Pháp Luật Trung Quốc Về Biển Đảo: Nhìn Từ Góc Độ Luật Pháp Quốc Tế Và Thực Tiễn Tranh Chấp Biển Đông

Pháp luật biển của Trung Quốc không phải là một hệ thống tĩnh tại mà đã trải qua quá trình hình thành và phát triển lâu dài. Từ những tuyên bố chủ quyền ban đầu đến việc ban hành các văn bản pháp luật cụ thể, Trung Quốc dần xây dựng cơ sở pháp lý cho các yêu sách của mình trên biển. Việc nghiên cứu lịch sử hình thành này giúp ta hiểu rõ hơn về động cơ và mục tiêu của Trung Quốc trong vấn đề Biển Đông. Các văn bản pháp lý quan trọng như Tuyên bố năm 1958 và Luật Lãnh hải năm 1992 đóng vai trò then chốt trong việc định hình chính sách biển đảo Trung Quốc.

Hệ thống pháp luật biển của Trung Quốc bao gồm nhiều văn bản khác nhau, từ luật, nghị định đến các quy định hành chính. Các văn bản này điều chỉnh nhiều khía cạnh khác nhau của hoạt động trên biển, từ khai thác tài nguyên đến bảo vệ môi trường. Việc nắm vững nội dung của các văn bản này là điều kiện tiên quyết để phân tích và đánh giá tác động của luật pháp Trung Quốc đến Biển Đông. Các văn bản này thường xuyên được viện dẫn để biện minh cho các hành động của Trung Quốc trên Biển Đông.

Yêu sách “đường chín đoạn” (hay còn gọi là “đường lưỡi bò”) là một trong những yếu tố gây tranh cãi nhất trong vấn đề Biển Đông. Trung Quốc sử dụng đường này để tuyên bố chủ quyền đối với hầu hết diện tích Biển Đông. Tuy nhiên, cơ sở pháp lý của yêu sách này còn nhiều tranh cãi và không được luật pháp quốc tế công nhận rộng rãi. Phán quyết của Tòa Trọng tài năm 2016 đã bác bỏ giá trị pháp lý của yêu sách này.

UNCLOS quy định rõ về quyền và nghĩa vụ của các quốc gia ven biển trong vùng đặc quyền kinh tế (EEZ). Yêu sách của Trung Quốc ở Biển Đông, đặc biệt là liên quan đến “quyền lịch sử”, thường xung đột với các quy định của UNCLOS về EEZ. Việc so sánh các yêu sách này với UNCLOS cho thấy rõ sự mâu thuẫn và tính không phù hợp của chúng với luật pháp quốc tế.

Các yêu sách chủ quyền của Trung Quốc, đặc biệt là việc đòi hỏi phải xin phép trước khi đi qua các khu vực mà nước này tuyên bố chủ quyền, đe dọa tự do hàng hải ở Biển Đông. Tự do hàng hải là một nguyên tắc quan trọng của luật pháp quốc tế, đảm bảo cho việc lưu thông hàng hóa và thương mại quốc tế. Các hành động của Trung Quốc có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng cho an ninh hàng hải và kinh tế toàn cầu.

Luật pháp quốc tế có những quy định cụ thể về việc xây dựng đảo nhân tạo, đặc biệt là trong các khu vực tranh chấp. Việc xây dựng đảo nhân tạo có thể ảnh hưởng đến quyền của các quốc gia khác trong khu vực, cũng như đến môi trường biển. Việc tuân thủ các quy định của luật pháp quốc tế là điều kiện tiên quyết để đảm bảo tính hợp pháp của các hoạt động này.

Các hoạt động xây dựng đảo nhân tạo có thể gây ra những tác động tiêu cực đến môi trường biển, như phá hủy các rạn san hô, ô nhiễm nguồn nước và thay đổi dòng chảy. Việc đánh giá tác động môi trường và thực hiện các biện pháp giảm thiểu là cần thiết để bảo vệ môi trường biển và đảm bảo sự phát triển bền vững của khu vực.

Việc quân sự hóa Biển Đông, bao gồm việc xây dựng các cơ sở quân sự trên các đảo nhân tạo, làm gia tăng căng thẳng và đe dọa hòa bình, ổn định khu vực. Việc này có thể vi phạm các cam kết và thỏa thuận quốc tế, cũng như các nguyên tắc của luật pháp quốc tế về giải quyết tranh chấp bằng biện pháp hòa bình.

Phán quyết của Tòa Trọng tài đã làm rõ nhiều vấn đề pháp lý quan trọng liên quan đến Biển Đông, như quy chế pháp lý của các cấu trúc, quyền của các quốc gia ven biển và tính hợp pháp của các yêu sách. Việc nắm vững nội dung của phán quyết này là cần thiết để hiểu rõ hơn về tình hình pháp lý ở Biển Đông.

Trung Quốc đã từ chối công nhận phán quyết của Tòa Trọng tài và tiếp tục khẳng định các yêu sách của mình ở Biển Đông. Tuy nhiên, cộng đồng quốc tế rộng rãi thừa nhận phán quyết này và kêu gọi Trung Quốc tuân thủ. Phản ứng khác nhau này cho thấy sự phức tạp của vấn đề Biển Đông.

Phán quyết của Tòa Trọng tài có thể được sử dụng làm cơ sở để giải quyết tranh chấp Biển Đông bằng biện pháp hòa bình, dựa trên luật pháp quốc tế. Mặc dù Trung Quốc không công nhận phán quyết này, nhưng nó vẫn có giá trị pháp lý và có thể tạo ra động lực cho các cuộc đàm phán trong tương lai.

ASEAN đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy đối thoại và hợp tác giữa các bên liên quan đến tranh chấp Biển Đông. ASEAN có thể tạo ra một diễn đàn để các bên thảo luận về các vấn đề pháp lý và chính trị, cũng như xây dựng các biện pháp giảm căng thẳng và thúc đẩy hợp tác.

Việc xây dựng Bộ Quy tắc Ứng xử ở Biển Đông (COC) là một bước tiến quan trọng để giảm căng thẳng và thúc đẩy hợp tác trong khu vực. COC cần dựa trên luật pháp quốc tế và các nguyên tắc của UNCLOS, cũng như đảm bảo quyền và lợi ích của tất cả các bên liên quan.

Hợp tác khai thác tài nguyên biển có thể là một giải pháp win-win cho tranh chấp Biển Đông. Các bên có thể hợp tác khai thác tài nguyên một cách bền vững và chia sẻ lợi ích, đồng thời giảm căng thẳng và thúc đẩy hợp tác trong khu vực. Tuy nhiên, việc hợp tác cần dựa trên luật pháp quốc tế và các nguyên tắc công bằng, minh bạch.

Luật pháp biển và các hành động của Trung Quốc ở Biển Đông có thể ảnh hưởng đến an ninh khu vực và quan hệ song phương với các nước ASEAN. Các hành động này có thể gây ra căng thẳng và bất ổn, cũng như làm suy yếu lòng tin giữa các bên.

Các cường quốc, như Mỹ, Nhật Bản và Australia, có vai trò quan trọng trong vấn đề Biển Đông. Các cường quốc này có thể sử dụng ảnh hưởng của mình để thúc đẩy giải quyết tranh chấp bằng biện pháp hòa bình và bảo vệ tự do hàng hải trong khu vực.

Giải pháp ngoại giao và đàm phán đa phương là những công cụ quan trọng để giải quyết tranh chấp Biển Đông. Các bên cần tăng cường đối thoại và hợp tác, cũng như tìm kiếm các giải pháp hòa bình dựa trên luật pháp quốc tế.