Nguyên tắc triết học Mác-Lênin và tác động đến đổi mới tư duy lý luận ở Việt Nam

• Tác giả: Hoàng Thị Hạnh
• Người hướng dẫn: TS. Lưu Minh Văn
• Trường học: Đại học Quốc gia Hà Nội
• Chuyên ngành: CNDVBC – CNDVLS
• Đề tài: Những Nguyên Tắc Của Triết Học Mác - Lênin Về Xây Dựng Phạm Trù Và Ảnh Hưởng Của Những Nguyên Tắc Đó Trong Công Cuộc Đổi Mới Tư Duy Lý Luận Ở Nước Ta
• Loại tài liệu: luận văn thạc sỹ
• Năm xuất bản: 2002
• Địa điểm: Hà Nội

• MỞ ĐẦU
• 1. CHƯƠNG 1: PHẠM TRÙ VÀ NHỮNG NGUYÊN TẮC CỦA TRIẾT HỌC MÁC – LÊNIN VỀ XÂY DỰNG PHẠM TRÙ
• 1.1. Quan điểm của triết học Mác – Lênin về phạm trù
• 1.2. Phạm trù – sản phẩm, điểm nút, nấc thang của nhận thức
• 1.3. Những tính chất cơ bản của phạm trù
• 1.4. Những nguyên tắc chung của triết học Mác – Lênin về xây dựng phạm trù
• 1.5. Nguyên tắc thực tiễn trong xây dựng phạm trù
• 1.6. Nguyên tắc đi từ cái riêng đến cái chung
• 1.7. Nguyên tắc đi từ hiện tượng đến bản chất
• 1.8. Nguyên tắc đi từ trừu tượng đến cụ thể
• 1.9. Nguyên tắc trừu tượng hoá và khái quát hóa
• 2. CHƯƠNG 2: VẬN DỤNG NHỮNG NGUYÊN TẮC CỦA TRIẾT HỌC MÁC- LÊNIN VỀ XÂY DỰNG PHẠM TRÙ TRONG ĐỔI MỚI TƯ DUY LÝ LUẬN Ở NƯỚC TA
• 2.1. Thực trạng của tư duy lý luận ở nước ta qua việc nhận thức và vận dụng một số phạm trù của chủ nghĩa duy vật lịch sử trước thời kỳ đổi mới
• 2.2. Sự đồng nhất, lẫn lộn giữ phạm trù “Xã hội-Xã hội chủ nghĩa” với phạm trù “Thời kỳ quá độ”
• 2.3. Sự đối lập một cách cực đoan, siêu hình phạm trù “Xã hội chủ nghĩa” và phạm trù “Tư bản chủ nghĩa”
• 2.4. Tính chất siêu hình, chủ quan duy ý chí và giáo điều trong việc nhận thức, vận dụng mối quan hệ biện chứng giữa các phạm trù: “quan hệ sản xuất và lực lượng sản xuất” ; “cái riêng và cái chung”
• 2.5. Quán triệt các nguyên tắc của phép biện chứng duy vật về phạm trù trong đổi mới tư duy lý luận ở nước ta hiện nay
• 2.6. Quán triệt nguyên tắc khách quan – toàn diện, lịch sử – cụ thể để nhận thức và vận dụng các phạm trù cơ bản của triết học Mác – Lênin trong đổi mới tư duy lý luận
• 2.7. Sự thống nhất giữa lý luận và thực tiễn là một yêu cầu của đổi mới phong cách tư duy hiện nay
• DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Nguyên tắc triết học Mác Lênin về xây dựng phạm trù

Nguyên tắc triết học Mác-Lênin về xây dựng phạm trù là một phần quan trọng trong việc phát triển tư duy lý luận. Triết học Mác-Lênin nhấn mạnh rằng phạm trù không chỉ là những khái niệm trừu tượng mà còn là những công cụ hữu ích cho việc nhận thức thế giới. Phạm trù được định nghĩa là những khái niệm cơ bản phản ánh những đặc tính, mặt và quan hệ căn bản nhất của các hiện tượng trong thực tiễn. Điều này cho thấy rằng nguyên tắc triết học không chỉ mang tính lý thuyết mà còn có giá trị thực tiễn cao. Các nguyên tắc này bao gồm việc đi từ cái riêng đến cái chung, từ hiện tượng đến bản chất, và từ trừu tượng đến cụ thể. Những nguyên tắc này giúp con người có cái nhìn sâu sắc hơn về thế giới xung quanh và tạo ra cơ sở vững chắc cho việc phát triển lý luận. Như Lênin đã nói, "trước con người có màng lưới những hiện tượng tự nhiên", điều này nhấn mạnh tầm quan trọng của việc nhận thức và xây dựng phạm trù trong triết học.

1.1. Quan điểm của triết học Mác Lênin về phạm trù

Quan điểm của triết học Mác-Lênin về phạm trù là một trong những điểm nổi bật trong lý luận triết học. Phạm trù được coi là sản phẩm của quá trình nhận thức, phản ánh những đặc tính và mối liên hệ của sự vật trong thế giới khách quan. Theo Rodentan, phạm trù là những khái niệm cơ bản giúp con người nhận thức sâu sắc về thế giới. Ngãi Tư Kỳ cũng nhấn mạnh rằng phạm trù là hình thức tư duy phản ánh những tính chất và liên hệ phổ biến của sự vật. Điều này cho thấy rằng nguyên tắc triết học không chỉ là lý thuyết mà còn là công cụ thực tiễn giúp con người hiểu rõ hơn về thế giới xung quanh. Việc nắm vững các phạm trù triết học sẽ giúp nâng cao khả năng tư duy lý luận, từ đó góp phần vào sự phát triển của xã hội.

II. Ảnh hưởng của triết học Mác Lênin trong đổi mới tư duy lý luận tại Việt Nam

Trong bối cảnh đổi mới tư duy lý luận tại Việt Nam, triết học Mác-Lênin đã có những ảnh hưởng sâu sắc. Đổi mới tư duy không chỉ là việc thay đổi cách nghĩ mà còn là việc áp dụng các nguyên tắc triết học vào thực tiễn. Sự vận dụng các nguyên tắc của Mác-Lênin trong việc nhận thức và vận dụng các phạm trù cơ bản đã giúp nâng cao chất lượng tư duy lý luận. Việc quán triệt nguyên tắc khách quan, toàn diện, lịch sử - cụ thể trong nhận thức đã tạo ra những bước tiến mới trong việc phát triển lý luận. Sự thống nhất giữa lý luận và thực tiễn là yêu cầu cần thiết trong quá trình đổi mới. Như vậy, ảnh hưởng triết học không chỉ dừng lại ở lý thuyết mà còn thể hiện rõ trong thực tiễn, góp phần vào sự phát triển bền vững của đất nước.

2.1. Thực trạng tư duy lý luận ở Việt Nam

Thực trạng tư duy lý luận ở Việt Nam trước và sau đổi mới cho thấy sự cần thiết phải áp dụng các nguyên tắc của triết học Mác-Lênin. Trước đổi mới, tư duy lý luận thường bị ảnh hưởng bởi những quan điểm cứng nhắc, dẫn đến sự lẫn lộn giữa các phạm trù như "Xã hội chủ nghĩa" và "Tư bản chủ nghĩa". Sự đối lập cực đoan giữa các phạm trù này đã gây ra nhiều khó khăn trong việc nhận thức và vận dụng lý luận. Tuy nhiên, sau đổi mới, việc áp dụng các nguyên tắc triết học đã giúp cải thiện tình hình, tạo ra một tư duy lý luận linh hoạt và sáng tạo hơn. Điều này cho thấy rằng việc nắm vững các nguyên tắc triết học là rất quan trọng trong việc phát triển tư duy lý luận hiện nay.