Phát Triển Giao Dịch Thanh Toán Không Dùng Tiền Mặt Tại Ngân Hàng Thương Mại Cổ Phần Phát Triển TP Hồ Chí Minh

Thanh toán không dùng tiền mặt (TTKDTM) là hình thức thanh toán tiền hàng hóa, dịch vụ và các khoản khác mà không sử dụng tiền mặt, được thực hiện bằng cách trích tiền từ tài khoản của người chi trả chuyển vào tài khoản của người thụ hưởng hoặc bằng cách bù trừ lẫn nhau thông qua vai trò trung gian của các tổ chức cung ứng dịch vụ thanh toán. Về bản chất, TTKDTM phản ánh sự vận động của hàng hóa, dịch vụ trong quá trình lưu thông. Sự phát triển của TTKDTM là một yêu cầu tất yếu đối với sự phát triển của nền kinh tế thị trường. Sự ra đời của hình thức TTKDTM gắn liền với sự ra đời của đồng tiền ghi sổ và sự phát triển của hệ thống ngân hàng, nó tạo điều kiện cho các tổ chức kinh tế và cá nhân trong xã hội mở tài khoản tiền gửi và thực hiện việc thanh toán hàng hóa dịch vụ thông qua trích tiền từ tài khoản trong hệ thống ngân hàng.

TTKDTM qua NHTM có ba đặc điểm cơ bản như sau: Thứ nhất: TTKDTM sử dụng tiền chuyển khoản trong quá trình thanh toán (đồng tiền ghi sổ hay bút tệ). Thứ hai: Trong TTKDTM tại các NHTM mỗi khoản thanh toán có ít nhất 3 bên tham gia. Thứ ba, trong TTKDTM luôn đòi hỏi phải có các chứng từ thanh toán. Chứng từ thanh toán là căn cứ để ngân hàng thực hiện việc thanh toán, chứng từ phải được lập theo mẫu do Ngân hàng quy định tùy theo các giao dịch cụ thể.

Theo nghị định số 101/2012/NĐ – CP ngày 22/11/2012 của Chính phủ về Thanh toán không dùng tiền mặt; Nghị định 80/2016/NĐ – CP ngày 01/07/2016 sửa đổi, bổ sung một số điều chỉnh của nghị định 101/2012/NĐ – CP về thanh toán không dùng tiền mặt và thông tư số 46/2014/TT – NHNN hướng dẫn về dịch vụ thanh toán không dùng tiền mặt thì các dịch vụ TTKDTM tại NHTM gồm có: Dịch vụ thanh toán qua tài khoản thanh toán của khách hàng gồm: thanh toán séc, lệnh chi/ủy nhiệm chi, nhờ thu/ủy nhiệm thu, thẻ ngân hàng, thư tín dụng và các phương tiện thanh toán khác theo quy định của Ngân hàng Nhà nước. Dịch vụ ví điện tử thông qua Tài khoản điện tử định danh.

Số lượng khách hàng tham gia giao dịch TTKDTM là một trong những tiêu chí quan trọng nhất. Sự gia tăng số lượng khách hàng cho thấy sự chấp nhận và tin dùng của thị trường đối với các dịch vụ thanh toán của ngân hàng. Tốc độ tăng trưởng khách hàng cũng phản ánh khả năng thu hút và giữ chân khách hàng của ngân hàng. Số lượng khách hàng sử dụng dịch vụ Internet Banking năm 2015 – 2017 cho thấy sự tăng trưởng khá tốt, cho thấy sự quan tâm đến các dịch vụ thanh toán hiện đại.

Số lượng và tốc độ tăng trưởng giao dịch TTKDTM thể hiện mức độ sử dụng thường xuyên và phổ biến của các dịch vụ thanh toán. Sự gia tăng về số lượng giao dịch cho thấy khách hàng ngày càng ưa chuộng và tin tưởng vào tính tiện lợi, an toàn của các phương thức thanh toán điện tử. Số lượng giao dịch qua dịch vụ Mobile Banking cũng tăng mạnh, cho thấy xu hướng sử dụng điện thoại di động trong thanh toán.

Tốc độ tăng trưởng thu phí dịch vụ từ các giao dịch TTKDTM là một chỉ số quan trọng để đánh giá hiệu quả kinh doanh của các dịch vụ thanh toán. Sự gia tăng về doanh thu phí cho thấy các dịch vụ thanh toán không chỉ được sử dụng rộng rãi mà còn mang lại nguồn thu ổn định và tiềm năng cho ngân hàng. Doanh thu phí hoạt động thanh toán năm 2015 – 2017 cho thấy sự tăng trưởng liên tục, chứng tỏ các dịch vụ thanh toán đang đóng góp ngày càng lớn vào tổng doanh thu của ngân hàng.

Để đáp ứng nhu cầu ngày càng đa dạng của khách hàng, ngân hàng cần phát triển và cung cấp nhiều loại hình sản phẩm thanh toán khác nhau. Điều này bao gồm các sản phẩm thanh toán truyền thống như thẻ tín dụng, thẻ ghi nợ, séc, ủy nhiệm chi, ủy nhiệm thu, cũng như các sản phẩm thanh toán hiện đại như ví điện tử, thanh toán di động, thanh toán trực tuyến. Biểu phí dịch vụ Ngân hàng điện tử của một số NHTM cho thấy sự cạnh tranh về phí, đòi hỏi ngân hàng phải có chính sách phí linh hoạt và hấp dẫn.

Hoạt động marketing đóng vai trò quan trọng trong việc quảng bá và giới thiệu các dịch vụ TTKDTM đến với khách hàng. Ngân hàng cần triển khai các chiến dịch marketing đa dạng và sáng tạo, sử dụng các kênh truyền thông hiệu quả như truyền hình, báo chí, internet, mạng xã hội, và các sự kiện quảng bá. Hoạt động marketing cần tập trung vào việc nhấn mạnh những lợi ích của TTKDTM, như tính tiện lợi, an toàn, nhanh chóng, và tiết kiệm chi phí.

Nguồn nhân lực đóng vai trò then chốt trong việc cung cấp và duy trì chất lượng dịch vụ TTKDTM. Ngân hàng cần đầu tư vào việc đào tạo và phát triển đội ngũ nhân viên có kiến thức chuyên môn sâu rộng về các sản phẩm, dịch vụ thanh toán, cũng như kỹ năng giao tiếp, tư vấn và giải quyết vấn đề. Điều này đảm bảo rằng khách hàng sẽ nhận được sự hỗ trợ tốt nhất khi sử dụng các dịch vụ TTKDTM.

Quy trình kiểm soát rủi ro cần được xây dựng một cách chi tiết và toàn diện, bao gồm các bước từ nhận diện, đánh giá, đến phòng ngừa và giảm thiểu rủi ro. Quy trình này cần được áp dụng một cách nhất quán và hiệu quả, đồng thời được điều chỉnh và cập nhật thường xuyên để phù hợp với sự thay đổi của môi trường kinh doanh và công nghệ.

Công nghệ bảo mật đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ thông tin và tài sản của khách hàng và ngân hàng. Ngân hàng cần ứng dụng các công nghệ bảo mật tiên tiến như mã hóa dữ liệu, xác thực hai lớp, và các hệ thống giám sát gian lận để ngăn chặn các hành vi xâm nhập và tấn công từ bên ngoài. Điều này đặc biệt quan trọng trong bối cảnh các cuộc tấn công mạng ngày càng trở nên tinh vi và phức tạp.

Nâng cao nhận thức của khách hàng về an toàn TTKDTM là một phần quan trọng trong chiến lược quản lý rủi ro của ngân hàng. Ngân hàng cần cung cấp cho khách hàng các thông tin và hướng dẫn về cách bảo vệ thông tin cá nhân, tài khoản ngân hàng, và các biện pháp phòng ngừa gian lận. Điều này giúp khách hàng trở nên cảnh giác hơn và có thể tự bảo vệ mình khỏi các rủi ro tiềm ẩn.

Thương mại điện tử đang phát triển mạnh mẽ tại Việt Nam, tạo ra nhu cầu lớn về các phương thức thanh toán điện tử an toàn và tiện lợi. Ngân hàng cần tích cực hợp tác với các nhà cung cấp dịch vụ thương mại điện tử để cung cấp các giải pháp thanh toán tích hợp, giúp khách hàng dễ dàng thực hiện các giao dịch trực tuyến.

Mở rộng mạng lưới thanh toán đến vùng nông thôn là một nhiệm vụ quan trọng để thúc đẩy TTKDTM trên toàn quốc. Ngân hàng cần triển khai các điểm giao dịch, máy ATM, và các dịch vụ thanh toán di động tại các vùng nông thôn, giúp người dân dễ dàng tiếp cận và sử dụng các dịch vụ thanh toán hiện đại.

Khung pháp lý đóng vai trò quan trọng trong việc tạo ra một môi trường pháp lý minh bạch và ổn định cho hoạt động TTKDTM. Ngân hàng Nhà nước cần tiếp tục hoàn thiện khung pháp lý, bao gồm các quy định về bảo vệ người tiêu dùng, quản lý rủi ro, và phòng chống rửa tiền. Điều này giúp tăng cường niềm tin của khách hàng và khuyến khích họ sử dụng các dịch vụ TTKDTM.

Các giải pháp then chốt để phát triển giao dịch thanh toán không dùng tiền mặt bao gồm nâng cao chất lượng dịch vụ, phát triển đa dạng các loại hình sản phẩm thanh toán, xây dựng biểu phí hợp lý, đẩy mạnh công tác chăm sóc khách hàng, tăng cường hoạt động marketing, tăng cường các biện pháp quản lý rủi ro, phát triển nguồn nhân lực, và phát triển và hoàn thiện công nghệ thanh toán.

Thanh toán không dùng tiền mặt ngày càng trở nên quan trọng trong bối cảnh nền kinh tế số đang phát triển mạnh mẽ. TTKDTM không chỉ mang lại sự tiện lợi và an toàn cho người dùng mà còn giúp giảm chi phí, tăng hiệu quả, và thúc đẩy sự minh bạch trong hệ thống tài chính.