I. Tóm tắt nội dung nghiên cứu
Luận văn này nghiên cứu việc nhận diện gian lận báo cáo tài chính (BCTC) tại các công ty niêm yết trên sàn HOSE. Tác giả đã sử dụng số liệu tài chính của 268 công ty phi tài chính để phát triển mô hình hồi quy Logistic. Mô hình Beneish với hệ số M-Score được áp dụng để phân loại công ty có dấu hiệu gian lận và không có dấu hiệu gian lận. Kết quả cho thấy 112 công ty có dấu hiệu gian lận, trong khi 156 công ty không có dấu hiệu gian lận. Các tỷ số tài chính như NP/TA, WC/TA, GP/TA và Z-Score được xác định là hữu ích trong việc phát hiện gian lận. Mô hình đạt tỷ lệ chính xác 68%, cho thấy tính khả thi trong việc ứng dụng cho các kiểm toán viên và nhà đầu tư.
II. Vấn đề nghiên cứu
Trong bối cảnh nền kinh tế thị trường, thông tin tài chính có vai trò quan trọng trong việc ra quyết định đầu tư. Sự minh bạch và trung thực của thông tin tài chính ảnh hưởng lớn đến sự ổn định của thị trường chứng khoán (TTCK). Tuy nhiên, gian lận BCTC vẫn tồn tại, gây ảnh hưởng đến niềm tin của nhà đầu tư. Tình trạng công bố thông tin của các công ty niêm yết trên TTCK Việt Nam cho thấy nhiều bất cập, như vi phạm về công bố thông tin và chất lượng thông tin không đáng tin cậy. Việc nghiên cứu các thủ thuật gian lận và kỹ thuật phát hiện gian lận là cần thiết để cải thiện chất lượng thông tin tài chính.
III. Mục tiêu nghiên cứu và câu hỏi nghiên cứu
Mục tiêu chính của nghiên cứu là ứng dụng các tỷ số tài chính để nhận diện gian lận BCTC tại các công ty niêm yết trên sàn HOSE thông qua mô hình hồi quy Logistic. Các câu hỏi nghiên cứu bao gồm: Ứng dụng mô hình Beneish như thế nào để phát hiện gian lận? Các tỷ số tài chính nào được sử dụng? Tỷ lệ dự báo chính xác của mô hình là bao nhiêu? Những câu hỏi này sẽ được giải quyết thông qua phân tích dữ liệu và kết quả nghiên cứu.
IV. Ý nghĩa thực tiễn của đề tài
Nghiên cứu này không chỉ cung cấp cái nhìn sâu sắc về các thủ thuật gian lận BCTC mà còn đưa ra các kỹ thuật phát hiện gian lận. Kết quả nghiên cứu sẽ là nguồn tham khảo cho các nhà quản lý, kiểm toán viên và nhà đầu tư trong việc phát hiện gian lận BCTC. Việc cải thiện chất lượng thông tin tài chính sẽ góp phần lành mạnh hóa TTCK Việt Nam và thúc đẩy sự phát triển kinh tế. Các khuyến nghị từ nghiên cứu có thể giúp xây dựng các quy định chính sách phù hợp nhằm nâng cao tính minh bạch trong công bố thông tin.
V. Cơ sở lý thuyết của vấn đề nghiên cứu
Chương này trình bày khung lý thuyết về gian lận BCTC, bao gồm các khái niệm từ chuẩn mực kiểm toán quốc tế (ISA) và Việt Nam (VSA). Gian lận BCTC được phân loại thành gian lận trên BCTC và gian lận biển thủ tài sản. Các yếu tố dẫn đến gian lận BCTC cũng được phân tích, bao gồm động cơ, cơ hội và thái độ của quản lý. Việc hiểu rõ các khái niệm và yếu tố này là cần thiết để xây dựng mô hình nhận diện gian lận hiệu quả.
