Nghiên cứu tác động cộng đồng địa phương đến tài nguyên rừng Vườn Quốc Gia Hoàng Liên, Lào Cai

LỜI CAM ĐOAN

LỜI CẢM ƠN

1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU

1.1. Khái niệm về cộng đồng (Local Community)

1.2. Khái niệm về rừng đặc dụng

1.3. Khái niệm vùng đệm (Buffer Zone)

1.4. Tình hình nghiên cứu trên thế giới

1.5. Tình hình nghiên cứu ở Việt Nam

1.6. Tình hình quản lý bảo vệ TNR tại VQG Hoàng Liên

1.7. Công tác bảo vệ rừng

1.8. Hình thức tham gia quản lý rừng của cộng đồng tại VQG

1.9. Mối quan hệ giữa Vườn quốc gia với CĐĐP

1.10. Một số kết luận rút ra từ nghiên cứu tổng quan

2. CHƯƠNG 2: ĐỐI TƯỢNG, GIỚI HẠN, NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

2.1. Đối tượng nghiên cứu

2.2. Giới hạn nghiên cứu

2.3. Về phạm vi nghiên cứu

2.4. Về nội dung nghiên cứu

2.5. Nội dung nghiên cứu

2.6. Quan điểm và phương pháp nghiên cứu của đề tài

2.6.1. Quan điểm và phương pháp luận

2.6.2. Vận dụng lý thuyết hệ thống

2.6.3. Quan điểm sinh thái – nhân văn

2.6.4. Quan điểm bảo tồn – phát triển

2.6.5. Tiếp cận có sự tham gia trong nghiên cứu

2.7. Phương pháp nghiên cứu

2.7.1. Thu thập tài liệu thứ cấp

2.7.2. Thu thập tài liệu sơ cấp

2.7.3. Xử lý, tổng hợp và phân tích số liệu

3. CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN

3.1. Đặc điểm cơ bản của khu vực nghiên cứu

3.1.1. Đặc điểm điều kiện tự nhiên

3.1.1.1. Vị trí địa lý

3.1.1.2. Đặc điểm địa hình

3.1.1.3. Khí hậu, thủy văn

3.1.1.4. Địa chất, thổ nhưỡng

3.1.2. Hiện trạng tài nguyên rừng VQG Hoàng Liên

3.1.3. Đánh giá chung về điều kiện tự nhiên

3.1.4. Đặc điểm kinh tế - xã hội khu vực vùng đệm

3.1.4.1. Đặc điểm dân tộc, dân số và lao động các xã vùng đệm

3.1.4.2. Hiện trạng sản xuất trong các ngành kinh tế các xã vùng đệm

3.1.4.3. Tình hình phát triển các lĩnh vực xã hội

3.1.4.4. Thực trạng phát triển cơ sở hạ tầng

3.1.4.5. Đánh giá chung về kinh tế - xã hội

3.2. Phân tích các hình thức và mức độ tác động bất lợi của CĐĐP tới TNR trong VQG Hoàng Liên

3.2.1. Các hoạt động bất hợp pháp TNR trong VQG Hoàng Liên

3.2.2. Các khu vực bị xâm hại và đối tượng xâm hại

3.2.2.1. Các khu vực bị xâm hại

3.2.2.2. Đối tượng xâm hại

3.2.3. Các hình thức và mức độ tác động của CĐĐP đến TNR trong VQG Hoàng Liên

3.2.3.1. Sử dụng đất VQG để canh tác nương rẫy

3.2.3.2. Khai thác gỗ trái phép

3.2.3.3. Khai thác gỗ củi

3.2.3.4. Khai thác lâm sản ngoài gỗ trái phép

3.2.3.5. Chăn, thả rông gia súc trên rừng và đất rừng

3.2.3.6. Tác động đến TNR gây ra do những rủi ro

3.2.4. Phân tích các nguyên nhân dẫn tới những tác động bất lợi của CĐĐP vùng đệm tới TNR trong VQG Hoàng Liên

3.2.5. Phân tích sự phụ thuộc của CĐĐP vào TNR trong VQG

3.2.6. Vai trò của TNR đối với sinh kế CĐĐP

3.2.7. Cơ cấu thu nhập của các HGĐ

3.2.8. Phân tích mối quan hệ giữa tổng thu nhập với các nhân tố tác động bất lợi tới TNR trong VQG Hoàng Liên

3.2.8.1. Các nguyên nhân về kinh tế

3.2.8.2. Các nguyên nhân về xã hội

3.2.9. Đề xuất các giải pháp nhằm giảm thiểu những tác động bất lợi tới TNR trong VQG Hoàng Liên

3.2.9.1. Phương pháp luận và kết quả phân tích

3.2.9.2. Các giải pháp tổng hợp nhằm giảm thiểu những tác động bất lợi tới TNR trong VQG Hoàng Liên

3.2.9.2.1. Tăng cường sự tham gia của các CĐĐP trong công tác bảo tồn, tạo cơ hội việc làm và tăng thu nhập cho người dân

3.2.9.2.2. Đẩy mạnh công tác thông tin và tuyên truyền

3.2.9.2.3. Phát triển KT-XH, nâng cao thu nhập cho cộng đồng

KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ

TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Tổng quan về tác động cộng đồng địa phương

Nghiên cứu về tác động cộng đồng địa phương đến tài nguyên rừng tại Vườn Quốc Gia Hoàng Liên là một vấn đề quan trọng trong bối cảnh bảo tồn và phát triển bền vững. Cộng đồng địa phương thường có mối quan hệ chặt chẽ với tài nguyên rừng, nơi họ phụ thuộc vào các nguồn tài nguyên này cho sinh kế. Việc khai thác tài nguyên rừng không hợp pháp, như khai thác gỗ trái phép và chăn thả gia súc, đã gây ra những tác động tiêu cực đến sinh thái rừng. Đánh giá tác động này là cần thiết để hiểu rõ hơn về mối quan hệ giữa cộng đồng địa phương và tài nguyên rừng. Theo nghiên cứu, các hoạt động của cộng đồng địa phương không chỉ ảnh hưởng đến tài nguyên rừng mà còn đến môi trường xung quanh, dẫn đến sự suy giảm đa dạng sinh học và chất lượng môi trường sống.

1.1. Tác động tiêu cực từ cộng đồng địa phương

Các hoạt động của cộng đồng địa phương như khai thác gỗ, săn bắn và thu hái lâm sản ngoài gỗ đã gây ra những tác động tiêu cực đến tài nguyên rừng tại Vườn Quốc Gia Hoàng Liên. Những hoạt động này không chỉ làm giảm số lượng cây rừng mà còn ảnh hưởng đến cấu trúc sinh thái của khu vực. Theo một nghiên cứu, việc khai thác gỗ trái phép đã làm giảm đáng kể diện tích rừng tự nhiên, dẫn đến sự suy giảm đa dạng sinh học. Hơn nữa, việc chăn thả gia súc trên đất rừng cũng gây ra tình trạng xói mòn đất và giảm khả năng phục hồi của hệ sinh thái. Điều này cho thấy sự cần thiết phải có các biện pháp quản lý hiệu quả để bảo vệ tài nguyên rừng và đảm bảo sự phát triển bền vững cho cộng đồng địa phương.

II. Nguyên nhân dẫn đến tác động bất lợi

Nghiên cứu chỉ ra rằng có nhiều nguyên nhân dẫn đến những tác động bất lợi của cộng đồng địa phương đến tài nguyên rừng. Một trong những nguyên nhân chính là sự phụ thuộc của cộng đồng địa phương vào tài nguyên rừng cho sinh kế. Nhiều hộ gia đình trong khu vực này sống trong tình trạng nghèo đói, và họ không có nhiều lựa chọn khác ngoài việc khai thác tài nguyên rừng để đáp ứng nhu cầu hàng ngày. Hơn nữa, thiếu thông tin và nhận thức về giá trị của tài nguyên rừng cũng góp phần vào việc khai thác không bền vững. Các chương trình giáo dục và tuyên truyền về bảo tồn tài nguyên rừng cần được tăng cường để nâng cao nhận thức của cộng đồng địa phương về tầm quan trọng của việc bảo vệ môi trường.

2.1. Sự phụ thuộc vào tài nguyên rừng

Sự phụ thuộc của cộng đồng địa phương vào tài nguyên rừng là một yếu tố quan trọng dẫn đến các tác động tiêu cực. Nhiều hộ gia đình trong khu vực này dựa vào tài nguyên rừng để kiếm sống, từ việc thu hoạch gỗ đến việc săn bắn và thu hái lâm sản. Điều này tạo ra áp lực lớn lên tài nguyên rừng, dẫn đến tình trạng khai thác quá mức. Theo số liệu thống kê, khoảng 70% hộ gia đình trong khu vực nghiên cứu cho biết họ phụ thuộc vào tài nguyên rừng cho sinh kế hàng ngày. Việc này không chỉ ảnh hưởng đến tài nguyên rừng mà còn đến sự phát triển bền vững của cộng đồng địa phương.

III. Giải pháp giảm thiểu tác động

Để giảm thiểu tác động bất lợi của cộng đồng địa phương đến tài nguyên rừng, cần có các giải pháp tổng hợp và đồng bộ. Một trong những giải pháp quan trọng là tăng cường sự tham gia của cộng đồng địa phương trong công tác bảo tồn. Việc tạo ra các chương trình hỗ trợ sinh kế bền vững sẽ giúp cộng đồng địa phương có thêm nguồn thu nhập mà không cần phải khai thác tài nguyên rừng. Hơn nữa, việc nâng cao nhận thức về bảo tồn và phát triển bền vững thông qua các chương trình giáo dục cũng rất cần thiết. Các cơ quan chức năng cần phối hợp với cộng đồng địa phương để xây dựng các kế hoạch quản lý tài nguyên hiệu quả, đảm bảo sự phát triển bền vững cho cả cộng đồng và tài nguyên rừng.

3.1. Tăng cường sự tham gia của cộng đồng

Tăng cường sự tham gia của cộng đồng địa phương trong công tác bảo tồn là một giải pháp quan trọng. Việc tạo ra các cơ hội việc làm cho người dân thông qua các dự án bảo tồn sẽ giúp họ nhận thức rõ hơn về giá trị của tài nguyên rừng. Các chương trình hỗ trợ sinh kế bền vững, như phát triển du lịch sinh thái, có thể tạo ra nguồn thu nhập ổn định cho cộng đồng địa phương mà không cần phải khai thác tài nguyên rừng. Hơn nữa, việc khuyến khích cộng đồng địa phương tham gia vào các hoạt động bảo tồn sẽ giúp họ cảm thấy có trách nhiệm hơn với tài nguyên rừng, từ đó giảm thiểu các tác động tiêu cực.

Luận Văn Thạc Sĩ: Tác Động Của Cộng Đồng Địa Phương Vùng Đệm Đến Tài Nguyên Rừng Vườn Quốc Gia Hoàng Liên, Lào Cai