng. Lý thuyết phát triển năng lực chuyên môn của giáo viên nhấn mạnh vai trò của kiến thức chuyên môn, kỹ năng sư phạm, thái độ và năng lực tự học, tự bồi dưỡng trong việc nâng cao chất lượng giảng dạy.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp hỗn hợp kết hợp giữa nghiên cứu lý thuyết và thực tiễn. Nguồn dữ liệu chính gồm: khảo sát 180 đối tượng (20 cán bộ quản lý và 160 giáo viên) tại 8 trường tiểu học thành phố Kon Tum trong giai đoạn 2020-2023. Phương pháp thu thập dữ liệu gồm: bảng hỏi, phỏng vấn sâu, quan sát và tổng hợp các văn bản pháp luật, chỉ thị của Bộ Giáo dục và Đào tạo. Phân tích dữ liệu sử dụng phần mềm Excel để tính toán các chỉ số trung bình, tỷ lệ phần trăm, từ đó đánh giá thực trạng quản lý hoạt động bồi dưỡng chuyên môn. Timeline nghiên cứu kéo dài từ năm học 2020-2021 đến 2022-2023, đảm bảo thu thập dữ liệu đầy đủ, khách quan và cập nhật. Việc lựa chọn phương pháp điều tra bằng bảng hỏi và phỏng vấn nhằm khai thác sâu sắc nhận thức, thái độ và thực tiễn quản lý bồi dưỡng chuyên môn tại các trường tiểu học.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Nhận thức về mục tiêu bồi dưỡng chuyên môn: 76,8% giáo viên đánh giá mục tiêu bồi dưỡng kiến thức chuyên môn cốt lõi ở mức tốt, trong khi 63,6% đánh giá mục tiêu nâng cao trình độ tin học, ngoại ngữ ở mức tốt. Điểm trung bình mục tiêu bồi dưỡng đạt từ 3,60 đến 3,76 trên thang 4, cho thấy nhận thức tích cực nhưng vẫn còn khoảng 3% giáo viên chưa nhận thức đúng về mục tiêu này.

  2. Thực hiện nội dung bồi dưỡng: Các nội dung như phát triển chuyên môn nghiệp vụ, xây dựng môi trường giáo dục, phát triển mối quan hệ nhà trường - gia đình - xã hội và ứng dụng công nghệ thông tin đều được đánh giá ở mức tốt với tỷ lệ trên 78%. Nội dung ứng dụng công nghệ thông tin được đánh giá cao nhất với 81,8% ý kiến ở mức tốt.

  3. Phương pháp và hình thức bồi dưỡng: Phương pháp thực hành cá nhân theo nhóm được áp dụng phổ biến nhất (84,8% đánh giá tốt), tiếp theo là phương pháp trải nghiệm thực tế (72,7%). Hình thức bồi dưỡng qua sinh hoạt tổ chuyên môn và tham gia thao giảng được đánh giá cao nhất (72,6%). Tuy nhiên, bồi dưỡng từ xa qua các phương tiện công nghệ thông tin chỉ đạt 68,3% ý kiến đánh giá tốt, cho thấy hình thức này chưa được khai thác hiệu quả.

  4. Đánh giá kết quả bồi dưỡng: 68,6% ý kiến cho rằng đánh giá kết quả bồi dưỡng là cần thiết và được thực hiện thường xuyên. Nhà trường có khen thưởng giáo viên thực hiện tốt (71,6%) và xử lý giáo viên chưa tích cực (72,6%). Tuy nhiên, chỉ 74,4% cho biết có so sánh kết quả với mục tiêu bồi dưỡng cuối năm học, cho thấy công tác đánh giá còn chưa đồng bộ.

  5. Điều kiện phục vụ và lực lượng bồi dưỡng: 75,6% đánh giá đội ngũ giảng viên bồi dưỡng đạt chất lượng tốt, 73,6% hài lòng về cơ sở vật chất phục vụ bồi dưỡng, 71,6% đồng tình với chế độ chính sách hiện hành. Lực lượng bồi dưỡng gồm cán bộ quản lý, chuyên gia và giáo viên dạy giỏi được đánh giá tích cực với điểm trung bình trên 3,5.

Thảo luận kết quả

Kết quả khảo sát phản ánh thực trạng quản lý hoạt động bồi dưỡng chuyên môn cho giáo viên tiểu học tại Kon Tum đang được quan tâm và thực hiện tương đối hiệu quả. Nhận thức đúng đắn về mục tiêu bồi dưỡng giúp giáo viên chủ động tham gia nâng cao năng lực. Nội dung bồi dưỡng tập trung vào phát triển chuyên môn và ứng dụng công nghệ thông tin phù hợp với yêu cầu đổi mới giáo dục. Phương pháp thực hành nhóm và trải nghiệm thực tế phát huy hiệu quả trong việc nâng cao kỹ năng sư phạm, tuy nhiên hình thức bồi dưỡng từ xa còn hạn chế do chưa được đầu tư và khai thác triệt để.

Việc đánh giá kết quả bồi dưỡng được thực hiện thường xuyên nhưng chưa đồng bộ và toàn diện, cần tăng cường các hình thức đánh giá đa dạng để phản ánh chính xác hiệu quả bồi dưỡng. Điều kiện phục vụ như cơ sở vật chất, đội ngũ giảng viên và chính sách hỗ trợ được đảm bảo tương đối tốt, tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động bồi dưỡng. Tuy nhiên, tỷ lệ giáo viên lớn tuổi chiếm 25,2% và một số giáo viên trẻ còn thiếu kinh nghiệm là thách thức trong việc đổi mới phương pháp giảng dạy và tiếp cận công nghệ hiện đại.

So sánh với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, kết quả này phù hợp với xu hướng phát triển giáo dục hiện đại, nhấn mạnh vai trò của quản lý hiệu quả trong bồi dưỡng chuyên môn. Các biểu đồ thể hiện tỷ lệ đánh giá mức độ thực hiện mục tiêu, nội dung, phương pháp và điều kiện bồi dưỡng sẽ minh họa rõ nét hơn về sự phân bố ý kiến của cán bộ quản lý và giáo viên.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Nâng cao nhận thức và trách nhiệm quản lý bồi dưỡng chuyên môn: Tổ chức các lớp tập huấn, hội thảo nâng cao nhận thức cho cán bộ quản lý và giáo viên về vai trò, mục tiêu và phương pháp bồi dưỡng chuyên môn. Mục tiêu tăng tỷ lệ giáo viên nhận thức đúng mục tiêu bồi dưỡng lên trên 90% trong vòng 1 năm. Chủ thể thực hiện: Sở Giáo dục và Đào tạo phối hợp Phòng Giáo dục thành phố Kon Tum.

  2. Đổi mới nội dung và phương pháp bồi dưỡng: Xây dựng kế hoạch bồi dưỡng linh hoạt, đa dạng hóa nội dung theo chuẩn nghề nghiệp giáo viên tiểu học, tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin và phương pháp trải nghiệm thực tế. Mục tiêu nâng cao hiệu quả bồi dưỡng, giảm tỷ lệ giáo viên đánh giá yếu xuống dưới 5% trong 2 năm. Chủ thể thực hiện: Hiệu trưởng các trường tiểu học.

  3. Tăng cường đầu tư cơ sở vật chất và trang thiết bị: Bổ sung trang thiết bị công nghệ, phòng học hiện đại phục vụ bồi dưỡng và giảng dạy, đặc biệt tại các trường vùng sâu, vùng xa. Mục tiêu hoàn thiện cơ sở vật chất đạt chuẩn theo Thông tư 13/2020/TT-BGDĐT trong 3 năm. Chủ thể thực hiện: Ủy ban nhân dân thành phố Kon Tum phối hợp Sở Giáo dục.

  4. Xây dựng hệ thống đánh giá kết quả bồi dưỡng đồng bộ: Áp dụng đa dạng hình thức đánh giá như dự giờ, sáng kiến kinh nghiệm, tự đánh giá và đánh giá đồng nghiệp, đảm bảo phản ánh chính xác hiệu quả bồi dưỡng. Mục tiêu 100% trường tiểu học áp dụng hệ thống đánh giá mới trong 1 năm tới. Chủ thể thực hiện: Phòng Giáo dục và Hiệu trưởng các trường.

  5. Phát triển đội ngũ giảng viên và chuyên gia bồi dưỡng: Tổ chức đào tạo, bồi dưỡng nâng cao năng lực cho đội ngũ giảng viên, huy động chuyên gia trong và ngoài ngành tham gia bồi dưỡng. Mục tiêu tăng số lượng giảng viên đạt chuẩn chuyên môn lên 90% trong 2 năm. Chủ thể thực hiện: Sở Giáo dục và các trường sư phạm.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý giáo dục các cấp: Giúp hiểu rõ về quản lý hoạt động bồi dưỡng chuyên môn, từ đó xây dựng kế hoạch và tổ chức hiệu quả các hoạt động bồi dưỡng tại địa phương và đơn vị.

  2. Hiệu trưởng và Ban giám hiệu các trường tiểu học: Cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn để nâng cao năng lực quản lý bồi dưỡng chuyên môn, đổi mới phương pháp và hình thức bồi dưỡng phù hợp với đặc thù trường học.

  3. Giáo viên tiểu học: Nắm bắt được vai trò, mục tiêu và các hình thức bồi dưỡng chuyên môn, từ đó chủ động tham gia và phát triển năng lực cá nhân đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục.

  4. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành Quản lý giáo dục: Tài liệu tham khảo quý giá về quản lý giáo dục, phát triển đội ngũ giáo viên, đặc biệt trong bối cảnh đổi mới căn bản giáo dục phổ thông.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao quản lý hoạt động bồi dưỡng chuyên môn lại quan trọng đối với giáo viên tiểu học?
    Quản lý hiệu quả giúp đảm bảo hoạt động bồi dưỡng được tổ chức bài bản, phù hợp với nhu cầu thực tế, nâng cao năng lực chuyên môn và kỹ năng sư phạm của giáo viên, từ đó cải thiện chất lượng giảng dạy và giáo dục học sinh.

  2. Những phương pháp bồi dưỡng nào được áp dụng phổ biến tại các trường tiểu học ở Kon Tum?
    Phương pháp thực hành cá nhân theo nhóm và trải nghiệm thực tế được sử dụng nhiều nhất, giúp giáo viên vận dụng kiến thức vào thực tiễn. Ngoài ra, bồi dưỡng qua sinh hoạt tổ chuyên môn cũng rất phổ biến.

  3. Điều kiện vật chất ảnh hưởng thế nào đến hiệu quả bồi dưỡng chuyên môn?
    Cơ sở vật chất như phòng học, thiết bị công nghệ thông tin là yếu tố quan trọng hỗ trợ quá trình bồi dưỡng, giúp giáo viên tiếp cận tài liệu, công nghệ mới và thực hành hiệu quả, từ đó nâng cao chất lượng bồi dưỡng.

  4. Làm thế nào để đánh giá hiệu quả hoạt động bồi dưỡng chuyên môn?
    Có thể đánh giá qua dự giờ giảng dạy, kết quả học tập của học sinh, sáng kiến kinh nghiệm, tự đánh giá và đánh giá đồng nghiệp. Việc đánh giá cần được thực hiện thường xuyên và đa dạng để phản ánh chính xác hiệu quả.

  5. Các biện pháp nào giúp nâng cao chất lượng quản lý bồi dưỡng chuyên môn?
    Bao gồm nâng cao nhận thức quản lý, đổi mới nội dung và phương pháp bồi dưỡng, đầu tư cơ sở vật chất, xây dựng hệ thống đánh giá đồng bộ và phát triển đội ngũ giảng viên bồi dưỡng chuyên môn.

Kết luận

  • Quản lý hoạt động bồi dưỡng chuyên môn cho giáo viên tiểu học tại thành phố Kon Tum đã đạt được nhiều kết quả tích cực nhưng vẫn còn tồn tại hạn chế về nhận thức, phương pháp và điều kiện phục vụ.
  • Nội dung bồi dưỡng tập trung vào phát triển chuyên môn, ứng dụng công nghệ thông tin và xây dựng môi trường giáo dục, phù hợp với yêu cầu đổi mới giáo dục hiện nay.
  • Phương pháp thực hành nhóm và trải nghiệm thực tế được áp dụng phổ biến, trong khi hình thức bồi dưỡng từ xa còn hạn chế khai thác.
  • Việc đánh giá kết quả bồi dưỡng được thực hiện thường xuyên nhưng chưa đồng bộ và toàn diện, cần được cải thiện để nâng cao hiệu quả.
  • Đề xuất các biện pháp quản lý nhằm nâng cao nhận thức, đổi mới nội dung và phương pháp, đầu tư cơ sở vật chất, xây dựng hệ thống đánh giá và phát triển đội ngũ giảng viên bồi dưỡng.

Next steps: Triển khai các biện pháp đề xuất trong vòng 1-3 năm, đồng thời tiếp tục nghiên cứu mở rộng phạm vi và đối tượng để hoàn thiện công tác quản lý bồi dưỡng chuyên môn.

Call to action: Các cấp quản lý giáo dục và nhà trường cần phối hợp chặt chẽ, chủ động đổi mới công tác quản lý bồi dưỡng chuyên môn nhằm nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên tiểu học, đáp ứng yêu cầu đổi mới căn bản giáo dục phổ thông.