Nghiên Cứu Sử Dụng Vi Khuẩn Lam Nhằm Xử Lý Nước Thải Sinh Hoạt Và Thu Hồi Sinh Khối Làm Phân Bón

• Tác giả: Nguyễn Thị Kiều Oanh
• Người hướng dẫn: PGS. Dương Thị Thủy
• Trường học: Học viện Khoa học và Công nghệ
• Chuyên ngành: Kỹ thuật hóa học, vật liệu, luyện kim và môi trường
• Đề tài: Nghiên Cứu Sử Dụng Vi Khuẩn Lam Trong Xử Lý Nước Thải Và Sản Xuất Phân Bón
• Loại tài liệu: luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2022
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CAM ĐOAN
• LỜI CẢM ƠN
• MỞ ĐẦU
• 0.1. Tổng quan về nước thải sinh hoạt
• 0.2. Khái niệm và phân loại
• 0.3. Đặc trưng của nước thải sinh hoạt
• 0.4. Hiện trạng nước thải sinh hoạt tại Việt Nam
• 0.5. Các phương pháp xử lý nước thải sinh hoạt
• 0.5.1. Phương pháp xử lý cơ học
• 0.5.2. Phương pháp xử lý hóa học
• 0.5.3. Phương pháp xử lý hóa lí
• 0.5.4. Phương pháp xử lý sinh học
• 0.6. Vi khuẩn lam Spirulina platensis
• 0.6.1. Đặc điểm phân loại và hình thái
• 1. CHƯƠNG I: TỔNG QUAN VỀ NƯỚC THẢI SINH HOẠT
• 1.1. Khái niệm và phân loại
• 1.2. Đặc trưng của nước thải sinh hoạt
• 1.3. Hiện trạng nước thải sinh hoạt tại Việt Nam
• 1.4. Các phương pháp xử lý nước thải sinh hoạt
• 1.4.1. Phương pháp xử lý cơ học
• 1.4.2. Phương pháp xử lý hóa học
• 1.4.3. Phương pháp xử lý hóa lí
• 1.4.4. Phương pháp xử lý sinh học
• 1.5. Vi khuẩn lam Spirulina platensis
• 1.5.1. Đặc điểm phân loại và hình thái
• 2. CHƯƠNG II: VẬT LIỆU VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 2.1. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu
• 2.2. Hóa chất, thiết bị và dụng cụ nghiên cứu
• 2.3. Môi trường nuôi cấy
• 2.4. Hóa chất, dụng cụ sử dụng trong phân tích mẫu
• 2.5. Phương pháp nghiên cứu
• 2.5.1. Phương pháp thu thập thông tin tài liệu
• 2.5.2. Phương pháp lấy mẫu nước thải
• 2.5.3. Phương pháp đo nhanh các thông số trong nước thải (đo nhanh các thông số: pH, nhiệt độ, độ dẫn điện, DO, …)
• 2.5.4. Phương pháp phân tích mẫu nước thải
• 2.5.5. Phương pháp xác định hormone (chất kích thích tăng trưởng thực vật, IAA)
• 2.6. Bố trí thí nghiệm
• 3. CHƯƠNG III: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
• 3.1. Nghiên cứu khả năng xử lý nước thải sinh hoạt của chủng VKL Spirulina platensis SP4
• 3.2. Khảo sát mẫu nước thải sinh hoạt
• 3.3. Đề xuất mô hình sinh học sử dụng vi khuẩn lam xử lý nước thải sinh hoạt
• 3.4. Nghiên cứu một số yếu tố ảnh hưởng sinh trưởng của chủng VKL Spirulina platensis SP4
• 3.5. Khả năng xử lý nước thải sinh hoạt của mô hình sinh học sử dụng VKL Spirulina platensis SP4
• 3.6. Nghiên cứu sử dụng vi khuẩn lam làm phân bón kích thích tăng trưởng cây trồng
• 3.7. Xác định hàm lượng IAA trong sinh khối và dịch chiết vi khuẩn lam Spirulina platensis SP4
• 3.8. Đánh giá khả năng nảy mầm của hạt lúa sử dụng dịch nuôi chủng VKL Spirulina platensis SP4 trong nước thải sinh hoạt
• 3.9. Đánh giá khả ảnh hưởng sinh khối vi khuẩn lam thu sau khi xử lý nước thải sinh hoạt đến năng sinh trưởng của cây lúa giống BC15
• KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
• DANH MỤC CÔNG TRÌNH CỦA TÁC GIẢ
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Tổng Quan Nghiên Cứu Vi Khuẩn Lam Xử Lý Nước Thải Giới Thiệu

Ô nhiễm môi trường nước là vấn đề cấp bách. Nước thải sinh hoạt chưa qua xử lý xả trực tiếp ra môi trường gây ô nhiễm nghiêm trọng. Theo JICA, nước thải sinh hoạt là tác nhân gây ô nhiễm hàng đầu tại Việt Nam. Các bệnh liên quan đến ô nhiễm nước đứng đầu danh sách bệnh tật. Nước thải sinh hoạt không xử lý có nồng độ COD, BOD, nitơ và phốt pho cao, gây hại cho động thực vật thủy sinh. Nghiên cứu sử dụng vi khuẩn lam trong xử lý nước thải là hướng đi tiềm năng. Đồng thời, tận dụng sinh khối vi khuẩn lam làm phân bón là giải pháp kinh tế tuần hoàn hiệu quả. Mục tiêu là đánh giá khả năng xử lý nước thải của vi khuẩn lam và sử dụng sinh khối làm phân bón sinh học cho cây trồng. Nghiên cứu này tập trung vào khả năng xử lý nước thải sinh hoạt của chủng vi khuẩn lam và ứng dụng làm phân bón kích thích tăng trưởng.

1.1. Khái niệm và phân loại nước thải sinh hoạt hiện nay

Theo QCVN 14:2008/BTNMT, nước thải sinh hoạt là nước thải từ khu dân cư, thương mại, công sở, trường học. Nước thải sinh hoạt gồm nước thải đen (ô nhiễm cao từ nhà vệ sinh) và nước thải xám (ô nhiễm thấp hơn từ bếp, tắm giặt). Nước thải đen thường được xử lý sơ bộ qua bể tự hoại, nhưng chất lượng đầu ra chưa đạt chuẩn. Nước thải xám hầu như chưa được xử lý và thải trực tiếp ra môi trường. Việc phân loại giúp lựa chọn phương pháp xử lý nước thải phù hợp, giảm thiểu ô nhiễm môi trường.

1.2. Thực trạng ô nhiễm nước thải sinh hoạt tại Việt Nam

Việt Nam đối mặt với vấn đề nước thải sinh hoạt, đặc biệt từ đô thị lớn. Đến năm 2017, tổng lưu lượng nước thải xả thải khoảng 100 triệu m3/ngày đêm. Nước thải sinh hoạt và công nghiệp chiếm tỷ lệ lớn nhất. Đồng bằng Sông Hồng và Đông Nam Bộ tập trung nhiều nước thải sinh hoạt nhất. Hà Nội và TP.HCM là hai thành phố có lượng nước thải sinh hoạt lớn nhất cả nước. Tỷ lệ nước thải sinh hoạt đô thị loại IV trở lên được thu gom, xử lý chỉ đạt khoảng 12,5%. Nhiều nguồn xả thải trực tiếp ra môi trường, gây ô nhiễm sông ngòi nghiêm trọng. Cần có biện pháp ngăn chặn nguy cơ ô nhiễm, bảo vệ sức khỏe cộng đồng.

II. Thách Thức Ô Nhiễm Nước Thải và Giải Pháp Từ Vi Khuẩn Lam

Ô nhiễm nước thải sinh hoạt gây ra nhiều hệ lụy cho môi trường và sức khỏe cộng đồng. Các phương pháp xử lý nước thải truyền thống còn nhiều hạn chế về chi phí và hiệu quả. Vi khuẩn lam nổi lên như một giải pháp công nghệ sinh học tiềm năng. Chúng có khả năng hấp thụ các chất ô nhiễm trong nước thải, đồng thời tạo ra sinh khối có thể sử dụng làm phân bón. Nghiên cứu này tập trung vào việc đánh giá hiệu quả xử lý nước thải của vi khuẩn lam và khả năng ứng dụng sinh khối làm phân bón sinh học, góp phần vào phát triển bền vững.

2.1. Các phương pháp xử lý nước thải sinh hoạt phổ biến

Các phương pháp xử lý nước thải sinh hoạt bao gồm cơ học, hóa học, hóa lý và sinh học. Phương pháp cơ học loại bỏ chất rắn lơ lửng. Phương pháp hóa học sử dụng chất phản ứng để tách chất bẩn. Phương pháp hóa lý kết hợp vật lý và hóa học để biến đổi chất bẩn. Phương pháp sinh học sử dụng vi sinh vật phân hủy chất hữu cơ. Phương pháp sinh học ngày càng được ưa chuộng vì hiệu quả, thân thiện môi trường và có thể tạo ra sản phẩm có ích như phân bón.

2.2. Giới thiệu về vi khuẩn lam Spirulina platensis

Spirulina platensis là một chủng vi khuẩn lam có màu xanh lam, dạng hình xoắn lò xo, không phân nhánh. Sợi vi khuẩn lam có 5-7 vòng xoắn đều nhau. Tùy thuộc vào chu kì sinh dưỡng và phát triển mà hình dạng có thể xoắn kiểu và chiều dài khác nhau. Nó được đặc trưng bởi các trichomes hình trụ, đa bào trong một chuỗi xoắn mở. Vi khuẩn lam có khả năng quang hợp, hấp thụ CO2 và các chất dinh dưỡng trong nước thải, đồng thời tạo ra sinh khối giàu protein và các chất có lợi.

2.3. Ứng dụng vi khuẩn lam trong xử lý nước thải và nông nghiệp

Vi khuẩn lam được ứng dụng rộng rãi trong xử lý nước thải, đặc biệt là nước thải giàu dinh dưỡng. Tảo được nuôi trong các bể ngoài trời, khuấy trộn và cung cấp CO2. Các chất ô nhiễm như N và P là nguồn dinh dưỡng cho tảo phát triển. Sinh khối tảo được tận dụng làm thức ăn gia súc, thủy sản, phân bón hoặc nguyên liệu sinh học. Trong nông nghiệp, vi khuẩn lam được sử dụng làm phân bón sinh học, cải tạo đất và kích thích tăng trưởng cây trồng.

III. Phương Pháp Nghiên Cứu Đánh Giá Khả Năng Xử Lý Nước Thải

Nghiên cứu này sử dụng phương pháp thực nghiệm để đánh giá khả năng xử lý nước thải sinh hoạt của chủng vi khuẩn lam Spirulina platensis. Các thí nghiệm được thực hiện trong điều kiện kiểm soát, với các thông số như pH, nhiệt độ, ánh sáng và nồng độ dinh dưỡng được theo dõi chặt chẽ. Mẫu nước thải được phân tích trước và sau khi xử lý để đánh giá hiệu quả loại bỏ các chất ô nhiễm như COD, BOD, nitơ và phốt pho. Sinh khối vi khuẩn lam thu được sau xử lý được phân tích thành phần và đánh giá khả năng sử dụng làm phân bón.

3.1. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu cụ thể

Đối tượng nghiên cứu là chủng vi khuẩn lam Spirulina platensis và nước thải sinh hoạt. Phạm vi nghiên cứu bao gồm đánh giá khả năng xử lý nước thải của vi khuẩn lam trong điều kiện phòng thí nghiệm và đánh giá tiềm năng sử dụng sinh khối làm phân bón cho cây trồng. Nghiên cứu tập trung vào các thông số chất lượng nước như COD, BOD, nitơ, phốt pho và thành phần dinh dưỡng của sinh khối vi khuẩn lam.

3.2. Quy trình thí nghiệm và phân tích mẫu nước thải

Quy trình thí nghiệm bao gồm nuôi cấy vi khuẩn lam trong môi trường nước thải sinh hoạt, theo dõi sự phát triển của vi khuẩn lam và phân tích mẫu nước thải định kỳ. Các phương pháp phân tích mẫu nước thải bao gồm đo pH, nhiệt độ, độ dẫn điện, DO, xác định hàm lượng COD, BOD, nitơ, phốt pho và các chất ô nhiễm khác. Kết quả phân tích được so sánh với các tiêu chuẩn và quy chuẩn hiện hành để đánh giá hiệu quả xử lý.

3.3. Phương pháp xác định hormone kích thích tăng trưởng IAA

Hàm lượng IAA (Indole-3-acetic acid) trong sinh khối và dịch chiết vi khuẩn lam Spirulina platensis SP4 được xác định bằng phương pháp sắc ký lỏng hiệu năng cao (HPLC). Mẫu được chuẩn bị và chiết xuất theo quy trình chuẩn. Kết quả phân tích HPLC cho phép định lượng chính xác hàm lượng IAA, một hormone quan trọng kích thích tăng trưởng thực vật, từ đó đánh giá tiềm năng của vi khuẩn lam làm phân bón sinh học.

IV. Kết Quả Hiệu Quả Xử Lý Nước Thải và Tiềm Năng Phân Bón

Kết quả nghiên cứu cho thấy chủng vi khuẩn lam Spirulina platensis có khả năng xử lý nước thải sinh hoạt hiệu quả, giảm đáng kể nồng độ COD, BOD, nitơ và phốt pho. Sinh khối vi khuẩn lam thu được sau xử lý có hàm lượng protein cao và chứa các chất dinh dưỡng cần thiết cho cây trồng. Thí nghiệm đánh giá khả năng kích thích tăng trưởng cây trồng cho thấy sinh khối vi khuẩn lam có tác dụng tích cực đến sự phát triển của cây lúa, tăng chiều cao, số nhánh và năng suất.

4.1. Khả năng xử lý nước thải sinh hoạt của Spirulina platensis

Nghiên cứu chứng minh Spirulina platensis có khả năng xử lý nước thải sinh hoạt hiệu quả. Hàm lượng N-NH4+, T-P, P-PO43- và COD trong nước thải giảm đáng kể sau khi xử lý bằng vi khuẩn lam. Mô hình sinh học sử dụng Spirulina platensis cho thấy tiềm năng lớn trong việc xử lý ô nhiễm và tái chế tài nguyên từ nước thải.

4.2. Đánh giá sinh khối vi khuẩn lam làm phân bón kích thích

Sinh khối vi khuẩn lam thu được sau xử lý nước thải chứa hàm lượng IAA (Indole-3-acetic acid) đáng kể, một hormone kích thích tăng trưởng thực vật. Thí nghiệm cho thấy dịch nuôi chủng vi khuẩn lam Spirulina platensis trong nước thải sinh hoạt có ảnh hưởng tích cực đến khả năng nảy mầm của hạt lúa. Sinh khối vi khuẩn lam cũng cải thiện sinh trưởng của cây lúa giống BC15.

4.3. Ảnh hưởng của sinh khối vi khuẩn lam đến cây lúa giống

Nghiên cứu cho thấy sinh khối vi khuẩn lam có ảnh hưởng tích cực đến sinh trưởng của cây lúa giống BC15. Các thí nghiệm với nồng độ sinh khối khác nhau cho thấy sự cải thiện về chiều cao cây, số nhánh và số lá. So sánh khối lượng tươi và khô của cây lúa sau 10 tuần thí nghiệm cũng cho thấy sự khác biệt rõ rệt giữa các nghiệm thức có sử dụng sinh khối vi khuẩn lam và đối chứng.

V. Ứng Dụng Thực Tế Mô Hình Xử Lý Nước Thải và Sản Xuất Phân Bón

Kết quả nghiên cứu mở ra tiềm năng ứng dụng thực tế mô hình xử lý nước thải sinh hoạt bằng vi khuẩn lam kết hợp với sản xuất phân bón sinh học. Mô hình này có thể được triển khai ở quy mô hộ gia đình, khu dân cư hoặc các nhà máy xử lý nước thải. Việc tận dụng sinh khối vi khuẩn lam làm phân bón giúp giảm chi phí xử lý nước thải, tạo ra sản phẩm có giá trị gia tăng và góp phần vào nông nghiệp bền vững.

5.1. Đề xuất mô hình sinh học xử lý nước thải bằng vi khuẩn lam

Nghiên cứu đề xuất mô hình sinh học sử dụng vi khuẩn lam Spirulina platensis để xử lý nước thải sinh hoạt. Mô hình bao gồm các giai đoạn: tiền xử lý, nuôi cấy vi khuẩn lam, thu hoạch sinh khối và xử lý sinh khối. Mô hình có thể được điều chỉnh để phù hợp với quy mô và điều kiện thực tế của từng địa phương.

5.2. Quy trình sản xuất phân bón sinh học từ sinh khối vi khuẩn lam

Quy trình sản xuất phân bón sinh học từ sinh khối vi khuẩn lam bao gồm các bước: thu hoạch sinh khối, sấy khô, nghiền và đóng gói. Có thể bổ sung thêm các chất dinh dưỡng khác để tăng cường hiệu quả của phân bón. Phân bón sinh học từ vi khuẩn lam có thể được sử dụng cho nhiều loại cây trồng, đặc biệt là cây lúa.

VI. Kết Luận và Kiến Nghị Hướng Phát Triển Bền Vững

Nghiên cứu đã chứng minh tiềm năng của vi khuẩn lam trong xử lý nước thải sinh hoạt và sản xuất phân bón sinh học. Cần có thêm các nghiên cứu để tối ưu hóa quy trình xử lý và sản xuất, đồng thời đánh giá hiệu quả kinh tế và tác động môi trường của mô hình. Cần có chính sách hỗ trợ và khuyến khích ứng dụng công nghệ này để góp phần vào bảo vệ môi trường và phát triển nông nghiệp bền vững.

6.1. Tổng kết kết quả nghiên cứu và đánh giá tiềm năng

Nghiên cứu đã thành công trong việc đánh giá khả năng xử lý nước thải sinh hoạt của vi khuẩn lam Spirulina platensis và tiềm năng sử dụng sinh khối làm phân bón sinh học. Kết quả cho thấy vi khuẩn lam có thể là một giải pháp hiệu quả và bền vững cho vấn đề ô nhiễm nước và cung cấp phân bón cho nông nghiệp.

6.2. Đề xuất hướng nghiên cứu và phát triển trong tương lai

Cần có thêm các nghiên cứu để tối ưu hóa điều kiện nuôi cấy vi khuẩn lam, cải thiện hiệu quả xử lý nước thải và nâng cao chất lượng phân bón. Nghiên cứu cũng cần tập trung vào việc đánh giá tác động của phân bón từ vi khuẩn lam đến chất lượng đất và sức khỏe cây trồng. Cần có sự hợp tác giữa các nhà khoa học, doanh nghiệp và chính quyền để thúc đẩy ứng dụng công nghệ này trong thực tế.

Tổng quan nghiên cứu

Ô nhiễm môi trường nước, đặc biệt là nước thải sinh hoạt, đang là vấn đề nghiêm trọng tại Việt Nam. Theo số liệu của Bộ Tài nguyên và Môi trường năm 2017, tổng lưu lượng nước thải xả thải trên toàn quốc đạt khoảng 100 triệu m³/ngày đêm, trong đó nước thải sinh hoạt chiếm tỷ lệ lớn nhất, đặc biệt tại các vùng Đồng bằng Sông Hồng và Đông Nam Bộ. Tỷ lệ nước thải sinh hoạt được thu gom và xử lý tại các đô thị loại IV trở lên chỉ đạt khoảng 12,5%, với Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh lần lượt xử lý được 20,62% và trên 54% lượng nước thải sinh hoạt của vùng. Nước thải sinh hoạt chứa hàm lượng cao các chất ô nhiễm như COD, BOD, nitơ và photpho, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến hệ sinh thái thủy sinh và sức khỏe cộng đồng.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm đánh giá khả năng xử lý nước thải sinh hoạt bằng vi khuẩn lam Spirulina platensis SP4 và tận dụng sinh khối thu hồi làm phân bón sinh học kích thích sinh trưởng cây trồng. Nghiên cứu được thực hiện tại phòng Thủy sinh học môi trường, Viện Công nghệ Môi trường, Hà Nội, trong khoảng thời gian từ tháng 3 đến tháng 8 năm 2022. Ý nghĩa của nghiên cứu góp phần phát triển công nghệ xử lý nước thải sinh hoạt hiệu quả, thân thiện môi trường, đồng thời tạo ra nguồn phân bón sinh học bền vững, giảm thiểu việc sử dụng phân bón hóa học gây ô nhiễm đất và môi trường.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết về xử lý nước thải sinh hoạt bằng phương pháp sinh học, trong đó vi khuẩn lam Spirulina platensis được ứng dụng như một sinh vật quang hợp có khả năng hấp thu các chất dinh dưỡng như nitơ, photpho và các hợp chất hữu cơ trong nước thải. Lý thuyết về sinh trưởng vi sinh vật trong môi trường nước thải, ảnh hưởng của các yếu tố như nhiệt độ, ánh sáng, pH và hàm lượng dinh dưỡng được vận dụng để tối ưu hóa điều kiện nuôi cấy. Ngoài ra, mô hình sinh học xử lý nước thải kết hợp thu hồi sinh khối vi khuẩn lam làm phân bón sinh học được xây dựng dựa trên cơ sở sinh học và hóa học môi trường.

Các khái niệm chính bao gồm:

• Nước thải sinh hoạt và đặc trưng ô nhiễm (COD, BOD, N-NH4+, P-PO43-)
• Vi khuẩn lam Spirulina platensis và khả năng quang hợp, cố định nitơ
• Hormone thực vật Indole-3-acetic acid (IAA) và vai trò kích thích sinh trưởng cây trồng
• Phân bón sinh học từ sinh khối vi khuẩn lam

Phương pháp nghiên cứu

Nguồn dữ liệu chính là mẫu nước thải sinh hoạt thu tại cống xả khu dân cư đường Nguyễn Đình Hoàn, Cầu Giấy, Hà Nội. Chủng vi khuẩn lam Spirulina platensis SP4 được nuôi cấy tại phòng thí nghiệm Viện Công nghệ Môi trường. Giống lúa thuần BC15 được sử dụng để đánh giá hiệu quả phân bón sinh học.

Phương pháp phân tích bao gồm đo nhanh các chỉ tiêu pH, nhiệt độ, độ dẫn điện, DO, đồng thời phân tích các thông số ô nhiễm như N-NH4+, N-NO3-, N-NO2-, tổng nitơ, tổng photpho, P-PO43-, COD theo tiêu chuẩn quốc gia TCVN. Hàm lượng hormone IAA được xác định bằng sắc ký lỏng hiệu năng cao kết hợp khối phổ (HPLC-ESI-MS/MS).

Cỡ mẫu gồm các bình nuôi cấy 250 ml và mô hình xử lý nước thải quy mô 10 lít, với các nghiệm thức khác nhau về mật độ vi khuẩn lam và nồng độ nước thải (25%, 50%, 75%, 100%). Phương pháp chọn mẫu là lấy mẫu nước thải theo tiêu chuẩn TCVN 5999:1995. Phân tích số liệu sử dụng phương pháp thống kê mô tả và so sánh hiệu suất xử lý giữa các nghiệm thức.

Timeline nghiên cứu kéo dài 6 tháng, từ tháng 3 đến tháng 8 năm 2022, bao gồm các giai đoạn thu thập mẫu, thí nghiệm xử lý nước thải, thu hồi sinh khối, đánh giá hormone và thử nghiệm phân bón trên cây lúa.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Đặc trưng nước thải sinh hoạt: Nước thải có pH trung tính (7,39 ± 0,25), nhiệt độ 25,67 ± 0,62°C, hàm lượng N-NH4+ cao 28,08 ± 1,01 mg/L, tổng nitơ 30,53 ± 1,29 mg/L, tổng photpho 7,18 ± 0,14 mg/L và COD 205,3 ± 2,20 mg/L. Các chỉ tiêu này vượt quy chuẩn cho phép về amoni gấp 2,8 lần, tạo điều kiện thuận lợi cho vi khuẩn lam phát triển.

2. Ảnh hưởng mật độ vi khuẩn lam đến sinh trưởng: Mật độ ban đầu OD = 0,3 cho hiệu suất sinh trưởng tốt nhất, đạt OD = 1,32 ± 0,025 sau 8 ngày, cao gấp 2-3 lần so với mật độ thấp hơn.

3. Khả năng xử lý nước thải: Ở nồng độ nước thải 100%, Spirulina platensis SP4 giảm N-NH4+ từ 28,6 mg/L xuống 0,14 mg/L, hiệu suất 99,5%; giảm P-PO43- từ 3,98 mg/L xuống 1,53 mg/L, hiệu suất 61,56%; giảm COD từ 192 mg/L xuống 20,1 mg/L, hiệu suất 89,5%. Mô hình xử lý quy mô 10 lít ở chế độ tĩnh đạt hiệu suất loại bỏ COD 95,53%, N-NH4+ 96,37%, P-PO43- 67,1%. Ở chế độ động, hiệu suất xử lý COD đạt 75,5%, N-NH4+ 91,8%, tổng photpho 46,37%.

4. Sinh tổng hợp hormone IAA: Spirulina platensis SP4 sinh tổng hợp IAA nội bào 0,294 µg/g sinh khối tươi và ngoại bào 0,135 µg/mL trong môi trường Zarrouk; trong nước thải sinh hoạt, IAA nội bào 0,058 µg/g và ngoại bào 0,824 µg/mL, cho thấy khả năng kích thích sinh trưởng cây trồng.

5. Ảnh hưởng đến cây lúa BC15: Dịch nuôi cấy vi khuẩn lam tăng tỷ lệ nảy mầm hạt lúa lên 99,6% sau 48 giờ, cao hơn đáng kể so với nước máy (64,7%). Bổ sung sinh khối vi khuẩn lam vào đất trồng với liều 10g/1,5kg đất làm tăng chiều cao cây lúa lên 50,7 cm sau 4 tuần, cao hơn đối chứng 10,4 cm.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy vi khuẩn lam Spirulina platensis SP4 có khả năng xử lý hiệu quả các chất ô nhiễm chính trong nước thải sinh hoạt, đặc biệt là amoni và COD, nhờ khả năng quang hợp và hấp thu dinh dưỡng. Hiệu suất xử lý cao hơn so với một số loài vi tảo khác như Chlorella sorokiniana, phù hợp với các nghiên cứu quốc tế về ứng dụng vi khuẩn lam trong xử lý nước thải.

Việc sinh tổng hợp hormone IAA trong sinh khối và dịch nuôi cấy cho thấy tiềm năng sử dụng sinh khối vi khuẩn lam làm phân bón sinh học kích thích sinh trưởng cây trồng, góp phần giảm thiểu sử dụng phân bón hóa học gây ô nhiễm môi trường. Hiệu quả kích thích nảy mầm và tăng trưởng cây lúa BC15 được chứng minh qua các chỉ số sinh trưởng và tỷ lệ nảy mầm cao hơn đáng kể so với đối chứng.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ biến động nồng độ các chất ô nhiễm trước và sau xử lý, biểu đồ sinh trưởng vi khuẩn lam theo mật độ ban đầu, và bảng so sánh chiều cao cây lúa giữa các nghiệm thức. Các kết quả này khẳng định tính khả thi và hiệu quả của mô hình xử lý nước thải sinh hoạt bằng vi khuẩn lam kết hợp thu hồi sinh khối làm phân bón sinh học.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Triển khai mô hình xử lý nước thải sinh hoạt bằng vi khuẩn lam Spirulina platensis SP4 tại các khu dân cư đô thị với quy mô pilot trong vòng 12 tháng nhằm giảm tải ô nhiễm nguồn nước, do các cơ quan quản lý môi trường và các đơn vị xử lý nước thải thực hiện.

2. Phát triển công nghệ thu hồi và chế biến sinh khối vi khuẩn lam thành phân bón sinh học để cung cấp cho nông nghiệp, giảm thiểu sử dụng phân bón hóa học, với mục tiêu tăng năng suất cây trồng ít nhất 15% trong 2 vụ mùa tiếp theo, do các doanh nghiệp nông nghiệp và viện nghiên cứu phối hợp thực hiện.

3. Nghiên cứu tối ưu hóa điều kiện nuôi cấy vi khuẩn lam trong nước thải sinh hoạt như điều chỉnh pH, ánh sáng, nhiệt độ và bổ sung tiền chất L-tryptophan để tăng hiệu quả xử lý và hàm lượng hormone IAA, tiến hành trong 6 tháng tại các phòng thí nghiệm chuyên ngành môi trường.

4. Tổ chức đào tạo, tập huấn cho cán bộ kỹ thuật và người dân về công nghệ xử lý nước thải sinh hoạt bằng vi khuẩn lam và ứng dụng phân bón sinh học, nhằm nâng cao nhận thức và khả năng vận hành mô hình, thực hiện trong vòng 3 tháng tại các địa phương có lượng nước thải lớn.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Các nhà nghiên cứu và sinh viên ngành Kỹ thuật Môi trường, Hóa học và Nông nghiệp: Nghiên cứu cung cấp dữ liệu thực nghiệm và phương pháp xử lý nước thải sinh hoạt bằng vi khuẩn lam, đồng thời ứng dụng sinh khối làm phân bón sinh học.

2. Cơ quan quản lý môi trường và các đơn vị xử lý nước thải: Tham khảo mô hình xử lý nước thải sinh hoạt hiệu quả, thân thiện môi trường, giúp xây dựng chính sách và triển khai công nghệ phù hợp.

3. Doanh nghiệp sản xuất phân bón sinh học và nông nghiệp hữu cơ: Tận dụng sinh khối vi khuẩn lam làm nguyên liệu sản xuất phân bón sinh học, nâng cao chất lượng sản phẩm và giảm thiểu ô nhiễm môi trường.

4. Nông dân và các tổ chức hợp tác xã nông nghiệp: Áp dụng phân bón sinh học từ vi khuẩn lam để cải thiện năng suất cây trồng, giảm chi phí đầu vào và tăng tính bền vững trong sản xuất nông nghiệp.

Câu hỏi thường gặp

1. Vi khuẩn lam Spirulina platensis có thể xử lý những chất ô nhiễm nào trong nước thải sinh hoạt?
   Spirulina platensis có khả năng loại bỏ hiệu quả các chất ô nhiễm chính như amoni (N-NH4+ giảm đến 99,5%), photpho (P-PO43- giảm trên 60%) và chất hữu cơ (COD giảm đến 95,53%) trong nước thải sinh hoạt.

2. Mật độ vi khuẩn lam ban đầu ảnh hưởng thế nào đến hiệu quả xử lý nước thải?
   Mật độ ban đầu OD = 0,3 được xác định là tối ưu, giúp vi khuẩn lam sinh trưởng nhanh và đạt hiệu quả xử lý cao hơn gấp 2-3 lần so với mật độ thấp hơn.

3. Sinh khối vi khuẩn lam có thể sử dụng làm phân bón như thế nào?
   Sinh khối thu hồi sau xử lý nước thải chứa hormone IAA kích thích sinh trưởng cây trồng, khi phối trộn với đất trồng lúa BC15 đã làm tăng chiều cao cây lên 50,7 cm, cao hơn đối chứng 10,4 cm sau 4 tuần.

4. Thời gian xử lý nước thải bằng vi khuẩn lam mất bao lâu?
   Thời gian xử lý hiệu quả trong nghiên cứu là 8 ngày đối với mô hình tĩnh và 4 ngày đối với mô hình động, phù hợp với điều kiện nuôi cấy và xử lý sinh học.

5. Có những yếu tố nào ảnh hưởng đến sự sinh trưởng của vi khuẩn lam trong nước thải?
   Nhiệt độ (25-30°C), ánh sáng (cường độ 5000 lux), pH trung tính và hàm lượng dinh dưỡng (N, P) là các yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến sinh trưởng và hiệu quả xử lý của vi khuẩn lam.

Kết luận

• Vi khuẩn lam Spirulina platensis SP4 có khả năng xử lý hiệu quả nước thải sinh hoạt, giảm đáng kể hàm lượng amoni, photpho và COD, đạt tiêu chuẩn quy chuẩn Việt Nam về nước thải sinh hoạt.
• Mật độ vi khuẩn lam ban đầu OD = 0,3 là điều kiện tối ưu cho sinh trưởng và xử lý nước thải.
• Sinh khối vi khuẩn lam thu hồi có khả năng sinh tổng hợp hormone IAA, kích thích nảy mầm và tăng trưởng cây lúa BC15 rõ rệt.
• Mô hình xử lý nước thải kết hợp thu hồi sinh khối làm phân bón sinh học là giải pháp thân thiện môi trường, kinh tế và bền vững cho xử lý nước thải sinh hoạt và phát triển nông nghiệp.
• Đề xuất triển khai mô hình xử lý và ứng dụng phân bón sinh học trong thực tế, đồng thời nghiên cứu tối ưu hóa điều kiện nuôi cấy để nâng cao hiệu quả xử lý và giá trị sản phẩm.

Hành động tiếp theo là triển khai thử nghiệm mô hình quy mô lớn tại các khu dân cư đô thị và phát triển công nghệ sản xuất phân bón sinh học từ sinh khối vi khuẩn lam nhằm góp phần bảo vệ môi trường và phát triển nông nghiệp bền vững.