Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 bùng nổ, dịch vụ ngân hàng số (NHS) đã trở thành xu hướng phát triển tất yếu tại Việt Nam và trên thế giới. Tại Việt Nam, với dân số trẻ và sự phát triển nhanh chóng của công nghệ thông tin, ngân hàng số không chỉ giúp các ngân hàng thương mại (NHTM) gia tăng lợi nhuận mà còn mang lại nhiều giá trị thiết thực cho khách hàng. Ngân hàng TMCP Quân Đội (MB) đã tiên phong chuyển đổi số từ năm 2017, đặc biệt tại chi nhánh Trần Duy Hưng, nơi dịch vụ ngân hàng số được triển khai tích cực nhằm nâng cao trải nghiệm khách hàng và hiệu quả kinh doanh.

Nghiên cứu tập trung phân tích thực trạng phát triển dịch vụ ngân hàng số tại MB chi nhánh Trần Duy Hưng trong giai đoạn 2017-2021, đánh giá các chỉ tiêu định lượng như tỷ trọng tài khoản đăng ký sử dụng dịch vụ NHS tăng từ 38,45% lên 66,60%, tần suất giao dịch tăng từ 12,20 lên 15,82 giao dịch/khách hàng, đồng thời nhận diện những hạn chế như tỷ lệ tài khoản có hoạt động giảm từ 72,49% xuống 67,52% và thị phần dịch vụ NHS giảm nhẹ trên địa bàn Hà Nội. Mục tiêu nghiên cứu nhằm đề xuất các giải pháp phát triển dịch vụ ngân hàng số tại chi nhánh đến năm 2030, góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh và hiệu quả kinh doanh.

Phạm vi nghiên cứu bao gồm khách hàng cá nhân và doanh nghiệp sử dụng dịch vụ ngân hàng số tại MB chi nhánh Trần Duy Hưng, với dữ liệu thu thập từ báo cáo nội bộ, khảo sát 300 khách hàng và các số liệu thứ cấp liên quan. Ý nghĩa nghiên cứu thể hiện qua việc cung cấp cơ sở khoa học cho việc phát triển dịch vụ ngân hàng số tại cấp độ chi nhánh, đồng thời đóng góp vào sự phát triển bền vững của ngân hàng trong kỷ nguyên số.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết và mô hình về ngân hàng số và dịch vụ ngân hàng số. Theo Gaurav Sarma (2017) và Skinner (2014), ngân hàng số là hình thức số hóa toàn bộ hoạt động và dịch vụ ngân hàng truyền thống trên nền tảng công nghệ thông tin hiện đại, cho phép khách hàng thực hiện giao dịch mọi lúc mọi nơi qua thiết bị số kết nối Internet. Khác với ngân hàng điện tử chỉ là một phần của ngân hàng số, dịch vụ ngân hàng số bao gồm toàn bộ quy trình nghiệp vụ được số hóa, đảm bảo trải nghiệm khách hàng đồng nhất trên các kênh.

Các khái niệm chính bao gồm:

  • Dịch vụ ngân hàng số: Hoạt động nghiệp vụ ngân hàng được cung cấp qua nền tảng công nghệ số, không cần khách hàng đến chi nhánh.
  • Phát triển dịch vụ ngân hàng số: Gia tăng quy mô (số lượng tài khoản, doanh số giao dịch) và chất lượng dịch vụ (độ tin cậy, khả năng đáp ứng).
  • Tiêu chí đánh giá phát triển: Bao gồm các chỉ tiêu định lượng như số lượng tài khoản đăng ký, tần suất giao dịch, doanh số giao dịch, thu nhập từ dịch vụ số và chỉ tiêu định tính như sự hài lòng của khách hàng.
  • Nhân tố ảnh hưởng: Chiến lược kinh doanh, hoạt động marketing, năng lực tài chính, công nghệ, nguồn nhân lực, kiểm soát rủi ro, hành lang pháp lý, hạ tầng CNTT quốc gia, áp lực cạnh tranh và sự đón nhận của khách hàng.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp dữ liệu thứ cấp và sơ cấp. Dữ liệu thứ cấp được thu thập từ các báo cáo nội bộ của MB chi nhánh Trần Duy Hưng, báo cáo của Ngân hàng Nhà nước chi nhánh Hà Nội và các số liệu thống kê liên quan đến dịch vụ ngân hàng số trong giai đoạn 2017-2021. Dữ liệu sơ cấp được thu thập qua khảo sát 300 khách hàng sử dụng dịch vụ ngân hàng số (200 khách hàng cá nhân, 100 khách hàng doanh nghiệp) bằng bảng hỏi trực tiếp và qua email trong khoảng thời gian từ tháng 9 đến tháng 10 năm 2022.

Phân tích dữ liệu được thực hiện bằng phần mềm Excel và SPSS 22, sử dụng các phương pháp thống kê mô tả để trình bày đặc điểm số liệu, tần suất, tỷ lệ phần trăm và giá trị trung bình. Phương pháp so sánh đối chiếu được áp dụng để đánh giá sự phát triển dịch vụ ngân hàng số tại MB chi nhánh Trần Duy Hưng so với các chi nhánh khác trên địa bàn Hà Nội. Cỡ mẫu 300 khách hàng được chọn theo phương pháp thuận tiện nhằm đảm bảo tính đại diện cho nhóm khách hàng sử dụng dịch vụ số tại chi nhánh.

Timeline nghiên cứu tập trung vào giai đoạn 2017-2021 cho phân tích thực trạng và đề xuất giải pháp phát triển đến năm 2030, phù hợp với xu hướng chuyển đổi số và bối cảnh thị trường hiện tại.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tăng trưởng số lượng tài khoản đăng ký dịch vụ ngân hàng số
    Tỷ trọng tài khoản đăng ký sử dụng dịch vụ NHS tại MB chi nhánh Trần Duy Hưng tăng từ 38,45% năm 2017 lên 66,60% năm 2021, cho thấy sự mở rộng quy mô dịch vụ số. Tuy nhiên, vẫn còn khoảng 30% khách hàng chưa đăng ký sử dụng dịch vụ số, tiềm ẩn cơ hội phát triển.

  2. Tỷ lệ tài khoản có hoạt động giảm nhẹ
    Tỷ lệ tài khoản đăng ký sử dụng dịch vụ NHS có hoạt động giảm từ 72,49% năm 2017 xuống còn 67,52% năm 2021, phản ánh một phần tài khoản đăng ký nhưng không được sử dụng thường xuyên, ảnh hưởng đến hiệu quả khai thác dịch vụ.

  3. Tần suất giao dịch tăng nhưng còn thấp
    Tần suất giao dịch trung bình trên kênh ngân hàng số tăng từ 12,20 giao dịch/khách hàng năm 2017 lên 15,82 giao dịch/khách hàng năm 2021, tuy nhiên mức này vẫn được đánh giá là khá thấp so với tiềm năng phát triển.

  4. Thị phần dịch vụ ngân hàng số giảm nhẹ
    Thị phần dịch vụ NHS của MB chi nhánh Trần Duy Hưng trong hệ thống MB giảm từ 3,38% năm 2017 xuống 3,12% năm 2021, đồng thời thị phần doanh số giao dịch trên địa bàn Hà Nội giảm từ 2,54% xuống 2,36%, cho thấy sự cạnh tranh gay gắt và cần có giải pháp nâng cao vị thế.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân của những hạn chế trên bao gồm sự cạnh tranh mạnh mẽ từ các ngân hàng thương mại khác và các công ty Fintech, hạn chế trong hoạt động marketing và chăm sóc khách hàng tại chi nhánh, cũng như mức độ nhận thức và thói quen sử dụng dịch vụ ngân hàng số của một bộ phận khách hàng còn thấp. So sánh với các chi nhánh như BIDV Thanh Xuân và VietinBank Hà Thành, MB chi nhánh Trần Duy Hưng còn chưa khai thác hiệu quả các hoạt động marketing và đào tạo nhân viên, dẫn đến tốc độ tăng trưởng và thị phần dịch vụ số chưa tương xứng với tiềm năng.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tăng trưởng tỷ trọng tài khoản đăng ký, biểu đồ tần suất giao dịch trung bình và bảng so sánh thị phần dịch vụ ngân hàng số giữa các chi nhánh trên địa bàn Hà Nội để minh họa rõ nét hơn các xu hướng và vị thế cạnh tranh.

Kết quả nghiên cứu khẳng định vai trò quan trọng của dịch vụ ngân hàng số trong việc nâng cao hiệu quả kinh doanh và mở rộng mạng lưới khách hàng, đồng thời nhấn mạnh nhu cầu cải thiện chất lượng dịch vụ, tăng cường đào tạo nhân lực và đẩy mạnh marketing để gia tăng sự hài lòng và trung thành của khách hàng.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Đẩy mạnh hoạt động marketing dịch vụ ngân hàng số tại chi nhánh
    Tăng cường các chiến dịch quảng bá, khuyến mãi và chăm sóc khách hàng nhằm nâng cao nhận thức và thu hút khách hàng đăng ký sử dụng dịch vụ số. Thời gian thực hiện: 2023-2025. Chủ thể: Ban marketing chi nhánh phối hợp với Hội sở.

  2. Hoàn thiện cơ sở vật chất kỹ thuật và nâng cấp hệ thống công nghệ
    Đầu tư nâng cấp hạ tầng CNTT, đảm bảo hệ thống vận hành ổn định, an toàn, giảm thiểu lỗi giao dịch và nâng cao trải nghiệm khách hàng. Thời gian thực hiện: 2023-2026. Chủ thể: Ban kỹ thuật chi nhánh phối hợp với phòng CNTT Hội sở.

  3. Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực
    Tổ chức các khóa đào tạo chuyên sâu về dịch vụ ngân hàng số, kỹ năng tư vấn và chăm sóc khách hàng cho cán bộ nhân viên, đặc biệt là đội ngũ trực tiếp phục vụ khách hàng. Thời gian thực hiện: liên tục từ 2023. Chủ thể: Phòng nhân sự chi nhánh.

  4. Tăng cường kiểm soát rủi ro và bảo mật thông tin
    Xây dựng quy trình kiểm soát rủi ro chặt chẽ, nâng cao nhận thức khách hàng về an toàn giao dịch số, phối hợp với Hội sở trong việc cảnh báo và xử lý các rủi ro liên quan đến tội phạm công nghệ. Thời gian thực hiện: 2023-2024. Chủ thể: Ban kiểm soát rủi ro chi nhánh và Hội sở.

  5. Kiến nghị với Hội sở và Ngân hàng Nhà nước
    Đề xuất các chính sách hỗ trợ phát triển dịch vụ ngân hàng số, hoàn thiện hành lang pháp lý và tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động ngân hàng số tại chi nhánh. Thời gian thực hiện: 2023-2025. Chủ thể: Ban lãnh đạo chi nhánh phối hợp Hội sở.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban lãnh đạo và quản lý ngân hàng thương mại
    Giúp xây dựng chiến lược phát triển dịch vụ ngân hàng số phù hợp với từng chi nhánh, nâng cao hiệu quả kinh doanh và năng lực cạnh tranh.

  2. Nhân viên và cán bộ phụ trách dịch vụ ngân hàng số
    Cung cấp kiến thức chuyên sâu về đặc điểm, vai trò và các giải pháp phát triển dịch vụ ngân hàng số, hỗ trợ nâng cao kỹ năng phục vụ khách hàng.

  3. Các nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành Tài chính - Ngân hàng
    Tham khảo cơ sở lý thuyết, phương pháp nghiên cứu và kết quả thực tiễn về phát triển dịch vụ ngân hàng số tại Việt Nam, đặc biệt ở cấp độ chi nhánh.

  4. Cơ quan quản lý nhà nước và các tổ chức tài chính
    Hỗ trợ đánh giá thực trạng phát triển dịch vụ ngân hàng số, từ đó xây dựng chính sách, quy định phù hợp thúc đẩy chuyển đổi số trong ngành ngân hàng.

Câu hỏi thường gặp

  1. Dịch vụ ngân hàng số khác gì so với ngân hàng điện tử?
    Dịch vụ ngân hàng số là mô hình toàn diện số hóa toàn bộ quy trình và dịch vụ ngân hàng, trong khi ngân hàng điện tử chỉ là một phần của ngân hàng số, tập trung vào kênh phân phối điện tử như Internet Banking, Mobile Banking.

  2. Tại sao tỷ lệ tài khoản đăng ký dịch vụ số có hoạt động lại giảm?
    Nguyên nhân có thể do khách hàng đăng ký nhưng chưa quen hoặc chưa thường xuyên sử dụng dịch vụ, hoặc gặp khó khăn trong thao tác, cần tăng cường hướng dẫn và chăm sóc khách hàng.

  3. Các yếu tố nào ảnh hưởng đến sự phát triển dịch vụ ngân hàng số?
    Bao gồm chiến lược kinh doanh, hoạt động marketing, năng lực tài chính, công nghệ, nguồn nhân lực, kiểm soát rủi ro, hành lang pháp lý, hạ tầng CNTT quốc gia, áp lực cạnh tranh và sự đón nhận của khách hàng.

  4. Làm thế nào để nâng cao tần suất giao dịch trên kênh ngân hàng số?
    Cần cải thiện trải nghiệm người dùng, đa dạng hóa sản phẩm dịch vụ, tổ chức các chương trình khuyến mãi, đồng thời tăng cường đào tạo và hỗ trợ khách hàng sử dụng dịch vụ.

  5. Vai trò của kiểm soát rủi ro trong phát triển dịch vụ ngân hàng số là gì?
    Kiểm soát rủi ro giúp đảm bảo an toàn thông tin và giao dịch, tạo lòng tin cho khách hàng, giảm thiểu thiệt hại do tội phạm công nghệ, từ đó thúc đẩy sự phát triển bền vững của dịch vụ ngân hàng số.

Kết luận

  • Luận văn đã hệ thống hóa cơ sở lý luận về dịch vụ ngân hàng số, các tiêu chí đánh giá và nhân tố ảnh hưởng đến phát triển dịch vụ ngân hàng số tại ngân hàng thương mại.
  • Phân tích thực trạng tại MB chi nhánh Trần Duy Hưng giai đoạn 2017-2021 cho thấy sự tăng trưởng về quy mô và chất lượng dịch vụ số nhưng còn tồn tại hạn chế về tỷ lệ tài khoản hoạt động, tần suất giao dịch và thị phần.
  • Đề xuất các giải pháp cụ thể gồm đẩy mạnh marketing, nâng cấp công nghệ, đào tạo nhân lực, kiểm soát rủi ro và kiến nghị chính sách nhằm phát triển dịch vụ ngân hàng số đến năm 2030.
  • Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học và thực tiễn cho việc phát triển dịch vụ ngân hàng số ở cấp độ chi nhánh, góp phần nâng cao hiệu quả kinh doanh và năng lực cạnh tranh của ngân hàng.
  • Các bước tiếp theo bao gồm triển khai các giải pháp đề xuất, theo dõi đánh giá hiệu quả và điều chỉnh phù hợp với xu hướng thị trường và công nghệ mới.

Hành động ngay hôm nay để nâng cao năng lực số hóa và phát triển bền vững dịch vụ ngân hàng số tại MB chi nhánh Trần Duy Hưng!