Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh thế kỷ XXI với sự phát triển mạnh mẽ của nền kinh tế tri thức và toàn cầu hóa, việc nâng cao chất lượng giáo dục ngoại ngữ, đặc biệt là môn Tiếng Anh, trở thành yêu cầu cấp thiết. Theo chiến lược phát triển kinh tế - xã hội giai đoạn 2011-2020, phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao là đột phá chiến lược, trong đó Tiếng Anh đóng vai trò then chốt trong việc hội nhập quốc tế. Bộ Giáo dục và Đào tạo đã ban hành chương trình giáo dục phổ thông mới vào năm 2018, với nhiều đổi mới về nội dung, phương pháp và đánh giá môn Tiếng Anh nhằm phát triển năng lực giao tiếp toàn diện cho học sinh.

Luận văn tập trung nghiên cứu quản lý hoạt động dạy học môn Tiếng Anh tại các trường Trung học cơ sở (THCS) huyện Hải Hà, tỉnh Quảng Ninh trong giai đoạn 2017-2019, nhằm đánh giá thực trạng và đề xuất các biện pháp quản lý phù hợp theo chương trình giáo dục phổ thông mới. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc nâng cao hiệu quả dạy học, đáp ứng yêu cầu đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục, góp phần phát triển năng lực ngoại ngữ cho học sinh vùng miền núi còn nhiều khó khăn.

Phạm vi nghiên cứu bao gồm đội ngũ cán bộ quản lý, giáo viên dạy Tiếng Anh và học sinh tại các trường THCS trên địa bàn huyện Hải Hà. Mục tiêu cụ thể là khảo sát thực trạng quản lý hoạt động dạy học, phân tích các yếu tố ảnh hưởng và đề xuất các biện pháp quản lý nhằm nâng cao chất lượng dạy học môn Tiếng Anh theo chương trình mới. Kết quả nghiên cứu dự kiến sẽ hỗ trợ các nhà quản lý giáo dục và giáo viên trong việc triển khai hiệu quả chương trình, đồng thời góp phần nâng cao năng lực ngoại ngữ cho học sinh, phục vụ phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao cho địa phương và đất nước.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết quản lý giáo dục và lý thuyết dạy học ngoại ngữ hiện đại. Hai mô hình nghiên cứu chính được áp dụng gồm:

  1. Mô hình chức năng quản lý: Bao gồm bốn chức năng cơ bản là lập kế hoạch, tổ chức, lãnh đạo và kiểm tra. Mô hình này giúp phân tích các hoạt động quản lý dạy học môn Tiếng Anh một cách hệ thống, từ việc xây dựng kế hoạch dạy học, tổ chức thực hiện, chỉ đạo đổi mới phương pháp đến kiểm tra, đánh giá kết quả.

  2. Lý thuyết dạy học giao tiếp: Nhấn mạnh phát triển năng lực giao tiếp toàn diện qua bốn kỹ năng nghe, nói, đọc, viết. Lý thuyết này làm cơ sở cho việc đổi mới nội dung, phương pháp và hình thức tổ chức dạy học theo chương trình giáo dục phổ thông mới, nhằm giúp học sinh sử dụng Tiếng Anh hiệu quả trong các tình huống thực tế.

Các khái niệm chính bao gồm: quản lý hoạt động dạy học, năng lực giao tiếp ngoại ngữ, chương trình giáo dục phổ thông mới, phương pháp dạy học tích cực, kiểm tra đánh giá năng lực.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp giữa nghiên cứu lý luận và thực tiễn:

  • Nguồn dữ liệu: Số liệu thu thập từ khảo sát thực trạng tại các trường THCS huyện Hải Hà trong giai đoạn 2017-2019, bao gồm phiếu điều tra, phỏng vấn sâu với cán bộ quản lý, giáo viên và học sinh; tài liệu, hồ sơ quản lý nhà trường; quan sát giờ dạy và sinh hoạt chuyên môn.

  • Phương pháp phân tích: Sử dụng thống kê mô tả để phân tích số liệu định lượng, kết hợp phân tích nội dung định tính từ phỏng vấn và quan sát. Phương pháp chuyên gia được áp dụng để đánh giá tính cần thiết và khả thi của các biện pháp đề xuất.

  • Cỡ mẫu và chọn mẫu: Khảo sát trên khoảng 150 cán bộ quản lý, giáo viên và học sinh đại diện cho các trường THCS trên địa bàn huyện Hải Hà, được chọn theo phương pháp chọn mẫu ngẫu nhiên có chủ đích nhằm đảm bảo tính đại diện và độ tin cậy của kết quả.

  • Timeline nghiên cứu: Thu thập số liệu từ năm 2017 đến 2019, phân tích và đề xuất biện pháp trong năm 2020, phù hợp với tiến trình triển khai chương trình giáo dục phổ thông mới.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Thực trạng nhận thức và triển khai chương trình mới: Khoảng 85% cán bộ quản lý và giáo viên nhận thức rõ tầm quan trọng của việc đổi mới dạy học môn Tiếng Anh theo chương trình giáo dục phổ thông mới. Tuy nhiên, chỉ khoảng 60% giáo viên được bồi dưỡng đầy đủ về chương trình và phương pháp mới, dẫn đến việc triển khai còn hạn chế.

  2. Phương pháp và hình thức dạy học: Khoảng 70% giáo viên áp dụng phương pháp dạy học tích cực, nhưng chỉ 45% sử dụng hiệu quả các kỹ thuật dạy học hiện đại như thảo luận nhóm, đóng vai, dạy học dự án. Việc đổi mới hình thức tổ chức dạy học còn chậm, chủ yếu vẫn là dạy học cả lớp truyền thống.

  3. Sử dụng thiết bị dạy học và công nghệ thông tin: Chỉ khoảng 40% trường có đủ trang thiết bị phục vụ dạy học môn Tiếng Anh theo chương trình mới. Việc ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học còn hạn chế do thiếu thiết bị và kỹ năng sử dụng của giáo viên.

  4. Kiểm tra, đánh giá kết quả học tập: Khoảng 55% giáo viên thực hiện đa dạng các hình thức kiểm tra đánh giá theo hướng phát triển năng lực, nhưng vẫn còn 35% áp dụng chủ yếu kiểm tra truyền thống, chưa đánh giá toàn diện bốn kỹ năng nghe, nói, đọc, viết.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của những hạn chế trên là do đội ngũ giáo viên chưa được bồi dưỡng đầy đủ về chương trình và phương pháp mới, cơ sở vật chất và thiết bị dạy học chưa đáp ứng yêu cầu đổi mới, cùng với hạn chế về năng lực ứng dụng công nghệ thông tin. So sánh với các nghiên cứu trong ngành giáo dục ngoại ngữ cho thấy tình trạng này phổ biến ở nhiều địa phương miền núi và vùng khó khăn.

Kết quả nghiên cứu cũng cho thấy sự cần thiết của việc tăng cường bồi dưỡng chuyên môn, nâng cao năng lực quản lý và đổi mới phương pháp dạy học, đồng thời đầu tư cơ sở vật chất và thiết bị hiện đại. Việc đổi mới kiểm tra, đánh giá cũng cần được chú trọng để phản ánh đúng năng lực giao tiếp của học sinh.

Dữ liệu có thể được trình bày qua các biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ giáo viên được bồi dưỡng, áp dụng phương pháp tích cực, sử dụng thiết bị dạy học và hình thức kiểm tra đánh giá đa dạng. Bảng tổng hợp các yếu tố ảnh hưởng và mức độ tác động cũng giúp minh họa rõ hơn các kết quả phân tích.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tổ chức bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ cho cán bộ quản lý và giáo viên

    • Mục tiêu: 100% giáo viên dạy Tiếng Anh được bồi dưỡng về chương trình và phương pháp mới trong vòng 12 tháng.
    • Chủ thể thực hiện: Phòng Giáo dục và Đào tạo phối hợp với các trung tâm bồi dưỡng.
    • Hành động: Tổ chức các khóa tập huấn chuyên sâu, cập nhật kiến thức, kỹ năng đổi mới dạy học và kiểm tra đánh giá.

  2. Đổi mới phương pháp, hình thức tổ chức dạy học

    • Mục tiêu: Tăng tỷ lệ giáo viên áp dụng phương pháp tích cực lên 85% trong 2 năm tới.
    • Chủ thể thực hiện: Hiệu trưởng các trường THCS chỉ đạo tổ chuyên môn.
    • Hành động: Khuyến khích áp dụng dạy học theo nhóm, dự án, thảo luận; tổ chức hội giảng, chia sẻ kinh nghiệm đổi mới.

  3. Đầu tư cơ sở vật chất, thiết bị dạy học và ứng dụng công nghệ thông tin

    • Mục tiêu: 80% trường THCS có đủ thiết bị phục vụ dạy học Tiếng Anh hiện đại trong 3 năm.
    • Chủ thể thực hiện: Sở Giáo dục và Đào tạo phối hợp với chính quyền địa phương.
    • Hành động: Rà soát, bổ sung trang thiết bị; đào tạo kỹ năng sử dụng CNTT cho giáo viên; xây dựng phòng học ngoại ngữ hiện đại.

  4. Đổi mới kiểm tra, đánh giá kết quả học tập

    • Mục tiêu: 90% giáo viên thực hiện kiểm tra đánh giá đa dạng, toàn diện trong 18 tháng.
    • Chủ thể thực hiện: Tổ chuyên môn và Ban giám hiệu nhà trường.
    • Hành động: Tập huấn kỹ năng xây dựng đề kiểm tra theo năng lực; áp dụng đánh giá thường xuyên, tự đánh giá và đánh giá lẫn nhau.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý giáo dục

    • Lợi ích: Nắm bắt thực trạng và các biện pháp quản lý dạy học môn Tiếng Anh theo chương trình mới, từ đó nâng cao hiệu quả quản lý tại địa phương.
    • Use case: Xây dựng kế hoạch bồi dưỡng giáo viên, đầu tư cơ sở vật chất phù hợp.

  2. Giáo viên dạy Tiếng Anh THCS

    • Lợi ích: Hiểu rõ yêu cầu đổi mới chương trình, phương pháp dạy học và kiểm tra đánh giá, nâng cao năng lực chuyên môn.
    • Use case: Áp dụng các kỹ thuật dạy học tích cực, đổi mới kiểm tra đánh giá.

  3. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành Quản lý giáo dục

    • Lợi ích: Tham khảo cơ sở lý luận, phương pháp nghiên cứu và kết quả thực tiễn về quản lý dạy học ngoại ngữ trong bối cảnh đổi mới giáo dục.
    • Use case: Phát triển đề tài nghiên cứu tiếp theo hoặc luận văn tốt nghiệp.

  4. Các cơ quan quản lý giáo dục cấp tỉnh, huyện

    • Lợi ích: Đánh giá thực trạng và đề xuất chính sách hỗ trợ nâng cao chất lượng dạy học ngoại ngữ tại địa phương.
    • Use case: Lập kế hoạch phát triển giáo dục ngoại ngữ, phân bổ nguồn lực hợp lý.

Câu hỏi thường gặp

  1. Chương trình giáo dục phổ thông mới có điểm gì khác biệt trong dạy học môn Tiếng Anh?
    Chương trình mới tập trung phát triển năng lực giao tiếp toàn diện qua bốn kỹ năng nghe, nói, đọc, viết, đổi mới phương pháp dạy học theo hướng lấy người học làm trung tâm và đánh giá năng lực thay vì chỉ kiểm tra kiến thức.

  2. Những khó khăn chính trong quản lý hoạt động dạy học môn Tiếng Anh tại các trường THCS huyện Hải Hà là gì?
    Khó khăn gồm đội ngũ giáo viên chưa được bồi dưỡng đầy đủ, cơ sở vật chất thiếu thốn, hạn chế trong ứng dụng công nghệ thông tin và việc đổi mới kiểm tra đánh giá chưa đồng bộ.

  3. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả quản lý hoạt động dạy học môn Tiếng Anh?
    Cần tổ chức bồi dưỡng chuyên môn cho cán bộ quản lý và giáo viên, đổi mới phương pháp dạy học, đầu tư trang thiết bị hiện đại và đổi mới kiểm tra đánh giá theo hướng phát triển năng lực.

  4. Vai trò của công nghệ thông tin trong dạy học môn Tiếng Anh hiện nay?
    CNTT giúp tăng tính sinh động, trực quan trong dạy học, hỗ trợ học sinh luyện tập kỹ năng nghe, nói, đồng thời tạo điều kiện cho giáo viên đổi mới phương pháp và kiểm tra đánh giá hiệu quả hơn.

  5. Làm sao để giáo viên có thể áp dụng hiệu quả phương pháp dạy học tích cực?
    Giáo viên cần được bồi dưỡng kỹ năng, có kế hoạch thiết kế bài giảng phù hợp, sử dụng đa dạng kỹ thuật dạy học như thảo luận nhóm, đóng vai, dạy học dự án và tạo môi trường học tập tích cực, khuyến khích sự chủ động của học sinh.

Kết luận

  • Chương trình giáo dục phổ thông mới đặt mục tiêu phát triển năng lực giao tiếp toàn diện cho học sinh qua môn Tiếng Anh, đòi hỏi đổi mới quản lý và dạy học.
  • Thực trạng quản lý hoạt động dạy học môn Tiếng Anh tại các trường THCS huyện Hải Hà còn nhiều hạn chế về bồi dưỡng giáo viên, cơ sở vật chất và đổi mới phương pháp.
  • Các yếu tố chủ thể quản lý, đối tượng quản lý và môi trường quản lý đều ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý dạy học môn Tiếng Anh.
  • Đề xuất các biện pháp quản lý gồm bồi dưỡng chuyên môn, đổi mới phương pháp, đầu tư thiết bị và đổi mới kiểm tra đánh giá nhằm nâng cao chất lượng dạy học.
  • Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học và thực tiễn để các nhà quản lý, giáo viên và các bên liên quan triển khai hiệu quả chương trình giáo dục phổ thông mới, góp phần nâng cao năng lực ngoại ngữ cho học sinh.

Next steps: Triển khai các biện pháp đề xuất, tổ chức bồi dưỡng và đầu tư cơ sở vật chất trong vòng 1-3 năm tới; theo dõi, đánh giá hiệu quả và điều chỉnh phù hợp.

Call to action: Các nhà quản lý giáo dục và giáo viên cần chủ động tiếp cận, áp dụng các biện pháp đổi mới để nâng cao chất lượng dạy học môn Tiếng Anh, góp phần phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao cho địa phương và đất nước.