I. Tính cấp thiết của đề tài
Lúa gạo (Oryza sativa L.) là cây trồng chính cung cấp lương thực cho hơn một nửa dân số thế giới và là nguồn cung cấp lương thực đảm bảo an ninh lương thực toàn cầu. Ngành sản xuất lúa gạo vẫn còn được duy trì trong các thập kỷ tới. Tuy nhiên, ảnh hưởng của biến đổi khí hậu tạo điều kiện thuận lợi cho sự bùng phát dịch bệnh gây hại. Hàng năm có hàng triệu hecta trồng lúa trên khắp thế giới đã bị nhiễm sâu bệnh hại, làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến năng suất và chất lượng lúa gạo. Trong số các loại bệnh hại trên cây lúa, bệnh đạo ôn do nấm Pyricularia oryzae Cavara gây ra là loại bệnh hại nghiêm trọng nhất ảnh hưởng đến sản xuất lúa gạo. Việc nghiên cứu ứng dụng chỉ thị phân tử trong chọn tạo giống lúa kháng bệnh đạo ôn là rất cần thiết nhằm nâng cao năng suất và chất lượng lúa gạo, đồng thời đảm bảo an ninh lương thực.
II. Mục tiêu nghiên cứu
Mục tiêu của nghiên cứu này là ứng dụng chỉ thị phân tử trong việc chọn tạo giống lúa kháng bệnh đạo ôn. Cụ thể, nghiên cứu sẽ xác định các gen kháng bệnh đạo ôn và phát triển các phương pháp chọn giống hiệu quả. Nghiên cứu cũng sẽ phân tích các phương pháp chọn giống hiện có, bao gồm chọn giống nhờ chỉ thị phân tử (MAS) và chọn giống nhờ chỉ thị phân tử kết hợp lai trở lại (MABC). Qua đó, nghiên cứu sẽ cung cấp các giải pháp khoa học và thực tiễn cho việc phát triển giống lúa kháng bệnh, góp phần nâng cao năng suất và chất lượng lúa gạo trong bối cảnh biến đổi khí hậu.
III. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu của đề tài là các giống lúa BC15 và các dòng lúa mang gen kháng bệnh đạo ôn. Phạm vi nghiên cứu bao gồm việc thu thập, đánh giá và phân lập các nòi nấm bệnh đạo ôn gây hại ở các tỉnh phía Bắc Việt Nam. Nghiên cứu sẽ sử dụng các phương pháp sinh học phân tử để xác định các gen kháng bệnh và ứng dụng công nghệ sinh học trong việc chọn tạo giống lúa kháng bệnh. Bên cạnh đó, nghiên cứu cũng sẽ đánh giá tính kháng của các dòng lúa trong điều kiện lây nhiễm nhân tạo, từ đó đưa ra các khuyến nghị cho việc phát triển giống lúa kháng bệnh đạo ôn.
IV. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn
Nghiên cứu này có ý nghĩa khoa học quan trọng trong việc làm rõ mối quan hệ giữa di truyền lúa và khả năng kháng bệnh đạo ôn. Việc ứng dụng chỉ thị phân tử trong chọn tạo giống lúa kháng bệnh không chỉ giúp nâng cao năng suất mà còn giảm thiểu thiệt hại do bệnh hại gây ra. Từ đó, nghiên cứu sẽ góp phần vào việc bảo vệ sản xuất nông nghiệp, đảm bảo an ninh lương thực cho đất nước. Ngoài ra, kết quả nghiên cứu cũng có thể được áp dụng rộng rãi trong các chương trình chọn giống khác, mở ra hướng đi mới cho ngành nông nghiệp Việt Nam trong bối cảnh biến đổi khí hậu.
