QUẢN LÝ GIÁO DỤC STEM Ở CÁC TRƢỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ THÀNH PHỐ VĨNH YÊN, TỈNH VĨNH PHÚC THEO HƢỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ VÀ SÁNG TẠO CHO HỌC SINH

Cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 đòi hỏi nguồn nhân lực có kỹ năng giải quyết vấn đề và tư duy sáng tạo cao. Giáo dục STEM giúp học sinh tiếp cận với các kiến thức và kỹ năng này từ sớm, tạo nền tảng vững chắc cho sự phát triển trong tương lai. Giáo dục STEM không chỉ là việc học các môn khoa học, công nghệ, kỹ thuật và toán học một cách riêng lẻ, mà là sự kết hợp chúng một cách hài hòa để giải quyết các vấn đề thực tế. Điều này giúp học sinh phát triển tư duy phản biện, khả năng làm việc nhóm và kỹ năng giao tiếp hiệu quả.

Trường THCS Vĩnh Yên có vai trò quan trọng trong việc tiên phong triển khai giáo dục STEM tại địa phương. Việc đầu tư vào cơ sở vật chất, trang thiết bị và đào tạo giáo viên là yếu tố then chốt để đảm bảo chất lượng giáo dục STEM. Bên cạnh đó, việc xây dựng chương trình học phù hợp với đặc điểm của học sinh và điều kiện thực tế của nhà trường cũng rất quan trọng. Giáo dục STEM không chỉ là trách nhiệm của nhà trường mà còn cần sự phối hợp chặt chẽ với gia đình và cộng đồng.

Một trong những thách thức lớn nhất là sự thiếu hụt về cơ sở vật chất và trang thiết bị phục vụ cho giáo dục STEM. Các phòng thí nghiệm, phòng thực hành chưa được trang bị đầy đủ, ảnh hưởng đến chất lượng các hoạt động thực hành, trải nghiệm của học sinh. Để khắc phục tình trạng này, cần có sự đầu tư từ nhà nước, sự hỗ trợ từ các doanh nghiệp và sự chung tay của cộng đồng. Theo nghiên cứu của Phan Thị Kim Oanh, điều kiện cơ sở vật chất chưa đáp ứng được yêu cầu đề ra, dẫn đến khó khăn trong việc triển khai giáo dục STEM.

Đội ngũ giáo viên đóng vai trò then chốt trong việc triển khai giáo dục STEM. Tuy nhiên, nhiều giáo viên chưa được đào tạo bài bản về STEM, gặp khó khăn trong việc thiết kế bài giảng và tổ chức các hoạt động STEM hiệu quả. Cần tăng cường các chương trình đào tạo, bồi dưỡng giáo viên STEM, trang bị cho họ những kiến thức và kỹ năng cần thiết. Giáo viên cần được đào tạo hình thức dạy học liên môn để có thể triển khai dạy học theo hướng liên môn như giáo dục STEM.

Việc nâng cao nhận thức về giáo dục STEM là yếu tố quan trọng hàng đầu. Cần đẩy mạnh công tác tuyên truyền, giới thiệu về giáo dục STEM cho cán bộ quản lý, giáo viên, học sinh và cha mẹ học sinh. Các hình thức tuyên truyền có thể là tổ chức hội thảo, workshop, các hoạt động trải nghiệm STEM và đăng tải thông tin trên các kênh truyền thông của nhà trường. Theo Phan Thị Kim Oanh, nguyên nhân chủ yếu dẫn đến tình trạng khó khăn trong triển khai giáo dục STEM là do công tác quản lý giáo dục STEM trong nhà trường chưa hiệu quả.

Kế hoạch hóa hoạt động giáo dục STEM cần được thực hiện một cách bài bản và khoa học. Kế hoạch cần xác định rõ mục tiêu, nội dung, hình thức, phương pháp và nguồn lực cần thiết. Kế hoạch cần phù hợp với điều kiện thực tế của nhà trường và đáp ứng yêu cầu của chương trình giáo dục phổ thông mới. Cần có kế hoạch cụ thể cho từng môn học, từng khối lớp và từng chủ đề STEM.

Dạy học dự án là một trong những phương pháp dạy học STEM hiệu quả nhất. Phương pháp này giúp học sinh vận dụng kiến thức liên môn để giải quyết các vấn đề thực tế, phát triển năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo. Giáo viên cần hướng dẫn học sinh xác định vấn đề, lập kế hoạch, thực hiện dự án và trình bày kết quả. Học sinh được đặt vào vai trò của một nhà phát minh, người học sẽ thực hành sau đó rút ra được lý thuyết từ kết quả thực tế và là một trong những chìa khóa góp phần tạo nên những công dân toàn cầu.

Tổ chức các hoạt động trải nghiệm STEM là một cách hiệu quả để thu hút sự quan tâm của học sinh và tạo hứng thú học tập. Các hoạt động có thể là tham quan các nhà máy, xí nghiệp, trung tâm nghiên cứu, tham gia các câu lạc bộ STEM, các cuộc thi STEM và các hoạt động ngoại khóa liên quan đến STEM. Cần tạo ra các môi trường khác nhau để học sinh được trải nghiệm nhiều nhất, đồng thời là sự khởi nguồn sáng tạo, biến những ý tưởng sáng tạo của học sinh thành hiện thực để các em thể hiện hết khả năng sáng tạo của bản thân mình.

Việc đánh giá năng lực STEM của học sinh cần được thực hiện một cách toàn diện, bao gồm kiến thức, kỹ năng và thái độ. Các hình thức đánh giá có thể là bài kiểm tra, bài tập thực hành, dự án và báo cáo. Cần chú trọng đánh giá năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo của học sinh. Chương trình giáo dục phổ thông (GDPT) tổng thể 2018 và chương trình môn học, Thông tư 32 và Công văn 3089/BGDĐT-GDTrH của Bộ GD&ĐT đã đề cập đến STEM trong từng môn học, định hướng dạy các môn khoa học thành bài học STEM, trải nghiệm STEM, nghiên cứu khoa học.

Việc thu thập phản hồi từ giáo viên và học sinh là một phần quan trọng của quá trình đánh giá. Phản hồi giúp nhà trường nhận biết những điểm mạnh, điểm yếu trong quá trình triển khai giáo dục STEM và có những điều chỉnh kịp thời. Cần tạo điều kiện để giáo viên và học sinh chia sẻ ý kiến, đề xuất và kinh nghiệm. Tổ chức các cuộc thi được tổ 2 chức cho HS, giáo dục STEM bước đầu được lan tỏa và có tác động tích cực, làm chuyển biến trong dạy và học tại nhà trường phổ thông trên cả nước. Học sinh được thực hành, trải nghiệm nhiều hơn, học tập gắn với cuộc sống thực hơn.

Việc xây dựng mạng lưới liên kết với các doanh nghiệp và tổ chức STEM là rất quan trọng. Sự hợp tác này giúp nhà trường tiếp cận với những công nghệ mới, những kiến thức tiên tiến và những cơ hội trải nghiệm thực tế cho học sinh. Cần mời các chuyên gia từ doanh nghiệp và tổ chức STEM tham gia vào các hoạt động giảng dạy, tư vấn và hướng dẫn học sinh.

Để giáo dục STEM ngày càng hiệu quả, cần liên tục nghiên cứu và ứng dụng các mô hình giáo dục STEM mới. Các mô hình này cần phù hợp với đặc điểm của học sinh và điều kiện thực tế của nhà trường. Cần khuyến khích giáo viên tham gia vào các hoạt động nghiên cứu khoa học và chia sẻ kinh nghiệm với đồng nghiệp. Từ những chương trình thí điểm, những phong trào, các cuộc thi được tổ chức cho HS, giáo dục STEM bước đầu được lan tỏa và có tác động tích cực, làm chuyển biến trong dạy và học tại nhà trường phổ thông trên cả nước.