Luận án tiến sĩ về lo âu học đường ở học sinh trung học phổ thông tại TP.HCM

• Tác giả: Nguyễn Thị Vân
• Người hướng dẫn: PGS.TS Nguyễn Công Khanh
• Trường học: Trường Đại học Sư phạm Hà Nội
• Chuyên ngành: Tâm lý học
• Đề tài: Nghiên cứu tâm lý học lo âu học đường ở học sinh trung học tại TP.HCM
• Loại tài liệu: luận án tiến sĩ
• Năm xuất bản: 2019
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CAM ĐOAN
• 1. CHƯƠNG 1: LÝ LUẬN TÂM LÝ HỌC VỀ LO ÂU HỌC ĐƯỜNG CỦA HỌC SINH TRUNG HỌC PHỔ THÔNG
• 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề
• 1.2. Những công trình nghiên cứu ở nước ngoài
• 1.3. Những công trình nghiên cứu ở Việt Nam
• 1.4. Các lý thuyết tiếp cận
• 1.4.1. Tiếp cận tâm lý học đường
• 1.4.2. Tiếp cận nhận thức- hành vi
• 1.4.3. Tiếp cận tâm lý học hoạt động
• 1.4.4. Tiếp cận phân tâm học
• 1.5. Khái niệm về lo âu
• 1.6. Đặc điểm, biểu hiện của lo âu
• 1.7. Phân loại và tiêu chí chẩn đoán lo âu
• 1.8. Các biện pháp hỗ trợ tâm lý làm giảm tình trạng lo âu
• 1.9. Lo âu học đường của học sinh trung học phổ thông
• 1.9.1. Khái niệm lo âu học đường
• 1.9.2. Học sinh trung học phổ thông
• 1.9.3. Lo âu học đường của học sinh trung học phổ thông
• 1.9.4. Những yếu tố ảnh hưởng đến lo âu học đường của học sinh trung học phổ thông
• 1.9.4.1. Những yếu tố khách quan
• 1.9.4.2. Những yếu tố chủ quan
• 1.10. Tiểu kết chương 1
• 2. CHƯƠNG 2: TỔ CHỨC VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 2.1. Vài nét chung về địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh
• 2.2. Tổ chức nghiên cứu
• 2.3. Nội dung nghiên cứu
• 2.4. Tiến trình nghiên cứu
• 2.5. Các phương pháp nghiên cứu
• 2.5.1. Phương pháp nghiên cứu tài liệu
• 2.5.2. Phương pháp trắc nghiệm tâm lý
• 2.5.3. Phương pháp điều tra bằng bảng hỏi
• 2.5.4. Phương pháp thảo luận nhóm
• 2.5.5. Phương pháp phỏng vấn sâu
• 2.5.6. Phương pháp chuyên gia
• 2.5.7. Phương pháp nghiên cứu trường hợp
• 2.5.8. Phương pháp thực nghiệm tác động
• 2.5.9. Phương pháp thống kê toán học
• 2.6. Công cụ nghiên cứu
• 2.6.1. Thang đo lo âu học đường
• 2.7. Tiểu kết chương 2
• 3. CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU THỰC TIỄN LO ÂU HỌC ĐƯỜNG Ở HỌC SINH TRUNG HỌC PHỔ THÔNG TẠI THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
• 3.1. Phân loại đánh giá tỉ lệ học sinh có biểu hiện lo âu học đường
• 3.2. So sánh mức độ lo âu học đường của học sinh theo các tiêu chí
• 3.3. Kết quả đánh giá của học sinh bằng thang đo lo âu học đường
• 3.4. Những biểu hiện bất thường của lo âu học đường ở học sinh trung học phổ thông
• 3.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến lo âu học đường của học sinh THPT
• 3.6. Những hậu quả của lo âu học đường và những mong muốn của bản thân học sinh với người khác
• 3.6.1. Những hậu quả của lo âu học đường đối với bản thân học sinh
• 3.6.2. Những mong muốn của bản thân
• 3.7. Đề xuất một số biện pháp phòng ngừa và can thiệp tình trạng lo âu học đường của học sinh THPT
• 3.8. Kết quả thực nghiệm các biện pháp hỗ trợ tâm lý cho học sinh có biểu hiện lo âu học đường ở học sinh trung học phổ thông
• 3.8.1. Kết quả đánh giá bằng thang đo lo âu học đường trước và sau thực nghiệm
• 3.8.2. Những biểu hiện bất thường trước và sau khi thực nghiệm
• 3.8.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến kết quả thực nghiệm
• 3.8.4. Thuận lợi và khó khăn trong quá trình làm thực nghiệm
• 3.8.5. Phân tích các trường hợp cụ thể
• 3.9. Tiểu kết chương 3
• KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
• DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH ĐÃ CÔNG BỐ CÓ LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Giới thiệu về lo âu học đường

Lo âu học đường là một vấn đề tâm lý phổ biến trong lứa tuổi học sinh trung học phổ thông. Tâm lý học đã chỉ ra rằng, giai đoạn này là thời kỳ chuyển tiếp quan trọng, nơi mà học sinh phải đối mặt với nhiều áp lực từ học tập và xã hội. Lo âu học đường không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe tâm thần mà còn tác động đến hiệu suất học tập của học sinh. Theo nghiên cứu, tỷ lệ học sinh có biểu hiện rối loạn lo âu trong môi trường học đường cao hơn so với các lứa tuổi khác. Điều này cho thấy sự cần thiết phải nghiên cứu sâu hơn về tình trạng tâm lý của học sinh, đặc biệt là trong bối cảnh giáo dục hiện đại tại TP.HCM.

1.1. Đặc điểm và biểu hiện của lo âu học đường

Biểu hiện của lo âu học đường ở học sinh rất đa dạng, từ cảm giác lo lắng, hồi hộp đến các triệu chứng thể chất như đau đầu, mất ngủ. Học sinh trung học thường gặp khó khăn trong việc quản lý cảm xúc và áp lực học tập. Nghiên cứu cho thấy, những học sinh có tình trạng tâm lý không ổn định thường có xu hướng đánh giá thấp bản thân và cảm thấy không đủ khả năng so với bạn bè. Điều này dẫn đến việc các em dễ bị rối loạn lo âu và có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng nếu không được phát hiện và hỗ trợ kịp thời.

II. Các yếu tố ảnh hưởng đến lo âu học đường

Nhiều yếu tố có thể tác động đến tình trạng tâm lý của học sinh, bao gồm áp lực từ gia đình, bạn bè và môi trường học tập. Giáo dục hiện đại tại TP.HCM đặt ra nhiều yêu cầu cao đối với học sinh, dẫn đến việc các em phải chịu áp lực lớn trong việc đạt thành tích học tập. Sự kỳ vọng từ cha mẹ cũng là một yếu tố quan trọng, khi mà nhiều phụ huynh mong muốn con cái đạt được thành tích xuất sắc. Điều này có thể tạo ra một môi trường căng thẳng, làm gia tăng rối loạn lo âu trong học sinh. Việc nhận diện và hiểu rõ các yếu tố này là rất cần thiết để có thể đưa ra các biện pháp hỗ trợ hiệu quả.

2.1. Yếu tố khách quan và chủ quan

Yếu tố khách quan như áp lực thi cử, yêu cầu học tập cao và môi trường học đường có thể làm gia tăng lo âu học đường. Trong khi đó, yếu tố chủ quan như tính cách, khả năng tự quản lý cảm xúc cũng đóng vai trò quan trọng. Học sinh có khả năng tự nhận thức và quản lý cảm xúc tốt thường ít bị ảnh hưởng bởi rối loạn lo âu hơn. Do đó, việc giáo dục kỹ năng sống và quản lý cảm xúc cho học sinh là rất cần thiết để giảm thiểu tình trạng này.

III. Biện pháp hỗ trợ tâm lý cho học sinh

Để giảm thiểu lo âu học đường, cần có các biện pháp hỗ trợ tâm lý hiệu quả. Các chương trình can thiệp tâm lý, như liệu pháp hành vi nhận thức, có thể giúp học sinh nhận diện và điều chỉnh những suy nghĩ tiêu cực. Hỗ trợ tâm lý từ giáo viên và chuyên gia cũng rất quan trọng trong việc tạo ra một môi trường học tập tích cực. Việc tổ chức các hoạt động ngoại khóa, tạo cơ hội cho học sinh giao lưu và thư giãn cũng góp phần làm giảm tình trạng tâm lý căng thẳng. Các biện pháp này không chỉ giúp học sinh cải thiện sức khỏe tâm thần mà còn nâng cao hiệu suất học tập.

3.1. Các chương trình can thiệp

Các chương trình can thiệp tâm lý cần được triển khai một cách đồng bộ và có hệ thống trong các trường học. Việc đào tạo giáo viên về tâm lý học và cách nhận diện các dấu hiệu lo âu học đường là rất cần thiết. Ngoài ra, việc phối hợp với các chuyên gia tâm lý để tổ chức các buổi tư vấn và hỗ trợ cho học sinh cũng là một giải pháp hiệu quả. Các biện pháp này không chỉ giúp học sinh vượt qua khó khăn mà còn tạo ra một môi trường học tập an toàn và thân thiện.