Nghiên cứu mô hình giáo dục STEM tại Đại học Giáo dục Hà Nội

Giáo dục STEM du nhập vào Việt Nam từ khoảng năm 2010, thông qua các công ty công nghệ và giáo dục trong và ngoài nước. Thực hiện chủ trương đổi mới căn bản và toàn diện, từ năm 2012, Bộ Giáo dục và Đào tạo hàng năm đã tổ chức các cuộc thi “Vận dụng kiến thức liên môn để giải quyết các tình huống thực tế dành cho học sinh Trung học” và “Dạy học theo chủ đề tích hợp liên môn dành cho giáo viên Trung học”. Đặc biệt là cuộc thi “Nghiên cứu khoa học dành cho học sinh Trung học” đã trở thành điểm sáng trong hoạt động giáo dục. Qua các cuộc thi đã tạo cơ hội cho giáo viên và học sinh giao lưu, học hỏi, chia sẻ kinh nghiệm trong việc đổi mới dạy và học.

Đại học Giáo dục Hà Nội đóng vai trò quan trọng trong việc bồi dưỡng giáo viên STEM cho các trường phổ thông. Trường đã triển khai nhiều chương trình đào tạo ngắn hạn và dài hạn, tập huấn cho giáo viên STEM về phương pháp giảng dạy STEM và ứng dụng STEM trong các môn học. Bên cạnh đó, ĐHGDHN cũng đẩy mạnh nghiên cứu khoa học sư phạm ứng dụng STEM để phát triển các mô hình STEM tiên tiến phù hợp với điều kiện Việt Nam. Những nỗ lực này góp phần nâng cao chất lượng giáo dục STEM trong cả nước.

Việc triển khai chương trình đào tạo STEM tại ĐHGDHN gặp nhiều khó khăn do sự khác biệt về trình độ và năng lực của sinh viên. Nhiều sinh viên sư phạm còn thiếu kiến thức và kỹ năng về khoa học, công nghệ, kỹ thuật, và toán học. Bên cạnh đó, việc tích hợp các môn học STEM vào chương trình đào tạo hiện hành cũng đòi hỏi sự thay đổi về phương pháp giảng dạy và đánh giá.

Để thực hành STEM hiệu quả, cần có cơ sở vật chất hiện đại và đầy đủ, bao gồm phòng thí nghiệm, xưởng thực hành, và các thiết bị công nghệ cao. Tuy nhiên, ĐHGDHN hiện còn thiếu hụt nguồn lực để đầu tư vào cơ sở vật chất cho giáo dục STEM. Điều này ảnh hưởng đến chất lượng và hiệu quả của các hoạt động thực hành STEM và dự án STEM.

Phương pháp nghiên cứu định tính, bao gồm phỏng vấn sâu, quan sát, và phân tích tài liệu, giúp thu thập thông tin chi tiết và sâu sắc về kinh nghiệm và quan điểm của giảng viên và sinh viên về giáo dục STEM. Phân tích nội dung các chương trình đào tạo STEM và các dự án STEM cũng là một phần quan trọng của phương pháp này. Kết quả nghiên cứu định tính giúp hiểu rõ hơn về những yếu tố ảnh hưởng đến sự thành công của giáo dục STEM.

Phương pháp nghiên cứu định lượng, bao gồm khảo sát bằng bảng hỏi và phân tích thống kê, giúp đo lường hiệu quả giáo dục STEM một cách khách quan. Các chỉ số như điểm số, tỷ lệ sinh viên tốt nghiệp, và khả năng tìm việc làm của sinh viên sau khi tốt nghiệp có thể được sử dụng để đánh giá hiệu quả giáo dục STEM. Phân tích so sánh giữa sinh viên được đào tạo theo mô hình STEM và sinh viên được đào tạo theo phương pháp truyền thống cũng là một cách hiệu quả để đánh giá.

Các dự án STEM cần được thiết kế sao cho gắn liền với thực tế và giải quyết các vấn đề cụ thể trong cuộc sống. Điều này giúp sinh viên thấy được tính ứng dụng của kiến thức và kỹ năng STEM, từ đó tăng cường động lực học tập. Các dự án có thể tập trung vào các lĩnh vực như năng lượng tái tạo, môi trường, y tế, và giáo dục.

Hợp tác với các doanh nghiệp trong lĩnh vực STEM giúp sinh viên có cơ hội tiếp xúc với công nghệ mới, tham gia vào các dự án thực tế, và học hỏi kinh nghiệm từ các chuyên gia. Các doanh nghiệp cũng có thể cung cấp nguồn lực tài chính và cơ sở vật chất cho các hoạt động thực hành STEM và dự án STEM. Mối quan hệ này mang lại lợi ích cho cả nhà trường và doanh nghiệp.

Nghiên cứu cho thấy giáo dục STEM có tác động tích cực đến tư duy và kỹ năng của sinh viên. Sinh viên trở nên chủ động hơn trong học tập, có khả năng tự học và tự nghiên cứu, và có khả năng áp dụng kiến thức vào giải quyết các vấn đề thực tế. Các kỹ năng như giao tiếp, thuyết trình, và làm việc nhóm cũng được cải thiện đáng kể.

Phản hồi từ giảng viên và sinh viên là một nguồn thông tin quan trọng để đánh giá mô hình STEM. Giảng viên đánh giá cao tính linh hoạt và sáng tạo của giáo dục STEM, trong khi sinh viên thích thú với các hoạt động thực hành STEM và dự án STEM. Tuy nhiên, cả giảng viên và sinh viên đều cho rằng cần có thêm thời gian và nguồn lực để triển khai giáo dục STEM một cách hiệu quả.

Xu hướng tích hợp STEM vào các môn học khác đang ngày càng trở nên phổ biến. Điều này giúp sinh viên thấy được mối liên hệ giữa các môn học và áp dụng kiến thức STEM vào các lĩnh vực khác nhau. Việc tích hợp STEM vào các môn học như văn học, lịch sử, và nghệ thuật cũng giúp tăng cường tính sáng tạo và tư duy phản biện của sinh viên.

Phát triển các chương trình đào tạo STEM trực tuyến giúp mở rộng phạm vi tiếp cận của giáo dục STEM và đáp ứng nhu cầu học tập của nhiều đối tượng khác nhau. Các chương trình trực tuyến cần được thiết kế sao cho linh hoạt, tương tác, và có tính ứng dụng cao. Sử dụng các công nghệ mới như thực tế ảo và thực tế tăng cường cũng giúp tăng cường trải nghiệm học tập trực tuyến.