Pháp Luật Về Hoạt Động Cung Cấp Dịch Vụ Thương Mại Điện Tử Ở Việt Nam Hiện Nay

Thương mại điện tử (TMĐT) là việc thực hiện một phần hoặc toàn bộ quy trình kinh doanh thông qua phương tiện điện tử có kết nối với mạng Internet, mạng viễn thông di động hoặc các mạng mở khác. TMĐT bao gồm nhiều hình thức, từ giao dịch B2B, B2C đến C2C, và ngày càng phát triển trên nền tảng di động. Đặc điểm nổi bật của TMĐT là tính tiện lợi, nhanh chóng, khả năng tiếp cận thị trường rộng lớn và chi phí hoạt động thấp hơn so với phương thức truyền thống. Theo tác giả Mihaela-Roxanafercală (2011), khái niệm và các đặc điểm cơ bản của TMĐT có nhiều điểm tương đồng với Luật mẫu về thương mại điện tử (UNCITRAL). Luật Thương mại điện tử Việt Nam cần bắt kịp xu hướng này.

Pháp luật đóng vai trò quan trọng trong việc tạo dựng môi trường kinh doanh TMĐT an toàn, minh bạch và công bằng. Pháp luật quy định quyền và nghĩa vụ của các bên tham gia, bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, giải quyết tranh chấp và xử lý vi phạm. Khung pháp lý đầy đủ và hiệu quả giúp thúc đẩy TMĐT phát triển bền vững, thu hút đầu tư và tăng cường niềm tin của người tiêu dùng. Việc thiếu vắng hoặc bất cập trong Văn bản pháp luật thương mại điện tử có thể gây ra rủi ro cho doanh nghiệp và người tiêu dùng.

Nhiều doanh nghiệp còn thiếu hiểu biết về các quy định pháp luật liên quan đến TMĐT, dẫn đến vi phạm như không đăng ký hoạt động, không thông báo với cơ quan chức năng. Việc giao kết hợp đồng điện tử cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro do thiếu quy định rõ ràng về hình thức, nội dung và hiệu lực pháp lý. Khuyến mại trực tuyến thường bị lợi dụng để thực hiện các hành vi gian lận, gây thiệt hại cho người tiêu dùng. Các sàn TMĐT còn gặp khó khăn trong việc kiểm soát và ngăn chặn các hành vi buôn bán hàng giả, hàng kém chất lượng. Cần nâng cao nhận thức về Nghị định về thương mại điện tử.

Quản lý và thu thuế từ các giao dịch TMĐT là một vấn đề phức tạp do tính chất xuyên biên giới và khó kiểm soát của các giao dịch trực tuyến. Cơ quan nhà nước còn lúng túng trong việc xác định đối tượng chịu thuế, phương pháp tính thuế và cơ chế thu thuế hiệu quả. Việc thiếu quy định rõ ràng về thuế đối với các giao dịch TMĐT xuyên biên giới tạo ra kẽ hở cho các doanh nghiệp trốn thuế, gây thất thoát nguồn thu cho ngân sách nhà nước. Cần có giải pháp Quản lý nhà nước về thương mại điện tử hiệu quả.

Việc minh bạch hóa thông tin về người bán, sản phẩm, dịch vụ và các chính sách bán hàng là rất quan trọng để bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng và phòng chống gian lận thương mại. Các sàn TMĐT cần yêu cầu người bán cung cấp đầy đủ thông tin xác thực, kiểm duyệt chất lượng sản phẩm và dịch vụ, và có cơ chế giải quyết khiếu nại hiệu quả. Cơ quan nhà nước cần tăng cường kiểm tra, giám sát và xử lý nghiêm các hành vi gian lận thương mại trên mạng. Cần tập trung vào Bảo vệ người tiêu dùng trong thương mại điện tử.

Thương nhân và tổ chức TMĐT cần có trách nhiệm cao hơn trong việc tuân thủ pháp luật, bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng và đảm bảo an toàn thông tin. Các sàn TMĐT cần có cơ chế kiểm soát chất lượng sản phẩm và dịch vụ, giải quyết tranh chấp và bồi thường thiệt hại cho người tiêu dùng. Thương nhân cần cung cấp thông tin đầy đủ, chính xác và trung thực về sản phẩm, dịch vụ và các chính sách bán hàng. Cần làm rõ Nghĩa vụ của thương nhân, tổ chức cung cấp dịch vụ thương mại điện tử.

Pháp luật cần khẳng định giá trị pháp lý tương đương của thông điệp dữ liệu và văn bản giấy truyền thống, đồng thời quy định rõ về điều kiện để thông điệp dữ liệu được coi là hợp lệ. Chữ ký điện tử cần được công nhận là có giá trị pháp lý tương đương chữ ký tay, với các điều kiện về chứng thực và bảo mật. Việc này thúc đẩy Pháp luật về chữ ký điện tử.

Cần quy định rõ về các hình thức hợp đồng điện tử được chấp nhận, nội dung tối thiểu của hợp đồng, và các điều kiện để hợp đồng có hiệu lực pháp lý. Hợp đồng điện tử cần tuân thủ các nguyên tắc cơ bản của luật hợp đồng, đồng thời có những quy định đặc thù để phù hợp với môi trường trực tuyến. Đảm bảo Hợp đồng điện tử có giá trị pháp lý.

Pháp luật cần quy định rõ về quyền của người tiêu dùng đối với dữ liệu cá nhân của mình, trách nhiệm của doanh nghiệp trong việc thu thập, sử dụng và bảo vệ dữ liệu cá nhân, và cơ chế xử lý vi phạm liên quan đến dữ liệu cá nhân. Các doanh nghiệp TMĐT cần tuân thủ các nguyên tắc bảo mật, chỉ thu thập dữ liệu cần thiết, và thông báo cho người tiêu dùng về việc sử dụng dữ liệu của họ. Tăng cường Bảo vệ dữ liệu cá nhân trong thương mại điện tử.

Cần xây dựng hệ thống an ninh mạng nhiều lớp, bao gồm tường lửa, phần mềm diệt virus, hệ thống phát hiện xâm nhập và các biện pháp bảo mật khác. Doanh nghiệp cần thường xuyên kiểm tra, đánh giá và nâng cấp hệ thống an ninh mạng, đồng thời đào tạo nhân viên về an ninh mạng. Cơ quan nhà nước cần tăng cường kiểm tra, giám sát và xử lý các hành vi vi phạm an ninh mạng. Chú trọng đến Thanh toán điện tử an toàn.

Hòa giải là phương thức giải quyết tranh chấp nhanh chóng, ít tốn kém và duy trì mối quan hệ giữa các bên. Trọng tài là phương thức giải quyết tranh chấp chuyên nghiệp, bảo mật và có tính ràng buộc. Tòa án là phương thức giải quyết tranh chấp cuối cùng, đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của các bên. Cần có cơ chế phối hợp giữa các phương thức này để giải quyết tranh chấp hiệu quả. Xây dựng quy trình Xúc tiến thương mại điện tử minh bạch.

Cơ quan nhà nước cần tăng cường kiểm tra, giám sát và xử lý nghiêm các hành vi vi phạm pháp luật TMĐT, như bán hàng giả, hàng kém chất lượng, gian lận khuyến mại, xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ và vi phạm an ninh mạng. Đồng thời, cần tạo điều kiện thuận lợi cho người tiêu dùng khiếu nại, tố cáo và yêu cầu bồi thường thiệt hại. Cần chú trọng đến Quyền và nghĩa vụ của người tiêu dùng trong thương mại điện tử.