Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế sâu rộng sau hơn một thập kỷ Việt Nam gia nhập WTO, các doanh nghiệp trong nước phải đối mặt với nhiều cơ hội và thách thức. Theo báo cáo ngành, sự biến động của thị trường toàn cầu và cạnh tranh ngày càng gay gắt từ cả doanh nghiệp trong nước và nước ngoài đã tạo ra nhiều rủi ro cho hoạt động kinh doanh. Đặc biệt, rủi ro tài chính được xem là một trong những yếu tố ảnh hưởng lớn nhất đến hiệu quả và sự tồn tại của doanh nghiệp. Luận văn tập trung phân tích rủi ro tài chính tại Công ty Cổ phần Nội thất Zito trong giai đoạn 2014-2018, nhằm nhận diện các loại rủi ro tài chính chủ yếu, đánh giá mức độ ảnh hưởng và đề xuất các giải pháp quản trị phù hợp. Phạm vi nghiên cứu bao gồm các chỉ số tài chính, cấu trúc vốn, khả năng thanh toán, rủi ro tỷ giá, lãi suất và tín dụng thương mại của công ty tại thị trường trong nước và quốc tế. Việc phân tích này có ý nghĩa quan trọng trong việc nâng cao năng lực quản trị rủi ro tài chính, góp phần cải thiện hiệu quả kinh doanh và tăng cường sức cạnh tranh của doanh nghiệp trên thị trường nội địa và xuất khẩu.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình phân tích rủi ro tài chính doanh nghiệp, bao gồm:

  • Khái niệm rủi ro tài chính: Rủi ro tài chính được hiểu là khả năng mất mát tài chính do biến động các yếu tố như lãi suất, tỷ giá, giá cả hàng hóa, tín dụng và đòn bẩy tài chính. Rủi ro này có thể phát sinh từ yếu tố bên ngoài (như biến động thị trường) hoặc bên trong doanh nghiệp (như cấu trúc vốn, chính sách tài chính).

  • Phân loại rủi ro tài chính: Bao gồm rủi ro tỷ giá, rủi ro lãi suất, rủi ro biến động giá cả, rủi ro tín dụng thương mại, rủi ro cấu trúc tài chính, rủi ro thanh khoản và rủi ro phá sản. Rủi ro thanh khoản được xem là biểu hiện cấp cao hơn của các rủi ro khác, có thể dẫn đến phá sản nếu không được kiểm soát.

  • Mô hình đánh giá rủi ro: Mô hình Z-Score của Altman được sử dụng để đánh giá nguy cơ phá sản dựa trên các chỉ số tài chính như tỷ số vốn lưu động trên tổng tài sản, lợi nhuận giữ lại trên tổng tài sản, lợi nhuận trước lãi vay và thuế trên tổng tài sản, giá trị thị trường vốn chủ sở hữu trên tổng nợ và doanh số trên tổng tài sản.

  • Khái niệm đòn bẩy tài chính: Đòn bẩy tài chính giúp khuếch đại lợi nhuận nhưng đồng thời làm tăng rủi ro tài chính khi doanh nghiệp sử dụng nhiều nợ vay.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp phân tích định lượng dựa trên số liệu tài chính thu thập từ báo cáo tài chính hàng năm của Công ty Cổ phần Nội thất Zito giai đoạn 2014-2018. Cỡ mẫu là toàn bộ dữ liệu tài chính của công ty trong 5 năm, được chọn nhằm đánh giá xu hướng và biến động rủi ro tài chính trong thời gian dài. Phương pháp chọn mẫu là phương pháp toàn bộ mẫu (census) do dữ liệu đầy đủ và chính xác.

Phân tích được thực hiện thông qua các chỉ số tài chính như tỷ số thanh khoản, tỷ số đòn bẩy tài chính, vòng quay hàng tồn kho, kỳ thu tiền bình quân, hệ số khả năng thanh toán lãi vay và mô hình Z-Score. Các chỉ số này được so sánh với các chuẩn mực ngành và các năm trước để đánh giá mức độ rủi ro. Ngoài ra, phương pháp phân tích định tính cũng được áp dụng để giải thích nguyên nhân và tác động của các rủi ro dựa trên bối cảnh kinh tế, chính trị và quản trị doanh nghiệp.

Timeline nghiên cứu kéo dài từ tháng 1/2019 đến tháng 12/2019, bao gồm thu thập dữ liệu, phân tích số liệu, thảo luận kết quả và đề xuất giải pháp.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Khả năng thanh toán thấp: Tỷ số thanh toán hiện hành của Zito trong giai đoạn 2014-2018 dao động từ 0,85 đến 0,93, thấp hơn mức chuẩn 1, cho thấy công ty gặp khó khăn trong việc thanh toán các khoản nợ ngắn hạn. Tỷ số thanh toán nhanh cũng duy trì ở mức thấp, từ 0,42 đến 0,49, phản ánh khả năng thanh toán nhanh bằng tài sản có tính thanh khoản cao còn hạn chế.

  2. Rủi ro tín dụng thương mại tăng cao: Kỳ thu tiền bình quân tăng từ 61,53 ngày năm 2015 lên 71,62 ngày năm 2018, cho thấy công ty kéo dài thời gian thu hồi công nợ, làm tăng rủi ro tín dụng và chi phí quản lý nợ phải thu. Khoản phải thu tăng 30,85% trong năm 2018, chủ yếu do chính sách bán chịu mở rộng.

  3. Biến động hàng tồn kho và rủi ro biến động giá: Vòng quay hàng tồn kho giảm từ 4,81 lần năm 2016 xuống còn 4,11 lần năm 2018, tương ứng số ngày tồn kho tăng từ 75,95 lên 88,84 ngày. Điều này cho thấy công ty dự trữ hàng tồn kho lớn nhằm ứng phó với biến động giá nguyên vật liệu, nhưng cũng làm tăng chi phí tồn kho và ảnh hưởng đến khả năng thanh toán.

  4. Cấu trúc tài chính phụ thuộc nhiều vào nợ vay: Tỷ số nợ trên tổng tài sản duy trì trên 80% trong toàn bộ giai đoạn, tỷ số nợ trên vốn chủ sở hữu dao động từ 458% đến 567%, cho thấy công ty sử dụng đòn bẩy tài chính cao, làm tăng rủi ro tài chính khi chi phí lãi vay biến động. Năm 2018, công ty đã giảm nợ phải trả 8,66% nhưng vẫn duy trì tỷ lệ nợ cao.

  5. Lợi nhuận và doanh thu biến động: Doanh thu thuần tăng mạnh từ 262 tỷ đồng năm 2014 lên 845 tỷ đồng năm 2017, sau đó giảm 11,57% năm 2018 do trục trặc hải quan ảnh hưởng đến xuất khẩu. Lợi nhuận sau thuế cũng giảm 15,75% năm 2018, phản ánh tác động tiêu cực của rủi ro tài chính đến hiệu quả kinh doanh.

Thảo luận kết quả

Khả năng thanh toán thấp của Zito phản ánh áp lực tài chính ngắn hạn lớn, có thể do công ty duy trì mức tồn kho cao và kéo dài thời gian thu hồi công nợ. So với các doanh nghiệp cùng ngành, tỷ số thanh toán hiện hành dưới 1 là dấu hiệu cảnh báo rủi ro thanh khoản. Việc tăng kỳ thu tiền bình quân làm tăng chi phí quản lý nợ và tiềm ẩn rủi ro mất khả năng thanh toán.

Rủi ro biến động giá nguyên vật liệu được công ty chủ động ứng phó bằng cách tăng tồn kho, tuy nhiên điều này làm tăng chi phí lưu kho và giảm hiệu quả sử dụng vốn. Cấu trúc tài chính phụ thuộc nhiều vào nợ vay khiến công ty dễ bị ảnh hưởng bởi biến động lãi suất thị trường, làm tăng chi phí tài chính và giảm lợi nhuận.

So sánh với các nghiên cứu trong ngành, việc sử dụng đòn bẩy tài chính cao là con dao hai lưỡi, có thể gia tăng lợi nhuận khi kinh doanh thuận lợi nhưng cũng làm tăng nguy cơ phá sản khi thị trường biến động. Mô hình Z-Score có thể được áp dụng để cảnh báo sớm nguy cơ tài chính, tuy nhiên công ty chưa áp dụng rộng rãi công cụ này.

Việc giảm doanh thu và lợi nhuận năm 2018 cho thấy tác động trực tiếp của rủi ro tài chính đến hoạt động kinh doanh, đặc biệt là rủi ro tỷ giá và rủi ro tín dụng thương mại trong bối cảnh xuất khẩu gặp khó khăn. Các biểu đồ thể hiện xu hướng giảm doanh thu, tăng tồn kho và tăng nợ vay sẽ minh họa rõ nét các rủi ro này.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường quản lý dòng tiền và thanh khoản: Công ty cần thiết lập hệ thống quản lý dòng tiền chặt chẽ, giảm tồn kho không cần thiết và rút ngắn kỳ thu tiền bình quân nhằm cải thiện tỷ số thanh toán hiện hành và thanh toán nhanh. Mục tiêu nâng tỷ số thanh toán hiện hành lên trên 1 trong vòng 1 năm, do phòng tài chính kế toán chủ trì.

  2. Đa dạng hóa nguồn vốn và giảm tỷ lệ nợ vay: Giảm tỷ lệ nợ trên tổng tài sản xuống dưới 75% trong 2 năm tới bằng cách huy động vốn chủ sở hữu hoặc phát hành cổ phiếu, hạn chế vay nợ ngắn hạn để giảm áp lực chi phí lãi vay. Ban giám đốc phối hợp với Hội đồng quản trị xây dựng kế hoạch huy động vốn.

  3. Áp dụng công cụ phòng ngừa rủi ro tỷ giá và lãi suất: Sử dụng các công cụ phái sinh tài chính như hợp đồng tương lai, quyền chọn để giảm thiểu rủi ro biến động tỷ giá và lãi suất trong các hợp đồng xuất nhập khẩu. Phòng kinh doanh và tài chính phối hợp triển khai trong 6 tháng tới.

  4. Nâng cao năng lực quản trị rủi ro tài chính: Đào tạo chuyên sâu cho đội ngũ quản lý về phân tích và quản trị rủi ro tài chính, áp dụng mô hình Z-Score để cảnh báo sớm nguy cơ phá sản và điều chỉnh chính sách tài chính kịp thời. Thực hiện trong vòng 1 năm, do phòng nhân sự và ban giám đốc phối hợp.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban lãnh đạo doanh nghiệp: Giúp hiểu rõ các loại rủi ro tài chính, từ đó xây dựng chiến lược quản trị rủi ro hiệu quả, nâng cao khả năng cạnh tranh và bền vững tài chính.

  2. Nhà quản lý tài chính và kế toán: Cung cấp công cụ phân tích tài chính chi tiết, giúp đánh giá chính xác tình hình tài chính, khả năng thanh toán và rủi ro tín dụng.

  3. Nhà đầu tư và cổ đông: Hỗ trợ đánh giá mức độ rủi ro tài chính của doanh nghiệp, từ đó đưa ra quyết định đầu tư hợp lý dựa trên các chỉ số tài chính và mô hình dự báo.

  4. Các chuyên gia tư vấn và giảng viên kinh tế: Là tài liệu tham khảo thực tiễn về phân tích rủi ro tài chính doanh nghiệp trong ngành sản xuất nội thất, phục vụ giảng dạy và tư vấn doanh nghiệp.

Câu hỏi thường gặp

  1. Rủi ro tài chính là gì và tại sao nó quan trọng với doanh nghiệp?
    Rủi ro tài chính là khả năng mất mát tài chính do biến động các yếu tố như lãi suất, tỷ giá, giá cả hàng hóa và tín dụng. Nó ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng sinh lời và thanh toán của doanh nghiệp, thậm chí có thể dẫn đến phá sản nếu không được quản lý hiệu quả.

  2. Làm thế nào để đánh giá khả năng thanh toán của doanh nghiệp?
    Khả năng thanh toán được đánh giá qua các tỷ số tài chính như tỷ số thanh toán hiện hành, thanh toán nhanh và thanh toán tức thời. Ví dụ, tỷ số thanh toán hiện hành dưới 1 cho thấy doanh nghiệp có thể gặp khó khăn trong việc thanh toán nợ ngắn hạn.

  3. Tại sao kỳ thu tiền bình quân lại quan trọng trong quản lý rủi ro tín dụng?
    Kỳ thu tiền bình quân phản ánh thời gian trung bình doanh nghiệp thu hồi công nợ. Kỳ thu tiền dài làm tăng rủi ro tín dụng, chi phí quản lý nợ và ảnh hưởng đến dòng tiền hoạt động.

  4. Đòn bẩy tài chính ảnh hưởng thế nào đến rủi ro tài chính?
    Đòn bẩy tài chính giúp tăng lợi nhuận trên vốn chủ sở hữu khi kinh doanh thuận lợi nhưng cũng làm tăng rủi ro tài chính khi chi phí lãi vay tăng hoặc doanh thu giảm, có thể dẫn đến mất khả năng thanh toán.

  5. Mô hình Z-Score có vai trò gì trong quản trị rủi ro tài chính?
    Mô hình Z-Score giúp dự báo nguy cơ phá sản dựa trên các chỉ số tài chính quan trọng. Doanh nghiệp có thể sử dụng mô hình này để cảnh báo sớm và điều chỉnh chính sách tài chính nhằm giảm thiểu rủi ro.

Kết luận

  • Rủi ro tài chính tại Công ty Cổ phần Nội thất Zito chủ yếu đến từ khả năng thanh toán thấp, rủi ro tín dụng thương mại, biến động hàng tồn kho và cấu trúc tài chính phụ thuộc nhiều vào nợ vay.
  • Doanh thu và lợi nhuận có xu hướng tăng trưởng trong giai đoạn 2014-2017 nhưng giảm sút năm 2018 do các rủi ro tài chính và thị trường.
  • Tỷ số thanh toán hiện hành và thanh toán nhanh đều dưới mức chuẩn, cảnh báo rủi ro thanh khoản nghiêm trọng.
  • Công ty cần áp dụng các giải pháp quản trị rủi ro tài chính toàn diện, bao gồm quản lý dòng tiền, đa dạng hóa nguồn vốn, phòng ngừa rủi ro tỷ giá và nâng cao năng lực quản trị.
  • Các bước tiếp theo bao gồm triển khai hệ thống cảnh báo rủi ro tài chính, đào tạo nhân sự và xây dựng kế hoạch tài chính bền vững nhằm đảm bảo sự phát triển ổn định và bền vững của doanh nghiệp.

Hành động ngay hôm nay để nâng cao hiệu quả quản trị rủi ro tài chính sẽ giúp doanh nghiệp vững vàng trước những biến động của thị trường và tận dụng tối đa các cơ hội phát triển.