I. Tổng quan về vấn đề nghiên cứu
Nghiên cứu về lớp Chân môi (Chilopoda) đã thu hút sự quan tâm của nhiều nhà khoa học trên toàn thế giới. Lớp Chân môi là một nhóm động vật thuộc phân ngành nhiều chân (Myriapoda), ngành chân khớp (Arthropoda), với vai trò quan trọng trong hệ sinh thái. Chúng tham gia vào quá trình phân giải chất hữu cơ và cân bằng hệ sinh thái. Nghiên cứu cho thấy nọc độc của một số loài Chân môi có thể được sử dụng trong y học, đặc biệt là trong việc phát triển thuốc giảm đau. Theo ước tính, hiện có khoảng 3.000 loài Chilopoda đã được ghi nhận, nhưng con số thực tế có thể lên tới 8.000 loài. Tuy nhiên, nghiên cứu về Chân môi ở Việt Nam còn hạn chế, với chỉ 73 loài được xác định. Điều này cho thấy cần thiết phải có những nghiên cứu sâu hơn về Chân môi tại khu vực Tây Bắc Việt Nam, nơi có sự đa dạng sinh học phong phú.
1.1 Tình hình nghiên cứu lớp Chân môi trên thế giới
Nghiên cứu về Chân môi bắt đầu từ thế kỷ 18, nhưng mãi đến năm 1897, lớp này mới được công nhận là một lớp độc lập. Các công trình nghiên cứu đã ghi nhận sự đa dạng của Chân môi ở nhiều khu vực trên thế giới, từ Niu Ghi-nê đến Nam Phi và châu Úc. Các tác giả như Attems và Chamberlin đã đóng góp nhiều vào việc xác định thành phần loài và phân loại học của Chân môi. Giai đoạn đầu thế kỷ 21 chứng kiến sự phát triển mạnh mẽ trong nghiên cứu về Chân môi, với nhiều loài mới được mô tả và phân loại lại. Các nghiên cứu này không chỉ giúp hiểu rõ hơn về sự đa dạng của Chân môi mà còn mở ra hướng đi mới trong việc ứng dụng nọc độc của chúng trong y học.
1.2 Tình hình nghiên cứu lớp Chân môi ở Việt Nam
Tại Việt Nam, nghiên cứu về Chân môi còn rất hạn chế. Các kết quả chủ yếu đến từ các tác giả nước ngoài và chưa có sự hệ thống hóa. Đặc biệt, khu vực Tây Bắc Việt Nam, với điều kiện tự nhiên đa dạng, vẫn chưa được nghiên cứu đầy đủ về Chân môi. Các nghiên cứu hiện tại chỉ cung cấp thông tin rời rạc về thành phần loài và phân bố của chúng. Do đó, việc thực hiện nghiên cứu hệ thống về Chân môi ở Tây Bắc Việt Nam là cần thiết để bổ sung vào kho tàng tri thức về động vật học và bảo tồn đa dạng sinh học.
II. Đặc điểm sinh thái và phân bố của Chilopoda
Khu vực Tây Bắc Việt Nam có điều kiện tự nhiên phong phú, với nhiều loại hình sinh cảnh khác nhau. Điều này tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của các loài Chân môi. Nghiên cứu cho thấy rằng Chân môi thường phân bố theo các sinh cảnh như rừng tự nhiên, rừng hỗn giao và khu vực nông nghiệp. Sự phân bố của chúng cũng phụ thuộc vào độ cao và mùa trong năm. Các loài Chân môi có thể được tìm thấy ở nhiều độ cao khác nhau, từ vùng thấp đến vùng núi cao. Sự đa dạng về sinh cảnh và điều kiện khí hậu đã tạo ra một môi trường sống phong phú cho các loài Chân môi phát triển.
2.1 Đặc điểm sinh thái của Chilopoda
Các loài Chân môi thường sống trong môi trường ẩm ướt, nơi có nhiều chất hữu cơ để làm thức ăn. Chúng có vai trò quan trọng trong việc phân giải chất hữu cơ và duy trì cân bằng sinh thái. Nghiên cứu cho thấy rằng Chân môi có thể điều chỉnh số lượng của các loài khác trong hệ sinh thái thông qua việc ăn thịt. Điều này cho thấy tầm quan trọng của chúng trong chuỗi thức ăn và sự ổn định của hệ sinh thái. Hơn nữa, nọc độc của một số loài Chân môi có thể được sử dụng trong y học, mở ra hướng nghiên cứu mới trong việc phát triển thuốc.
2.2 Phân bố của Chilopoda theo sinh cảnh và độ cao
Phân bố của Chân môi ở Tây Bắc Việt Nam rất đa dạng, với sự hiện diện của nhiều loài ở các sinh cảnh khác nhau. Nghiên cứu cho thấy rằng các loài Chân môi thường tập trung ở những khu vực có độ ẩm cao, như rừng tự nhiên và khu vực gần suối. Sự phân bố của chúng cũng thay đổi theo độ cao, với một số loài chỉ xuất hiện ở những vùng núi cao. Điều này cho thấy rằng điều kiện môi trường có ảnh hưởng lớn đến sự phân bố và đa dạng của Chân môi. Việc nghiên cứu sự phân bố này không chỉ giúp hiểu rõ hơn về sinh thái học của Chân môi mà còn cung cấp thông tin quan trọng cho công tác bảo tồn.
