## Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh ngành hàng hải ngày càng phát triển, việc quản lý và nâng cao hiệu quả dịch thuật trong lĩnh vực này trở nên vô cùng quan trọng. Theo ước tính, hơn 80% thương mại toàn cầu được vận chuyển qua đường biển, đòi hỏi sự chính xác và kịp thời trong việc truyền tải thông tin qua các tài liệu dịch thuật. Luận văn tập trung nghiên cứu thực trạng hoạt động dịch thuật tại Công ty TNHH Thoresen-Vinama, một doanh nghiệp hàng đầu trong lĩnh vực logistics và vận tải biển tại Việt Nam, với mục tiêu xác định những hạn chế trong quy trình dịch thuật và đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả. Phạm vi nghiên cứu tập trung tại chi nhánh Hải Phòng của công ty trong năm 2021-2022, nhằm cải thiện chất lượng dịch thuật các tài liệu pháp lý và email liên quan đến hoạt động logistics. Ý nghĩa của nghiên cứu được thể hiện qua việc nâng cao độ chính xác, tính nhất quán và sự tự nhiên trong bản dịch, góp phần giảm thiểu sai sót, tăng cường giao tiếp hiệu quả giữa các đối tác quốc tế và nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp trên thị trường toàn cầu.

## Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

### Khung lý thuyết áp dụng

- **Lý thuyết dịch thuật**: Dịch thuật được định nghĩa là quá trình chuyển đổi ý nghĩa từ ngôn ngữ nguồn sang ngôn ngữ đích sao cho giữ nguyên nội dung và phong cách của văn bản gốc. Các phương pháp dịch thuật bao gồm dịch từng từ, dịch sát nghĩa, dịch ngữ nghĩa, dịch tự do và dịch thích ứng, được áp dụng tùy theo mục đích và đặc điểm văn bản.
- **Lý thuyết ESP (English for Specific Purposes)**: ESP nhấn mạnh việc sử dụng tiếng Anh chuyên ngành phù hợp với lĩnh vực hàng hải và logistics, giúp người dịch hiểu và truyền tải chính xác các thuật ngữ chuyên ngành.
- **Khái niệm thuật ngữ chuyên ngành**: Thuật ngữ là các từ hoặc cụm từ mang ý nghĩa đặc thù trong lĩnh vực chuyên môn, như "Deadweight tonnage (DWT)", "Affreightment", "Consignment",... Việc hiểu và sử dụng đúng thuật ngữ là yếu tố then chốt trong dịch thuật chuyên ngành.

### Phương pháp nghiên cứu

- **Nguồn dữ liệu**: Thu thập dữ liệu từ các tài liệu nội bộ của Thoresen-Vinama Ltd, bao gồm hợp đồng, email, báo cáo logistics, cùng với khảo sát ý kiến nhân viên dịch thuật và các phòng ban liên quan.
- **Phương pháp phân tích**: Sử dụng phương pháp đánh giá chất lượng dịch thuật dựa trên các tiêu chí chính gồm độ chính xác, tính tự nhiên, sự rõ ràng và tính nhất quán. Phân tích định lượng qua khảo sát đánh giá chất lượng dịch thuật từ 13 nhân viên với thang điểm 1-5.
- **Timeline nghiên cứu**: Nghiên cứu được thực hiện trong khoảng thời gian từ tháng 6/2021 đến tháng 5/2022 tại chi nhánh Hải Phòng của công ty.

## Kết quả nghiên cứu và thảo luận

### Những phát hiện chính

- Khoảng 38% nhân viên đánh giá chất lượng dịch thuật ở mức 4/5, 31% đánh giá mức 5/5, cho thấy chất lượng dịch thuật hiện tại ở mức khá cao.
- Các tiêu chí được sử dụng phổ biến để đánh giá gồm độ chính xác (accuracy), tính tự nhiên (naturalness), sự rõ ràng (clarity) và tính nhất quán (consistency), trong đó độ chính xác và tính nhất quán được đánh giá cao nhất.
- Các lỗi phổ biến trong bản dịch bao gồm sử dụng từ ngữ không phù hợp, cấu trúc câu sai ngữ pháp, dịch từng từ gây mất tự nhiên, và thiếu kiến thức chuyên ngành về thuật ngữ hàng hải.
- Thời gian dịch thuật hợp lý (1-2 giờ cho mỗi tài liệu dài 1-2 trang) giúp đảm bảo chất lượng và hiệu quả công việc.

### Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của các lỗi dịch thuật là do nhân viên dịch không chuyên sâu về lĩnh vực hàng hải, dẫn đến khó khăn trong việc hiểu và chuyển ngữ các thuật ngữ chuyên ngành phức tạp. So với các nghiên cứu trong ngành dịch thuật chuyên ngành khác, việc thiếu kiến thức chuyên môn và sự khác biệt văn hóa là những thách thức phổ biến. Việc áp dụng các phương pháp dịch thuật linh hoạt như dịch ngữ nghĩa và dịch thích ứng có thể giúp cải thiện tính tự nhiên và chính xác của bản dịch. Dữ liệu khảo sát có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện phân bố đánh giá chất lượng dịch thuật theo từng tiêu chí, giúp minh họa rõ ràng mức độ hài lòng của nhân viên và các điểm cần cải thiện.

## Đề xuất và khuyến nghị

- **Tăng cường đào tạo chuyên môn**: Tổ chức các khóa đào tạo về thuật ngữ và kiến thức chuyên ngành hàng hải cho nhân viên dịch thuật nhằm nâng cao hiểu biết và kỹ năng dịch thuật chính xác. Mục tiêu đạt 90% nhân viên hoàn thành khóa đào tạo trong vòng 6 tháng.
- **Ứng dụng công nghệ hỗ trợ dịch thuật**: Sử dụng phần mềm dịch thuật chuyên ngành và các công cụ kiểm tra ngữ pháp, từ vựng để tăng hiệu quả và giảm sai sót. Triển khai trong vòng 3 tháng tới với sự phối hợp của phòng IT và phòng nhân sự.
- **Xây dựng bộ từ điển thuật ngữ nội bộ**: Tổng hợp và chuẩn hóa các thuật ngữ chuyên ngành thường dùng trong công ty để làm tài liệu tham khảo cho nhân viên dịch thuật, cập nhật định kỳ hàng năm.
- **Thiết lập quy trình kiểm tra chất lượng dịch thuật đa cấp**: Áp dụng quy trình kiểm tra chéo giữa các nhân viên dịch và biên tập viên để đảm bảo bản dịch cuối cùng đạt chuẩn về độ chính xác và phong cách. Thực hiện ngay và đánh giá hiệu quả sau 6 tháng.

## Đối tượng nên tham khảo luận văn

- **Nhân viên dịch thuật và biên tập viên**: Nâng cao kỹ năng và kiến thức chuyên ngành, áp dụng các phương pháp dịch thuật hiệu quả.
- **Quản lý phòng dịch thuật và logistics**: Hiểu rõ các yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng dịch thuật để xây dựng quy trình làm việc tối ưu.
- **Sinh viên và nghiên cứu sinh ngành ngôn ngữ và dịch thuật**: Tham khảo các lý thuyết và thực tiễn dịch thuật trong ngành hàng hải, phát triển nghiên cứu chuyên sâu.
- **Doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực logistics và vận tải biển**: Áp dụng các giải pháp nâng cao hiệu quả dịch thuật, cải thiện giao tiếp quốc tế và nâng cao năng lực cạnh tranh.

## Câu hỏi thường gặp

1. **Tại sao dịch thuật trong ngành hàng hải lại quan trọng?**  
Dịch thuật chính xác giúp đảm bảo thông tin vận tải, hợp đồng và quy định được truyền đạt đúng, tránh sai sót gây thiệt hại về tài chính và pháp lý.

2. **Các khó khăn chính khi dịch thuật tài liệu hàng hải là gì?**  
Bao gồm thuật ngữ chuyên ngành phức tạp, khác biệt văn hóa, cấu trúc ngôn ngữ và yêu cầu độ chính xác cao.

3. **Làm thế nào để đánh giá chất lượng bản dịch?**  
Dựa trên các tiêu chí như độ chính xác, tính tự nhiên, sự rõ ràng và tính nhất quán, kết hợp kiểm tra chéo và phản hồi từ người dùng cuối.

4. **Có nên sử dụng phần mềm dịch thuật hỗ trợ không?**  
Có, phần mềm giúp tăng tốc độ dịch và giảm lỗi, nhưng cần kết hợp với kiểm tra và hiệu chỉnh của người dịch chuyên nghiệp.

5. **Làm sao để nâng cao kỹ năng dịch thuật cho nhân viên mới?**  
Tổ chức đào tạo chuyên sâu về thuật ngữ, kỹ thuật dịch và kiến thức ngành, đồng thời tạo môi trường thực hành và phản hồi thường xuyên.

## Kết luận

- Dịch thuật trong ngành hàng hải tại Thoresen-Vinama Ltd hiện đạt chất lượng khá cao với tỷ lệ đánh giá 4-5 sao chiếm hơn 60%.  
- Các yếu tố ảnh hưởng chính gồm chất lượng văn bản nguồn, thời gian dịch, kinh nghiệm và kiến thức chuyên ngành của người dịch.  
- Lỗi dịch thuật chủ yếu liên quan đến thuật ngữ chuyên ngành, cấu trúc câu và sự khác biệt văn hóa.  
- Giải pháp nâng cao bao gồm đào tạo chuyên môn, ứng dụng công nghệ, xây dựng bộ từ điển thuật ngữ và quy trình kiểm tra chất lượng.  
- Nghiên cứu mở ra hướng phát triển bền vững cho hoạt động dịch thuật, góp phần nâng cao hiệu quả giao tiếp và vận hành trong ngành logistics hàng hải.  

**Hành động tiếp theo**: Triển khai các chương trình đào tạo và áp dụng công nghệ hỗ trợ dịch thuật trong 6 tháng tới để nâng cao chất lượng dịch thuật tại công ty.  
**Kêu gọi**: Các phòng ban liên quan cần phối hợp chặt chẽ để thực hiện các đề xuất, đồng thời tiếp tục nghiên cứu và cải tiến quy trình dịch thuật nhằm đáp ứng yêu cầu phát triển của ngành hàng hải toàn cầu.