Phân tích độc tính trên gan ở bệnh nhân nhiễm HIV sử dụng phác đồ dự phòng lao bằng Isoniazid tại Phòng khám ngoại trú điều trị HIV/AIDS

• Tác giả: Nguyễn Thị Nga
• Người hướng dẫn: TS. Đỗ Duy Cường
• Trường học: Trường Đại học Dược Hà Nội
• Chuyên ngành: Dược lý - Dược lâm sàng
• Đề tài: Phân tích độc tính trên gan ở bệnh nhân nhiễm HIV sử dụng phác đồ dự phòng lao bằng Isoniazid tại Phòng khám ngoại trú điều trị HIV/AIDS, Bệnh viện Bạch Mai
• Loại tài liệu: luận văn thạc sỹ
• Năm xuất bản: 2016
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CÁM ƠN
• MỤC LỤC
• 1. ĐẶT VẤN ĐỀ
• 1.1. Dự phòng lao ở ngƣời nhiễm HIV
• 1.2. Lý do dự phòng lao ở ngƣời nhiễm HIV
• 1.3. Hiệu quả của phác đồ dự phòng lao bằng isoniazid ở ngƣời nhiễm HIV
• 1.4. Hƣớng dẫn điều trị dự phòng lao ở ngƣời nhiễm HIV của WHO và Bộ Y tế Việt Nam
• 1.5. Tổng quan về isoniazid
• 1.5.1. Sơ lƣợc về đặc tính dƣợc lý, dƣợc động học của isoniazid
• 1.5.2. Độc tính trên gan của isoniazid
• 2. ĐỐI TƢỢNG VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 2.1. Đối tƣợng nghiên cứu
• 2.2. Phƣơng pháp nghiên cứu
• 2.3. Thiết kế nghiên cứu
• 2.4. Cỡ mẫu và cách lấy mẫu
• 2.5. Nội dung nghiên cứu
• 2.6. Khảo sát đặc điểm độc tính trên gan của bệnh nhân nhiễm HIV sử dụng phác đồ dự phòng lao bằng isoniazid
• 2.7. Các yếu tố ảnh hƣởng đến tần suất xuất hiện độc tính trên gan ở bệnh nhân nhiễm HIV đƣợc dự phòng lao bằng isoniazid
• 2.7.1. Định nghĩa và tiêu chuẩn dùng trong nghiên cứu
• 2.7.2. Xử lý dữ liệu
• 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
• 3.1. Khảo sát đặc điểm độc tính trên gan ở bệnh nhân nhiễm HIV sử dụng phác đồ dự phòng lao bằng isoniazid
• 3.1.1. Đặc điểm bệnh nhân trong mẫu nghiên cứu
• 3.1.2. Tình hình điều trị
• 3.1.3. Đặc điểm độc tính trên gan ở bệnh nhân nhiễm HIV dùng phác đồ dự phòng lao bằng isoniazid
• 3.2. Các yếu tố ảnh hƣởng đến tần suất xuất hiện độc tính trên gan ở bệnh nhân nhiễm HIV đƣợc dự phòng lao bằng isoniazid
• 3.2.1. Phân tích đơn biến
• 3.2.2. Phân tích đa biến
• DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU VIẾT TẮT
• DANH MỤC CÁC BẢNG
• DANH MỤC CÁC HÌNH
• KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ

I. Độc tính gan ở bệnh nhân HIV sử dụng Isoniazid

Độc tính gan là một trong những tác dụng phụ nghiêm trọng của Isoniazid (INH) khi sử dụng trong dự phòng lao ở bệnh nhân HIV. Nghiên cứu này tập trung vào việc phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến độc tính gan ở nhóm bệnh nhân này. Isoniazid được biết đến với khả năng gây viêm gan cấp tính, đặc biệt ở những bệnh nhân có hệ miễn dịch suy yếu. Các nghiên cứu trước đây đã chỉ ra tỷ lệ độc tính gan dao động từ 0,008% đến 3,8% tùy thuộc vào quần thể nghiên cứu. Tại Việt Nam, việc sử dụng Isoniazid trong dự phòng lao cho bệnh nhân HIV cần được theo dõi chặt chẽ để giảm thiểu nguy cơ này.

1.1. Cơ chế gây độc tính gan của Isoniazid

Isoniazid gây độc tính gan thông qua quá trình chuyển hóa tại gan, tạo ra các chất trung gian độc hại như acetylhydrazin và monoacetylhydrazin. Những chất này gây tổn thương tế bào gan, dẫn đến viêm gan và tăng men gan. Ở bệnh nhân HIV, hệ thống miễn dịch suy yếu làm tăng nguy cơ tổn thương gan. Ngoài ra, việc sử dụng kết hợp Isoniazid với các thuốc kháng retrovirus (ARV) có thể làm tăng nguy cơ độc tính gan do tương tác thuốc.

1.2. Yếu tố ảnh hưởng đến độc tính gan

Các yếu tố như tuổi tác, giới tính, tình trạng sức khỏe gan trước đó, và mức độ tuân thủ điều trị đều ảnh hưởng đến nguy cơ độc tính gan. Bệnh nhân có tiền sử viêm gan hoặc nghiện rượu có nguy cơ cao hơn. Nghiên cứu cũng chỉ ra rằng việc theo dõi định kỳ men gan và điều chỉnh liều Isoniazid có thể giảm thiểu nguy cơ này.

II. Hiệu quả và thách thức của dự phòng lao bằng Isoniazid

Dự phòng lao bằng Isoniazid đã chứng minh hiệu quả trong việc giảm tỷ lệ mắc lao ở bệnh nhân HIV lên đến 62%. Tuy nhiên, việc sử dụng Isoniazid cũng đặt ra nhiều thách thức, đặc biệt là nguy cơ độc tính gan. Nghiên cứu này nhấn mạnh sự cần thiết của việc theo dõi chặt chẽ và quản lý rủi ro trong quá trình điều trị.

2.1. Hiệu quả của Isoniazid trong dự phòng lao

Isoniazid là thuốc được khuyến cáo hàng đầu trong dự phòng lao cho bệnh nhân HIV. Các nghiên cứu cho thấy phác đồ 9 tháng với liều 300 mg/ngày mang lại hiệu quả tối ưu. Tuy nhiên, thời gian điều trị kéo dài có thể làm giảm tỷ lệ tuân thủ của bệnh nhân, đặc biệt ở những khu vực có dịch tễ lao cao.

2.2. Thách thức trong quản lý độc tính gan

Mặc dù hiệu quả cao, Isoniazid vẫn tiềm ẩn nguy cơ độc tính gan, đặc biệt ở bệnh nhân HIV có hệ miễn dịch suy yếu. Việc theo dõi định kỳ men gan và điều chỉnh liều thuốc là cần thiết để giảm thiểu rủi ro. Nghiên cứu cũng đề xuất các phác đồ thay thế như rifampicin trong thời gian ngắn hơn để giảm nguy cơ độc tính gan.

III. Phân tích lâm sàng và ứng dụng thực tiễn

Nghiên cứu này cung cấp cái nhìn toàn diện về độc tính gan ở bệnh nhân HIV sử dụng Isoniazid trong dự phòng lao. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc cải thiện quy trình điều trị và quản lý rủi ro tại các Phòng khám HIV/AIDS.

3.1. Phân tích đặc điểm độc tính gan

Nghiên cứu khảo sát đặc điểm độc tính gan ở 1329 bệnh nhân HIV sử dụng Isoniazid. Kết quả cho thấy tỷ lệ độc tính gan dao động từ 1,2% đến 3,8%, tùy thuộc vào quần thể nghiên cứu. Các yếu tố như tuổi tác, giới tính, và tình trạng sức khỏe gan trước đó đều ảnh hưởng đến nguy cơ này.

3.2. Ứng dụng thực tiễn trong điều trị

Nghiên cứu đề xuất các biện pháp theo dõi và quản lý độc tính gan trong quá trình điều trị. Việc sử dụng các phác đồ thay thế như rifampicin trong thời gian ngắn hơn có thể giảm nguy cơ độc tính gan mà vẫn đảm bảo hiệu quả dự phòng lao.