Tổng quan nghiên cứu

Giáo dục mầm non đóng vai trò then chốt trong việc phát triển toàn diện trẻ em, đặc biệt là phát triển tình cảm và kỹ năng xã hội (PTTC & KNXH) cho trẻ mẫu giáo từ 3 đến 6 tuổi. Theo số liệu năm học 2022-2023 tại thành phố Việt Trì, tỉnh Phú Thọ, tỷ lệ trẻ 5 tuổi được huy động ra lớp đạt 96,74%, trẻ đi học chuyên cần đạt 100%, trong khi trẻ phát triển bình thường chiếm 94,08% tổng số trẻ. Tuy nhiên, vẫn còn tồn tại những hạn chế trong việc quản lý và tổ chức hoạt động giáo dục PTTC & KNXH theo hướng trải nghiệm, ảnh hưởng đến chất lượng giáo dục và sự chuẩn bị tâm thế cho trẻ bước vào lớp 1.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm khảo sát thực trạng quản lý hoạt động giáo dục PTTC & KNXH cho trẻ mẫu giáo tại các trường mầm non trên địa bàn thành phố Việt Trì trong giai đoạn 2021-2022, từ đó đề xuất các biện pháp quản lý hiệu quả theo hướng trải nghiệm. Nghiên cứu tập trung vào ba trường mầm non tiêu biểu: Hòa Phong, Phượng Lâu và Hoa Mai, với đối tượng khảo sát gồm 9 cán bộ quản lý, 180 giáo viên và 41 đại diện cha mẹ trẻ.

Ý nghĩa nghiên cứu thể hiện qua việc nâng cao chất lượng quản lý giáo dục PTTC & KNXH, góp phần phát triển nhân cách và kỹ năng sống cho trẻ, đồng thời hỗ trợ các nhà quản lý và giáo viên trong việc đổi mới phương pháp giáo dục theo hướng lấy trẻ làm trung tâm, tăng cường trải nghiệm thực tiễn.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình giáo dục phát triển kỹ năng sống và tình cảm xã hội cho trẻ mẫu giáo, trong đó:

  • Lý thuyết phát triển kỹ năng xã hội của UNICEF nhấn mạnh sự chuyển đổi hành vi dựa trên kiến thức, thái độ và hành động.
  • Mô hình giáo dục theo hướng trải nghiệm của Phạm Quang Tiệp, tập trung vào việc học thông qua thực hành và tương tác thực tế.
  • Khái niệm quản lý giáo dục theo Koontz và Taylor, nhấn mạnh vai trò của quản lý có kế hoạch, phối hợp các nguồn lực nhằm đạt mục tiêu giáo dục.

Các khái niệm chính bao gồm: quản lý giáo dục, phát triển tình cảm, kỹ năng xã hội, hoạt động trải nghiệm, và quản lý hoạt động giáo dục theo hướng trải nghiệm.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp giữa nghiên cứu lý luận và thực tiễn:

  • Nguồn dữ liệu: Thu thập từ 3 trường mầm non tại Việt Trì, với 230 người tham gia khảo sát (9 cán bộ quản lý, 180 giáo viên, 41 đại diện cha mẹ trẻ).
  • Phương pháp chọn mẫu: Mẫu khảo sát được chọn theo phương pháp chọn mẫu thuận tiện và có chủ đích nhằm đảm bảo tính đại diện cho các nhóm đối tượng liên quan.
  • Phương pháp phân tích: Sử dụng phân tích định lượng qua bảng câu hỏi điều tra xã hội học, phỏng vấn nhanh, quan sát thực tế và phân tích số liệu thống kê về kết quả giáo dục PTTC & KNXH.
  • Timeline nghiên cứu: Thực hiện trong 2 năm (2021-2022), bao gồm giai đoạn thu thập dữ liệu, phân tích và đề xuất giải pháp.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Nhận thức về vai trò giáo dục PTTC & KNXH: 85% cán bộ quản lý và 78% giáo viên nhận thức rõ tầm quan trọng của hoạt động giáo dục PTTC & KNXH theo hướng trải nghiệm. Tuy nhiên, chỉ 62% phụ huynh hiểu đúng và phối hợp hiệu quả với nhà trường trong giáo dục kỹ năng xã hội cho trẻ.

  2. Thực trạng nội dung và hình thức tổ chức: 70% giáo viên áp dụng các hình thức tổ chức hoạt động trải nghiệm như trò chơi, tham quan, lao động nhẹ nhàng, nhưng chỉ 55% trong số đó thực hiện đa dạng phương pháp giáo dục phù hợp với từng độ tuổi.

  3. Quản lý hoạt động giáo dục: 60% trường mầm non có kế hoạch quản lý hoạt động giáo dục PTTC & KNXH theo hướng trải nghiệm, nhưng việc kiểm tra, đánh giá kết quả còn mang tính hình thức, thiếu sự đồng bộ và khoa học.

  4. Phối hợp các lực lượng giáo dục: Việc phối hợp giữa nhà trường, gia đình và cộng đồng đạt mức trung bình với 65% sự tham gia tích cực, còn lại chưa phát huy hết vai trò của các bên liên quan.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân của những hạn chế trên xuất phát từ nhận thức chưa đồng đều giữa các bên, thiếu nguồn lực hỗ trợ và phương pháp quản lý chưa hiệu quả. So với các nghiên cứu trong nước, kết quả khảo sát tại Việt Trì tương đồng với thực trạng chung về giáo dục mầm non, đặc biệt là việc áp dụng hoạt động trải nghiệm còn hạn chế về mặt tổ chức và đánh giá.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ nhận thức của các nhóm đối tượng, bảng phân tích mức độ áp dụng phương pháp giáo dục và sơ đồ mạng lưới phối hợp giữa nhà trường, gia đình và cộng đồng. Ý nghĩa của kết quả nhấn mạnh sự cần thiết đổi mới quản lý giáo dục PTTC & KNXH theo hướng trải nghiệm nhằm nâng cao chất lượng giáo dục mầm non.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường đào tạo, bồi dưỡng nhận thức cho cán bộ quản lý và giáo viên về tổ chức hoạt động giáo dục PTTC & KNXH theo hướng trải nghiệm, nhằm nâng tỷ lệ áp dụng phương pháp đa dạng lên ít nhất 80% trong vòng 1 năm. Chủ thể thực hiện: Phòng GD&ĐT phối hợp với các trường.

  2. Xây dựng và triển khai kế hoạch giáo dục PTTC & KNXH phù hợp với đặc điểm địa phương và từng độ tuổi trẻ, đảm bảo kế hoạch được cụ thể hóa theo tháng, tuần và ngày, tăng cường tính thực tiễn và sáng tạo. Thời gian: 6 tháng đầu năm học; Chủ thể: Hiệu trưởng và tổ chuyên môn.

  3. Đa dạng hóa hình thức tổ chức hoạt động trải nghiệm như trò chơi, tham quan, lao động nhẹ nhàng, đóng vai, nhằm phát huy tối đa sự hứng thú và phát triển kỹ năng xã hội cho trẻ. Mục tiêu tăng số lượng hoạt động trải nghiệm lên 30% so với năm trước. Chủ thể: Giáo viên và nhà trường.

  4. Xây dựng tiêu chí và công cụ kiểm tra, đánh giá kết quả giáo dục PTTC & KNXH theo hướng khoa học, khách quan, thường xuyên và có sự tham gia của phụ huynh. Thời gian triển khai: 1 năm; Chủ thể: Ban giám hiệu và tổ chuyên môn.

  5. Phát huy vai trò phối hợp giữa nhà trường, gia đình và cộng đồng trong giáo dục PTTC & KNXH, tổ chức các buổi tập huấn, hội thảo và hoạt động chung nhằm nâng cao nhận thức và sự tham gia tích cực của phụ huynh. Mục tiêu tăng tỷ lệ phối hợp lên 80% trong 2 năm tới. Chủ thể: Nhà trường và các tổ chức xã hội.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý giáo dục mầm non: Nhận diện các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động giáo dục PTTC & KNXH, từ đó xây dựng kế hoạch và chính sách phù hợp nhằm nâng cao hiệu quả quản lý.

  2. Giáo viên mầm non: Áp dụng các phương pháp và hình thức tổ chức hoạt động trải nghiệm đa dạng, phù hợp với đặc điểm tâm sinh lý trẻ, giúp phát triển toàn diện kỹ năng xã hội và tình cảm.

  3. Phụ huynh học sinh: Hiểu rõ vai trò phối hợp trong giáo dục PTTC & KNXH, từ đó tích cực tham gia và hỗ trợ con em mình phát triển kỹ năng sống cần thiết.

  4. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành quản lý giáo dục: Tham khảo cơ sở lý luận, phương pháp nghiên cứu và kết quả thực tiễn để phát triển các đề tài nghiên cứu liên quan đến giáo dục mầm non và quản lý giáo dục.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao giáo dục phát triển tình cảm và kỹ năng xã hội cho trẻ mẫu giáo lại quan trọng?
    Phát triển tình cảm và kỹ năng xã hội giúp trẻ hình thành nhân cách, tự tin giao tiếp, thích nghi với môi trường xã hội và chuẩn bị tốt cho học tập suốt đời.

  2. Hoạt động trải nghiệm trong giáo dục PTTC & KNXH được tổ chức như thế nào?
    Hoạt động trải nghiệm bao gồm trò chơi, tham quan, lao động nhẹ nhàng, đóng vai, giúp trẻ học qua thực hành và tương tác thực tế, tăng cường sự hứng thú và phát triển kỹ năng.

  3. Những khó khăn chính trong quản lý hoạt động giáo dục PTTC & KNXH hiện nay là gì?
    Khó khăn gồm nhận thức chưa đồng đều, thiếu nguồn lực hỗ trợ, phương pháp quản lý chưa khoa học và sự phối hợp giữa nhà trường, gia đình còn hạn chế.

  4. Làm thế nào để đánh giá hiệu quả hoạt động giáo dục PTTC & KNXH cho trẻ?
    Cần xây dựng tiêu chí đánh giá rõ ràng, sử dụng công cụ kiểm tra định kỳ, kết hợp quan sát, phỏng vấn và phản hồi từ phụ huynh để đánh giá toàn diện.

  5. Vai trò của phụ huynh trong giáo dục PTTC & KNXH là gì?
    Phụ huynh đóng vai trò quan trọng trong việc phối hợp với nhà trường, tạo môi trường giáo dục tích cực tại gia đình, hỗ trợ trẻ phát triển kỹ năng xã hội và tình cảm.

Kết luận

  • Quản lý hoạt động giáo dục phát triển tình cảm và kỹ năng xã hội cho trẻ mẫu giáo tại các trường mầm non ở Việt Trì còn nhiều hạn chế về nhận thức, phương pháp và phối hợp các lực lượng giáo dục.
  • Hoạt động trải nghiệm là phương pháp hiệu quả giúp trẻ phát triển toàn diện, cần được áp dụng rộng rãi và đa dạng hơn trong các trường mầm non.
  • Việc xây dựng kế hoạch quản lý cụ thể, kiểm tra đánh giá khoa học và phối hợp chặt chẽ giữa nhà trường, gia đình và cộng đồng là yếu tố then chốt nâng cao chất lượng giáo dục.
  • Đề xuất các biện pháp quản lý thiết thực, phù hợp với điều kiện thực tế địa phương nhằm nâng cao hiệu quả giáo dục PTTC & KNXH cho trẻ mẫu giáo.
  • Tiếp tục nghiên cứu mở rộng phạm vi và đối tượng nhằm hoàn thiện mô hình quản lý giáo dục PTTC & KNXH theo hướng trải nghiệm trong tương lai.

Hành động tiếp theo: Các nhà quản lý và giáo viên cần triển khai ngay các giải pháp đề xuất, đồng thời tăng cường đào tạo, bồi dưỡng và phối hợp với phụ huynh để nâng cao chất lượng giáo dục mầm non tại địa phương.