I. Phân tích chuỗi giá trị
Phân tích chuỗi giá trị là phương pháp nghiên cứu quan trọng trong luận văn thạc sĩ này. Nó giúp xác định các hoạt động chính và bổ trợ trong quá trình sản xuất và tiêu thụ bưởi Diễn tại huyện Thanh Sơn, Phú Thọ. Theo Michael Porter, chuỗi giá trị bao gồm các hoạt động từ sản xuất đến tiêu thụ, tạo ra giá trị gia tăng cho sản phẩm. Kaplinsky và Morris nhấn mạnh việc lập sơ đồ chuỗi giá trị, xác định các tác nhân và dòng luân chuyển sản phẩm. Chuỗi giá trị bưởi Diễn tại Thanh Sơn được phân tích qua ba kênh chính: nông dân, thương lái, người bán sỉ, người bán lẻ và người tiêu dùng. Phân tích này giúp đánh giá hiệu quả kinh tế và đề xuất giải pháp phát triển bền vững.
1.1. Cơ sở lý luận
Cơ sở lý luận của phân tích chuỗi giá trị được xây dựng dựa trên các nghiên cứu của Michael Porter và Kaplinsky & Morris. Chuỗi giá trị được hiểu là một chuỗi các hoạt động từ sản xuất đến tiêu thụ, tạo ra giá trị gia tăng cho sản phẩm. Trong nông nghiệp, chuỗi giá trị nông sản bao gồm các khâu từ trồng trọt, thu hoạch, chế biến đến phân phối. Bưởi Diễn tại huyện Thanh Sơn được phân tích qua các tác nhân chính như nông dân, thương lái, nhà phân phối và người tiêu dùng. Phương pháp này giúp xác định các điểm mạnh, điểm yếu, cơ hội và thách thức trong chuỗi giá trị.
1.2. Phương pháp phân tích
Phương pháp phân tích trong luận văn bao gồm thu thập thông tin sơ cấp và thứ cấp, sử dụng phương pháp SWOT và thang đo Likert. Các chỉ tiêu nghiên cứu tập trung vào sản xuất bưởi Diễn, giá trị gia tăng và quản lý chuỗi giá trị. Dữ liệu được thu thập từ các hộ trồng bưởi, thương lái và nhà phân phối tại huyện Thanh Sơn. Phân tích này giúp đánh giá hiệu quả kinh tế và đề xuất các giải pháp phát triển bền vững cho chuỗi giá trị bưởi Diễn.
II. Thực trạng sản xuất bưởi Diễn
Thực trạng sản xuất bưởi Diễn tại huyện Thanh Sơn được đánh giá qua diện tích trồng, năng suất và sản lượng. Theo số liệu năm 2019, diện tích trồng bưởi Diễn chiếm gần 99% tổng diện tích trồng bưởi của huyện. Các xã Tất Thắng, Tân Lập và Tân Minh là những khu vực có diện tích thu hoạch lớn nhất. Năng suất bưởi Diễn đạt trung bình 15-20 tấn/ha, mang lại thu nhập ổn định cho người dân. Tuy nhiên, việc sản xuất còn gặp nhiều khó khăn như thiếu liên kết giữa các tác nhân, chất lượng sản phẩm chưa đồng đều và thị trường tiêu thụ chưa ổn định.
2.1. Diện tích và năng suất
Diện tích trồng bưởi Diễn tại huyện Thanh Sơn đạt 478,23 ha, tập trung chủ yếu ở các xã Tất Thắng, Tân Lập và Tân Minh. Năng suất bưởi Diễn đạt trung bình 15-20 tấn/ha, tùy thuộc vào tuổi cây và kỹ thuật chăm sóc. Sản lượng bưởi Diễn năm 2019 đạt khoảng 7.000 tấn, đóng góp đáng kể vào kinh tế nông thôn của huyện. Tuy nhiên, việc mở rộng diện tích trồng bưởi cần được cân nhắc để tránh ảnh hưởng đến môi trường và đất đai.
2.2. Khó khăn trong sản xuất
Sản xuất bưởi Diễn tại huyện Thanh Sơn gặp nhiều khó khăn như thiếu liên kết giữa các tác nhân trong chuỗi giá trị, chất lượng sản phẩm chưa đồng đều và thị trường tiêu thụ chưa ổn định. Ngoài ra, việc áp dụng kỹ thuật canh tác hiện đại còn hạn chế, dẫn đến năng suất và chất lượng bưởi chưa đạt tối đa. Các giải pháp như tăng cường liên kết chuỗi giá trị, hỗ trợ kỹ thuật và mở rộng thị trường tiêu thụ cần được triển khai để phát triển bền vững sản xuất bưởi Diễn.
III. Giải pháp phát triển chuỗi giá trị
Giải pháp phát triển chuỗi giá trị bưởi Diễn tại huyện Thanh Sơn được đề xuất dựa trên kết quả phân tích thực trạng. Các giải pháp bao gồm tăng cường liên kết chuỗi giá trị, hỗ trợ kỹ thuật cho nông dân, mở rộng thị trường tiêu thụ và nâng cao chất lượng sản phẩm. Chính sách nông nghiệp cần tập trung vào việc hỗ trợ tài chính, đào tạo kỹ thuật và xây dựng thương hiệu cho bưởi Diễn. Ngoài ra, việc phát triển chuỗi cung ứng bền vững và tăng cường quản lý nhà nước cũng là những yếu tố quan trọng giúp nâng cao hiệu quả chuỗi giá trị bưởi Diễn.
3.1. Liên kết chuỗi giá trị
Liên kết chuỗi giá trị là yếu tố then chốt để phát triển bền vững bưởi Diễn tại huyện Thanh Sơn. Các giải pháp bao gồm tăng cường hợp tác giữa nông dân, thương lái và nhà phân phối, xây dựng các hợp đồng liên kết dài hạn và phát triển các mô hình hợp tác xã. Việc liên kết chặt chẽ giữa các tác nhân trong chuỗi giá trị giúp giảm thiểu rủi ro, nâng cao chất lượng sản phẩm và mở rộng thị trường tiêu thụ.
3.2. Hỗ trợ kỹ thuật và chính sách
Hỗ trợ kỹ thuật và chính sách nông nghiệp đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển chuỗi giá trị bưởi Diễn. Các giải pháp bao gồm đào tạo kỹ thuật canh tác hiện đại, hỗ trợ tài chính cho nông dân và xây dựng thương hiệu cho bưởi Diễn. Chính sách nông nghiệp cần tập trung vào việc hỗ trợ phát triển chuỗi cung ứng bền vững, tăng cường quản lý nhà nước và thúc đẩy liên kết giữa các tác nhân trong chuỗi giá trị.
