I. Giới thiệu
Nghiên cứu sinh thái và di truyền của thằn lằn bóng đốm Eutropis macularius (Blyth, 1853) được thực hiện tại vùng Cao nguyên Buôn Ma Thuật – Buôn Hồ. Mục tiêu chính của nghiên cứu là cung cấp thông tin về sinh thái học, di truyền học và các đặc điểm sinh học của loài này. Thằn lằn bóng đốm là một trong năm loài thuộc chi Eutropis tại Việt Nam, có kích thước trung bình và thường sống trong các khu rừng lá rộng, rừng trồng và các vườn cây ăn quả. Nghiên cứu này không chỉ giúp hiểu rõ hơn về loài mà còn có ý nghĩa quan trọng trong việc bảo tồn và phát triển bền vững các loài động vật hoang dã.
II. Đặc điểm hình thái
Đặc điểm hình thái của thằn lằn bóng đốm được nghiên cứu kỹ lưỡng, với các chỉ số như chiều dài thân, chiều rộng đầu và các tỷ lệ giữa các bộ phận cơ thể. Kết quả cho thấy có sự khác biệt rõ rệt giữa hai giới tính, với chỉ số SSD (Sexual Size Dimorphism) là 0,012. Các chỉ số hình thái có mối quan hệ chặt chẽ với nhau, cho thấy sự đồng nhất trong cấu trúc cơ thể. Việc phân tích hình thái không chỉ giúp xác định đặc điểm sinh học mà còn hỗ trợ trong việc phân loại và nhận diện loài trong tự nhiên.
III. Nghiên cứu sinh thái
Nghiên cứu sinh thái của thằn lằn bóng đốm tập trung vào mật độ quần thể và sự sử dụng vi môi trường. Mật độ quần thể được ước tính là 14 cá thể/ha, với sự khác biệt giữa vùng lõi và vùng đệm của VQG Yok Don. Thằn lằn bóng đốm sử dụng nhiều loại vi môi trường khác nhau, trong đó hai loại chính là cây bụi và thảm lá khô. Các yếu tố môi trường như nhiệt độ không khí và độ ẩm có ảnh hưởng đáng kể đến sự phân bố và hoạt động của loài này. Kết quả cho thấy thằn lằn bóng đốm có khả năng thích nghi tốt với các điều kiện sinh thái khác nhau.
IV. Đặc điểm dinh dưỡng
Đặc điểm dinh dưỡng của thằn lằn bóng đốm được phân tích thông qua các loại thức ăn mà chúng tiêu thụ. Kết quả cho thấy thằn lằn bóng đốm có chế độ ăn đa dạng, với 17 loại thức ăn khác nhau, trong đó các nhóm côn trùng như Hymenoptera và Odonata chiếm tỷ lệ cao nhất. Chỉ số quan trọng IRI cho thấy các loại thức ăn này đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển và sinh sản của loài. Sự đa dạng trong chế độ ăn uống không chỉ giúp thằn lằn bóng đốm duy trì sức khỏe mà còn ảnh hưởng đến khả năng sinh sản của chúng.
V. Nghiên cứu di truyền
Nghiên cứu di truyền của thằn lằn bóng đốm được thực hiện thông qua phân tích trình tự gen 16S rDNA. Kết quả cho thấy có sự đa dạng di truyền cao giữa các quần thể ở các tỉnh Tây Nguyên, với chỉ số đa dạng haplotype (Hd) đạt 0,833 tại Kon Tum và Gia Lai. Mức độ khác biệt di truyền giữa các quần thể giao động từ 0,14-2,66%. Những phát hiện này không chỉ cung cấp thông tin quý giá về di truyền học của loài mà còn có ý nghĩa trong việc bảo tồn và quản lý các quần thể thằn lằn bóng đốm trong tự nhiên.
VI. Kết luận và khuyến nghị
Nghiên cứu đã chỉ ra rằng thằn lằn bóng đốm Eutropis macularius có sự đa dạng sinh học và di truyền phong phú. Các yếu tố sinh thái như môi trường sống và chế độ ăn uống có ảnh hưởng lớn đến sự phát triển và sinh sản của loài. Để bảo tồn loài này, cần có các biện pháp bảo vệ môi trường sống tự nhiên và thực hiện các chương trình nghiên cứu tiếp theo nhằm theo dõi tình trạng quần thể và đa dạng di truyền của thằn lằn bóng đốm.
