Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh hội nhập toàn cầu và sự phát triển nhanh chóng của khoa học công nghệ, việc giữ gìn và phát huy giá trị truyền thống cách mạng địa phương cho thế hệ trẻ trở thành một nhiệm vụ cấp thiết. Tỉnh Bình Định, đặc biệt là huyện Tây Sơn, với truyền thống cách mạng phong phú và nhiều di tích lịch sử cấp quốc gia, là vùng đất có tiềm năng lớn trong công tác giáo dục truyền thống cách mạng địa phương. Tuy nhiên, thực trạng giáo dục truyền thống cách mạng địa phương cho học sinh trung học phổ thông (THPT) tại đây còn nhiều hạn chế, đặc biệt trong hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp (GDNGLL).

Mục tiêu nghiên cứu nhằm khảo sát thực trạng quản lý công tác giáo dục truyền thống cách mạng địa phương thông qua hoạt động GDNGLL cho học sinh các trường THPT huyện Tây Sơn, tỉnh Bình Định trong giai đoạn 2016-2019, từ đó đề xuất các biện pháp quản lý phù hợp nhằm nâng cao chất lượng và hiệu quả giáo dục toàn diện. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc góp phần phát huy truyền thống cách mạng, bồi dưỡng lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho học sinh, đồng thời hỗ trợ các nhà quản lý giáo dục và nhà trường trong việc tổ chức các hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp hiệu quả hơn.

Theo khảo sát với 200 học sinh và 110 cán bộ quản lý, giáo viên tại ba trường THPT tiêu biểu của huyện Tây Sơn, kết quả cho thấy nhận thức về giáo dục truyền thống cách mạng địa phương còn chưa đồng đều, hoạt động GDNGLL chưa được tổ chức bài bản và thiếu sự phối hợp chặt chẽ giữa các lực lượng giáo dục. Qua đó, nghiên cứu tập trung xây dựng khung lý thuyết, đánh giá thực trạng và đề xuất các giải pháp quản lý nhằm nâng cao hiệu quả công tác giáo dục truyền thống cách mạng địa phương thông qua hoạt động GDNGLL.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết quản lý giáo dục và giáo dục đạo đức, trong đó:

  • Lý thuyết quản lý giáo dục của M. Kônđacốp nhấn mạnh tác động có hệ thống, có kế hoạch của chủ thể quản lý nhằm đảm bảo hình thành nhân cách cho thế hệ trẻ dựa trên các quy luật giáo dục và phát triển tâm sinh lý học sinh.

  • Lý thuyết giáo dục đạo đức (Mohammad Chowdhury, Han) tập trung vào việc hình thành nhân sinh quan, phát triển đạo đức và giá trị cá nhân thông qua các hoạt động giáo dục có mục đích.

  • Mô hình hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp (Đỗ Công Vương, Phạm Thị Lê Nhân) được xem là sự tiếp nối, bổ sung cho hoạt động dạy học chính khóa, giúp học sinh phát triển toàn diện về nhân cách, kỹ năng và thái độ.

Các khái niệm chính bao gồm: quản lý giáo dục, giáo dục truyền thống cách mạng địa phương, hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp, quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp, truyền thống cách mạng địa phương.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng kết hợp các phương pháp sau:

  • Phương pháp nghiên cứu lý luận: Phân tích, tổng hợp các văn kiện Đảng, văn bản pháp luật, tài liệu nghiên cứu về giáo dục truyền thống cách mạng địa phương và quản lý giáo dục.

  • Phương pháp nghiên cứu thực tiễn: Khảo sát thực trạng qua phỏng vấn, trao đổi với cán bộ quản lý, giáo viên, học sinh và quan sát các hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp tại ba trường THPT (Tây Sơn, Võ Lai, Nguyễn Huệ).

  • Phương pháp điều tra bằng bảng hỏi (Anket): Thu thập dữ liệu từ 200 học sinh và 110 cán bộ quản lý, giáo viên nhằm đánh giá nhận thức, thực trạng quản lý và hiệu quả hoạt động giáo dục truyền thống cách mạng địa phương.

  • Phương pháp tổng kết kinh nghiệm: Rút ra bài học từ thực tiễn quản lý công tác giáo dục truyền thống cách mạng địa phương thông qua hoạt động GDNGLL.

  • Phương pháp hỗ trợ: Thống kê toán học, phân tích hồi quy để xác định các yếu tố ảnh hưởng đến công tác quản lý giáo dục truyền thống cách mạng địa phương.

Thời gian nghiên cứu khảo sát thực trạng từ năm 2016 đến 2019, tập trung tại huyện Tây Sơn, tỉnh Bình Định.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Nhận thức về giáo dục truyền thống cách mạng địa phương còn hạn chế: Khoảng 65% học sinh và 70% giáo viên nhận thức đúng và đầy đủ về tầm quan trọng của giáo dục truyền thống cách mạng địa phương. Tuy nhiên, còn khoảng 30% học sinh chưa quan tâm hoặc không thấy cần thiết tham gia các hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp liên quan đến truyền thống cách mạng.

  2. Thực trạng quản lý công tác giáo dục truyền thống cách mạng địa phương qua GDNGLL chưa hiệu quả: Chỉ khoảng 55% trường THPT có kế hoạch cụ thể và bài bản cho hoạt động GDNGLL về truyền thống cách mạng địa phương. Việc phối hợp giữa nhà trường, gia đình và xã hội trong công tác này còn yếu, chỉ đạt khoảng 50% mức độ phối hợp hiệu quả.

  3. Hình thức tổ chức hoạt động GDNGLL còn đơn điệu, thiếu sáng tạo: Các hoạt động chủ yếu là thuyết trình, sinh hoạt lớp, chưa khai thác tốt các hình thức ngoại khóa như tham quan di tích, giao lưu nhân chứng lịch sử, câu lạc bộ truyền thống. Tỷ lệ học sinh tham gia các hoạt động ngoại khóa chỉ đạt khoảng 40%.

  4. Yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý: Qua phân tích hồi quy, các yếu tố như năng lực cán bộ quản lý, nhận thức của giáo viên, sự hỗ trợ của địa phương và nguồn lực vật chất có ảnh hưởng tích cực đến hiệu quả quản lý công tác giáo dục truyền thống cách mạng địa phương qua GDNGLL, với mức độ ảnh hưởng lần lượt là 35%, 30%, 20% và 15%.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân của những hạn chế trên xuất phát từ nhận thức chưa đồng đều của cán bộ quản lý và giáo viên về vai trò của giáo dục truyền thống cách mạng địa phương, cũng như thiếu sự đầu tư về nguồn lực và cơ sở vật chất. So sánh với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, kết quả tương đồng với thực trạng chung về giáo dục truyền thống và đạo đức cho học sinh trong bối cảnh đổi mới giáo dục.

Việc tổ chức hoạt động GDNGLL còn mang tính hình thức, chưa phát huy được tính tự nguyện, sáng tạo của học sinh, dẫn đến hiệu quả giáo dục chưa cao. Các biểu đồ thể hiện tỷ lệ tham gia hoạt động, mức độ phối hợp giữa các lực lượng giáo dục và đánh giá hiệu quả quản lý sẽ minh họa rõ nét hơn các phát hiện này.

Kết quả nghiên cứu khẳng định sự cần thiết của việc nâng cao năng lực quản lý, đổi mới hình thức tổ chức hoạt động GDNGLL và tăng cường phối hợp giữa nhà trường, gia đình và xã hội để phát huy tối đa vai trò của giáo dục truyền thống cách mạng địa phương trong phát triển nhân cách học sinh.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Nâng cao nhận thức và năng lực quản lý cho cán bộ quản lý và giáo viên: Tổ chức các khóa bồi dưỡng nghiệp vụ về quản lý công tác giáo dục truyền thống cách mạng địa phương và hoạt động GDNGLL, nhằm nâng cao nhận thức và kỹ năng tổ chức, đánh giá. Thời gian thực hiện trong vòng 12 tháng, do Sở Giáo dục và Đào tạo phối hợp với các trường đại học tổ chức.

  2. Đa dạng hóa hình thức tổ chức hoạt động GDNGLL: Khuyến khích các trường tổ chức các hoạt động ngoại khóa như tham quan di tích lịch sử, giao lưu nhân chứng lịch sử, câu lạc bộ truyền thống, hoạt động tình nguyện gắn với giáo dục truyền thống cách mạng. Mục tiêu tăng tỷ lệ học sinh tham gia hoạt động ngoại khóa lên trên 70% trong 2 năm tới.

  3. Tăng cường phối hợp giữa nhà trường, gia đình và xã hội: Xây dựng cơ chế phối hợp chặt chẽ với các tổ chức đoàn thể, chính quyền địa phương và phụ huynh học sinh để huy động nguồn lực và tạo môi trường giáo dục truyền thống cách mạng địa phương hiệu quả. Thời gian triển khai trong 18 tháng, do Ban Giám hiệu các trường chủ trì.

  4. Ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý và tổ chức hoạt động GDNGLL: Phát triển phần mềm quản lý hoạt động GDNGLL, cập nhật kế hoạch, theo dõi tiến độ và đánh giá kết quả, giúp nâng cao hiệu quả quản lý và minh bạch thông tin. Thời gian thực hiện trong 24 tháng, phối hợp giữa Sở GD&ĐT và các đơn vị công nghệ.

  5. Tăng cường kiểm tra, đánh giá và rút kinh nghiệm thường xuyên: Thiết lập hệ thống kiểm tra, đánh giá định kỳ công tác giáo dục truyền thống cách mạng địa phương qua GDNGLL, đảm bảo tính khách quan, trung thực và công bằng. Thực hiện hàng năm, do Ban Giám hiệu và tổ chuyên môn chịu trách nhiệm.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý giáo dục các cấp: Giúp nâng cao năng lực quản lý, xây dựng kế hoạch và tổ chức hoạt động giáo dục truyền thống cách mạng địa phương hiệu quả, phù hợp với đặc thù địa phương.

  2. Giáo viên trung học phổ thông: Cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn để đổi mới phương pháp giảng dạy, tổ chức hoạt động ngoài giờ lên lớp nhằm phát huy vai trò giáo dục truyền thống cách mạng cho học sinh.

  3. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành quản lý giáo dục: Là tài liệu tham khảo quý giá về quản lý công tác giáo dục truyền thống cách mạng địa phương, phương pháp nghiên cứu và đề xuất giải pháp quản lý trong lĩnh vực giáo dục.

  4. Các tổ chức đoàn thể, chính quyền địa phương: Hỗ trợ xây dựng các chương trình phối hợp, huy động nguồn lực và tham gia tích cực vào công tác giáo dục truyền thống cách mạng địa phương cho thế hệ trẻ.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao giáo dục truyền thống cách mạng địa phương lại quan trọng đối với học sinh THPT?
    Giáo dục truyền thống cách mạng địa phương giúp học sinh hiểu rõ lịch sử, văn hóa quê hương, từ đó hình thành lòng yêu nước, ý thức trách nhiệm và phát triển nhân cách toàn diện. Ví dụ, học sinh huyện Tây Sơn được tiếp cận với lịch sử anh hùng Quang Trung giúp tăng cường niềm tự hào dân tộc.

  2. Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp có vai trò gì trong giáo dục truyền thống cách mạng?
    Hoạt động GDNGLL tạo môi trường linh hoạt, sinh động để học sinh trải nghiệm, thực hành và phát huy vai trò chủ động trong học tập, giúp giáo dục truyền thống cách mạng trở nên hấp dẫn và hiệu quả hơn so với chỉ học trên lớp.

  3. Những khó khăn chính trong quản lý công tác giáo dục truyền thống cách mạng địa phương là gì?
    Khó khăn gồm nhận thức chưa đồng đều của cán bộ quản lý và giáo viên, thiếu nguồn lực vật chất, hình thức tổ chức hoạt động còn đơn điệu, thiếu sự phối hợp giữa nhà trường và các bên liên quan.

  4. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả quản lý công tác giáo dục truyền thống cách mạng địa phương?
    Cần nâng cao năng lực quản lý, đa dạng hóa hình thức tổ chức hoạt động, tăng cường phối hợp giữa nhà trường, gia đình và xã hội, ứng dụng công nghệ thông tin và kiểm tra đánh giá thường xuyên.

  5. Phương pháp nghiên cứu nào được sử dụng trong luận văn này?
    Luận văn sử dụng phương pháp kết hợp: nghiên cứu lý luận, khảo sát thực trạng qua phỏng vấn và bảng hỏi với 310 đối tượng, phân tích thống kê và hồi quy để đánh giá các yếu tố ảnh hưởng, từ đó đề xuất giải pháp quản lý phù hợp.

Kết luận

  • Luận văn đã xây dựng được khung lý thuyết về quản lý công tác giáo dục truyền thống cách mạng địa phương thông qua hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp cho học sinh THPT huyện Tây Sơn, tỉnh Bình Định.
  • Thực trạng quản lý công tác này còn nhiều hạn chế, đặc biệt về nhận thức, kế hoạch tổ chức và phối hợp các lực lượng giáo dục.
  • Các yếu tố như năng lực cán bộ quản lý, nhận thức giáo viên, nguồn lực vật chất và sự phối hợp xã hội ảnh hưởng rõ rệt đến hiệu quả quản lý.
  • Đề xuất các biện pháp quản lý thiết thực, khả thi nhằm nâng cao chất lượng giáo dục truyền thống cách mạng địa phương qua GDNGLL trong giai đoạn 2020-2025.
  • Kêu gọi các cơ quan quản lý giáo dục, nhà trường và các bên liên quan phối hợp triển khai các giải pháp để phát huy tối đa vai trò của giáo dục truyền thống cách mạng địa phương trong phát triển nhân cách học sinh, góp phần xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

Hành động tiếp theo là tổ chức các khóa bồi dưỡng, xây dựng kế hoạch đa dạng hóa hoạt động GDNGLL và triển khai hệ thống kiểm tra đánh giá hiệu quả công tác quản lý giáo dục truyền thống cách mạng địa phương. Đề nghị các nhà quản lý giáo dục và giáo viên tham khảo và áp dụng các giải pháp trong luận văn để nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện cho học sinh.