Nghiên cứu phòng chống cường hào làng xã từ thế kỷ XV đến XIX và bài học kinh nghiệm cho công tác chống tham nhũng, thực hiện dân chủ cấp cơ sở tại Việt Nam hiện nay

• Tác giả: Trần Hồng Nhung
• Người hướng dẫn: Ths. Nguyễn Thị Khánh Huyền
• Trường học: Trường Đại học Luật Hà Nội
• Chuyên ngành: Nghiên cứu khoa học
• Đề tài: Nghiên cứu phòng chống cường hào làng xã từ thế kỷ XV đến XIX và bài học chống tham nhũng, thực hiện dân chủ cấp cơ sở tại Việt Nam
• Loại tài liệu: Đề tài nghiên cứu khoa học cấp trường
• Năm xuất bản: 2020
• Địa điểm: Hà Nội

• PHẦN MỞ ĐẦU
• 0.1. Tính cấp thiết của đề tài
• 0.2. Mục đích, mục tiêu nghiên cứu
• 0.3. Cách tiếp cận và phương pháp nghiên cứu
• 0.4. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu. Cấu trúc của đề tài
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VẤN ĐỀ
• 1.1. Nghiên cứu về làng Việt nói chung
• 1.1.1. Khái quát lịch sử nghiên cứu
• 1.1.2. Những thành tựu và hạn chế
• 1.2. Nghiên cứu về nạn cường hào làng xã ở Việt Nam thế kỉ XV-XIX
• 1.2.1. Nghiên cứu về thể chế tổ chức, quân lí chính quyền cấp xã ở Việt Nam từ thế kỉ XV đến XIX để phòng chống nạn cường hào
• 1.2.2. Nghiên cứu về thể chế chính trị trong đó có thể chế quản lý làng
• 1.2.3. Nghiên cứu về thể chế quân lí làng xã cổ truyền
• 1.2.4. Các công trình nghiên cứu trực tiếp về cách thức quản lí cấp chính quyền cơ sở của nhà nước phong kiến Việt Nam để phòng chống nạn cường hào từ thế kỉ XV đến XIX
• 1.2.5. Nghiên cứu về công tác phòng, chống tham nhũng và thực hiện dân chủ ở cấp cơ sở tại Việt Nam hiện nay
• 2. CHƯƠNG 2: KHÁI QUÁT VỀ LÀNG XÃ VÀ NẠN CƯỜNG HÀO LÀNG XÃ Ở VIỆT NAM TỪ THẾ KỈ XV ĐẾN THẾ KỈ XIX
• 2.1. Quá trình phát triển của làng Việt từ thời Lê sơ đến thời Nguyễn
• 2.1.1. Khái quát về làng xã thời Lê sơ
• 2.1.2. Khái quát về làng xã thời Lê-Trịnh-Hưng
• 2.1.3. Khái quát về làng xã thời Nguyễn
• 2.2. Thực trạng nạn cường hào làng xã từ thế kỉ XV đến thế kỉ XIX
• 2.2.1. Hệ quả của nạn cường hào làng xã thế kỉ XV-XIX
• 2.2.2. Nguyên nhân của nạn cường hào làng xã
• 3. CHƯƠNG 3: NHÀ NƯỚC PHONG KIẾN VIỆT NAM VỚI VIỆC PHÒNG, CHỐNG NẠN CƯỜNG HÀO LÀNG XÃ TỪ THẾ KỈ XV ĐẾN THẾ KỈ XIX
• 3.1. Các biện pháp phòng, chống nạn cường hào làng xã từ thế kỉ XV đến thế kỉ XIX
• 3.1.1. Nâng cao hiệu quả quản lí cấp chính quyền cơ sở nhằm hạn chế tệ cường hào
• 3.1.2. Tăng cường kiểm soát mộng đất, thuế khóa và dân đình. Quy định rõ ràng thủ tục tố tụng để ngăn chặn và trừng phạt hành vi ức hiếp người dân của cường hào
• 3.1.3. Chính dụ lễ tục ngăn chặn sự ăn chặn, sách nhiễu của cường hào. Đưa ra các chế tài nghiêm khắc xử phạt cường hào
• 3.1.4. Nhận xét chung về hiệu quả của các biện pháp phòng chống nạn cường hào làng xã của nhà nước phong kiến Việt Nam từ thế kỉ XV đến thế kỉ XIX
• 3.2. Thời Lê Trung Hưng
• 3.3. Thời Nguyễn
• 4. CHƯƠNG 4: NHỮNG BÀI HỌC KINH NGHIỆM TRONG ĐẤU TRANH PHÒNG, CHỐNG THAM NHŨNG VÀ THỰC HIỆN DÂN CHỦ Ở CƠ SỞ TẠI VIỆT NAM HIỆN NAY
• 4.1. Thực trạng tham nhũng
• 4.1.1. Vấn đề tham nhũng nói chung và tham nhũng ở cơ sở
• 4.1.2. Vấn đề thực hiện dân chủ ở cơ sở
• 4.1.3. Mối quan hệ giữa tham nhũng và đấu tranh cơ sở
• 4.2. Những bài học kinh nghiệm từ công cuộc đấu tranh phòng, chống nạn cường hào làng xã thời phong kiến đối với công tác phòng chống tham nhũng và thực hiện dân chủ ở cơ sở tại Việt Nam hiện nay
• 4.2.1. Chú trọng đấu công tác tuyển chọn và sử dụng đội ngũ cán bộ chính quyền cấp xã
• 4.2.2. Phân định rõ chức năng nhiệm vụ, quyền hạn của chính quyền cấp cơ sở, đặc thù của từng địa phương
• 4.2.3. Đẩy mạnh những mặt tích cực và khắc phục những mặt tiêu cực của chế độ tự trị, tự quân làng xã để nâng cao hiệu quả quản lí cấp chính quyền cơ sở
• 4.2.4. Bài học về quản lý cấp thôn
• 4.2.5. Phát huy dân chủ ở cơ sở: Giải pháp quan trọng trong phòng, chống tham nhũng
• 4.2.6. Đặc điểm - nguyên nhân chủ yếu gây nên những tranh chấp, khiếu kiện ở nông thôn hiện nay
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Tổng quan về cường hào làng xã từ thế kỷ XV đến XIX

Nghiên cứu này tập trung vào cường hào làng xã, một hiện tượng xã hội phổ biến trong lịch sử Việt Nam từ thế kỷ XV đến XIX. Cường hào là những cá nhân có quyền lực và ảnh hưởng lớn trong làng xã, thường lạm dụng quyền lực để bóc lột nông dân và gây ra nhiều hệ lụy tiêu cực. Nghiên cứu chỉ ra rằng, cường hào không chỉ là sản phẩm của chế độ tự trị làng xã mà còn là kết quả của sự yếu kém trong quản lý của nhà nước phong kiến. Thế kỷ XV đến XIX là giai đoạn mà cường hào phát triển mạnh mẽ, đặc biệt là trong thời kỳ nhà Nguyễn, khi chính quyền trung ương suy yếu và không kiểm soát được tình hình địa phương.

1.1. Thực trạng và hệ quả của cường hào làng xã

Cường hào làng xã đã gây ra nhiều hệ lụy nghiêm trọng cho xã hội Việt Nam. Họ thường lạm dụng quyền lực để chiếm đoạt đất đai, thu thuế bất hợp lý, và áp bức nông dân. Thực trạng này dẫn đến sự bất ổn xã hội, làm suy yếu chính quyền địa phương và ảnh hưởng tiêu cực đến đời sống người dân. Hệ quả của cường hào không chỉ dừng lại ở việc bóc lột kinh tế mà còn làm xói mòn niềm tin của người dân vào chính quyền, gây ra nhiều xung đột và bất ổn trong làng xã.

1.2. Nguyên nhân hình thành và phát triển cường hào

Nguyên nhân chính dẫn đến sự hình thành và phát triển của cường hào làng xã là do sự yếu kém trong quản lý của nhà nước phong kiến. Chế độ tự trị làng xã tạo điều kiện cho cường hào lạm dụng quyền lực. Bên cạnh đó, sự thiếu vắng các cơ chế kiểm soát hiệu quả từ chính quyền trung ương cũng là yếu tố quan trọng. Thế kỷ XV đến XIX chứng kiến sự gia tăng mạnh mẽ của cường hào, đặc biệt là trong thời kỳ nhà Nguyễn, khi chính quyền trung ương suy yếu và không kiểm soát được tình hình địa phương.

II. Biện pháp phòng chống cường hào làng xã từ thế kỷ XV đến XIX

Nhà nước phong kiến Việt Nam đã áp dụng nhiều biện pháp phòng chống cường hào nhằm hạn chế sự lạm quyền của họ. Các biện pháp này bao gồm việc tăng cường kiểm soát đất đai, thu thuế, và đưa ra các chế tài nghiêm khắc để xử lý cường hào. Thế kỷ XV đến XIX chứng kiến nhiều nỗ lực của nhà nước trong việc cải cách quản lý làng xã, nhưng hiệu quả vẫn còn hạn chế do sự yếu kém của chính quyền trung ương.

2.1. Tăng cường quản lý đất đai và thu thuế

Một trong những biện pháp phòng chống cường hào quan trọng là tăng cường quản lý đất đai và thu thuế. Nhà nước phong kiến đã ban hành nhiều quy định nhằm kiểm soát việc sử dụng đất đai và thu thuế một cách công bằng. Tuy nhiên, do sự yếu kém của chính quyền địa phương, các biện pháp này thường không được thực hiện hiệu quả, dẫn đến việc cường hào tiếp tục lạm dụng quyền lực.

2.2. Chế tài nghiêm khắc xử lý cường hào

Nhà nước phong kiến cũng đã đưa ra các chế tài nghiêm khắc để xử lý cường hào. Các chế tài này bao gồm việc phạt nặng những cá nhân lạm dụng quyền lực và gây ra bất ổn xã hội. Tuy nhiên, do sự thiếu vắng các cơ chế kiểm soát hiệu quả, các chế tài này thường không được áp dụng triệt để, dẫn đến việc cường hào tiếp tục hoành hành.

III. Bài học lịch sử và ứng dụng trong phòng chống tham nhũng thực hiện dân chủ cấp cơ sở

Nghiên cứu này đưa ra những bài học lịch sử quan trọng từ việc phòng chống cường hào làng xã để áp dụng vào công tác chống tham nhũng và thực hiện dân chủ cấp cơ sở tại Việt Nam hiện nay. Các bài học này bao gồm việc tăng cường quản lý, kiểm soát quyền lực, và xây dựng các cơ chế minh bạch để ngăn chặn sự lạm quyền.

3.1. Tăng cường quản lý và kiểm soát quyền lực

Một trong những bài học lịch sử quan trọng là cần tăng cường quản lý và kiểm soát quyền lực ở cấp cơ sở. Việc xây dựng các cơ chế minh bạch và hiệu quả sẽ giúp ngăn chặn sự lạm quyền và tham nhũng, đồng thời đảm bảo quyền lợi của người dân.

3.2. Xây dựng cơ chế minh bạch và hiệu quả

Việc xây dựng các cơ chế minh bạch và hiệu quả là yếu tố then chốt trong công tác chống tham nhũng và thực hiện dân chủ cấp cơ sở. Các cơ chế này sẽ giúp tăng cường sự giám sát của người dân và đảm bảo quyền lực được sử dụng một cách công bằng và hiệu quả.