Nghiên Cứu Một Số Biện Pháp Kỹ Thuật Trong Nhân Giống Quýt Ngọt Không Hạt Tại Huyện Hàm Yên, Tỉnh Tuyên Quang

• Tác giả: Nguyễn Bách Chiến
• Người hướng dẫn: GS. Đào Thanh Vân
• Trường học: Đại học Thái Nguyên
• Chuyên ngành: Khoa học cây trồng
• Đề tài: Nghiên Cứu Kỹ Thuật Nhân Giống Quýt Ngọt Không Hạt Tại Tuyên Quang
• Loại tài liệu: Luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2019
• Địa điểm: Tuyên Quang

• LỜI CAM ĐOAN
• 1. MỞ ĐẦU
• 1.1. Tính cấp thiết của đề tài
• 1.2. Mục tiêu và yêu cầu
• 1.3. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài
• 2. TỔNG QUAN TÀI LIỆU
• 2.1. Cơ sở khoa học và cơ sở thực tiễn
• 2.1.1. Cơ sở của sử dụng gốc ghép trong nhân giống cây ăn quả
• 2.1.2. Cơ sở khoa học của phương pháp ghép
• 2.1.3. Cơ sở của sử dụng giá thể trong trồng trọt
• 2.2. Nguồn gốc và phân loại và đặc điểm của giống quýt ngọt không hạt
• 2.2.1. Đặc điểm của giống quýt ngọt không hạt
• 2.3. Tình hình sản xuất và tiêu thụ quýt
• 2.3.1. Tình hình sản xuất và tiêu thụ quýt trên thế giới
• 2.3.2. Tình hình sản xuất và tiêu thụ cam quýt tại Việt Nam
• 2.4. Tình hình nghiên cứu liên quan đến nội dung đề tài
• 2.4.1. Tình hình nghiên cứu trong nước
• 2.4.2. Đặc điểm một số giống quýt không hạt
• 3. ĐỐI TƯỢNG, NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 3.1. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
• 3.1.1. Đối tượng nghiên cứu
• 3.1.2. Vật liệu nghiên cứu
• 3.1.3. Phạm vi nghiên cứu
• 3.2. Nội dung nghiên cứu
• 3.3. Phương pháp nghiên cứu
• 3.3.1. Bố trí thí nghiệm
• 3.3.2. Các chỉ tiêu và phương pháp theo dõi
• 3.3.3. Xử lý số liệu
• 3.3.4. Kỹ thuật tiến hành
• 3.3.4.1. Chọn cây, chọn cành để lấy mắt ghép
• 3.3.4.2. Kỹ thuật ghép
• 3.4. Đặc điểm của một số đối tượng và vật liệu nghiên cứu
• 3.4.1. Đối tượng nghiên cứu
• 3.4.2. Vật liệu nghiên cứu
• 4. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN
• 4.1. Nghiên cứu ảnh hưởng của gốc ghép và giá thể bầu giâm đến khả năng sinh trưởng của mầm ghép giống quýt ngọt không hạt tại huyện Hàm Yên, tỉnh Tuyên Quang
• 4.1.1. Ảnh hưởng của gốc ghép và giá thể đến tỷ lệ bật mầm của quýt ngọt không hạt
• 4.1.2. Ảnh hưởng của gốc ghép và giá thể đến tỷ lệ cây ghép sống của quýt ngọt không hạt
• 4.1.3. Ảnh hưởng của gốc ghép và giá thể đến động thái tăng trưởng chiều cao mầm ghép
• 4.1.4. Ảnh hưởng của gốc ghép và giá thể đến động thái ra lá mầm ghép quýt ngọt không hạt
• 4.1.5. Ảnh hưởng của gốc ghép và giá thể đến một số chỉ tiêu của mầm ghép cây quýt ngọt không hạt
• 4.1.6. Ảnh hưởng của gốc ghép và giá thể đến tỷ lệ xuất vườn của quýt ngọt không hạt
• 4.1.7. Ảnh hưởng của gốc ghép và giá thể đến tình hình sâu bệnh hại trên vườn ươm cây quýt ngọt không hạt
• 4.2. Nghiên cứu khả năng nhân giống và đặc điểm hình thái một số giống quýt tại huyện Hàm Yên, tỉnh Tuyên Quang
• 4.2.1. Đặc điểm sinh trưởng của một số giống quýt trên vườn ươm nhân giống bằng phương pháp ghép tại huyện Hàm Yên, tỉnh Tuyên Quang
• 4.2.2. Tình hình sâu bệnh hại của một số giống trên vườn ươm
• 5. KẾT LUẬN VÀ ĐỀ NGHỊ
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Tổng Quan Nghiên Cứu Kỹ Thuật Nhân Giống Quýt Ngọt Tuyên Quang

Quýt là một loại cây ăn quả có múi quan trọng, được trồng rộng rãi trên thế giới. Tại Việt Nam, nhu cầu tiêu thụ quýt ngày càng tăng, đặc biệt là các giống quýt ngọt không hạt. Tỉnh Tuyên Quang có tiềm năng lớn để phát triển cây quýt, nhưng các giống quýt địa phương thường có nhiều hạt và chất lượng chưa cao. Do đó, việc nghiên cứu và áp dụng các kỹ thuật nhân giống tiên tiến cho giống quýt ngọt không hạt là vô cùng cần thiết. Nghiên cứu này tập trung vào việc tìm ra các biện pháp kỹ thuật phù hợp để nhân giống quýt ngọt không hạt tại huyện Hàm Yên, tỉnh Tuyên Quang, nhằm nâng cao năng suất, chất lượng và hiệu quả kinh tế cho người trồng. Mục tiêu là hoàn thiện quy trình nhân giống quýt, phục vụ sản xuất, giảm nhập khẩu và tiến tới xuất khẩu.

1.1. Tầm quan trọng của việc nhân giống quýt ngọt không hạt

Việc nhân giống quýt ngọt không hạt giúp tạo ra các giống quýt chất lượng cao, đáp ứng nhu cầu thị trường. Các giống này thường có ít hoặc không có hạt, vị ngọt đậm đà, và thời gian bảo quản lâu hơn so với các giống quýt truyền thống. Điều này giúp tăng giá trị kinh tế của cây quýt và mang lại lợi nhuận cao hơn cho người trồng. Hơn nữa, việc chủ động sản xuất giống tại địa phương sẽ giảm sự phụ thuộc vào nguồn cung bên ngoài và đảm bảo chất lượng giống tốt nhất, phù hợp với điều kiện khí hậu và đất đai của Tuyên Quang.

1.2. Tiềm năng phát triển cây quýt ngọt không hạt tại Tuyên Quang

Tuyên Quang có điều kiện khí hậu và đất đai phù hợp cho sự phát triển của cây quýt. Với việc áp dụng các kỹ thuật nhân giống tiên tiến, tỉnh có thể trở thành một trung tâm sản xuất quýt ngọt không hạt lớn, cung cấp sản phẩm chất lượng cao cho thị trường trong nước và quốc tế. Theo Nguyễn Bách Chiến (2019), diện tích trồng quýt ở Hàm Yên còn hạn chế, mở ra cơ hội lớn cho việc mở rộng diện tích trồng các giống quýt mới, đặc biệt là quýt ngọt không hạt, thông qua việc áp dụng các biện pháp kỹ thuật nhân giống hiệu quả.

II. Thách Thức Vấn Đề Trong Nhân Giống Quýt Ngọt Hiện Nay

Việc nhân giống quýt ngọt không hạt gặp phải một số thách thức. Các phương pháp nhân giống truyền thống như gieo hạt thường không đảm bảo tính ổn định của giống và có thể tạo ra cây con có nhiều hạt. Các phương pháp nhân giống vô tính như chiết cành, ghép cành đòi hỏi kỹ thuật cao và tốn nhiều thời gian. Ngoài ra, việc lựa chọn gốc ghép phù hợp và giá thể tốt cũng là yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến tỷ lệ thành công của quá trình nhân giống. Các vấn đề về sâu bệnh hại cũng có thể gây ảnh hưởng đến chất lượng cây giống.

2.1. Khó khăn trong việc duy trì đặc tính không hạt của giống

Một trong những thách thức lớn nhất trong việc nhân giống quýt ngọt không hạt là đảm bảo cây con giữ được đặc tính không hạt của cây mẹ. Việc sử dụng các phương pháp nhân giống hữu tính như gieo hạt thường dẫn đến sự phân ly tính trạng, khiến cho cây con có thể có nhiều hạt hơn hoặc ít ngọt hơn so với cây mẹ. Do đó, cần phải sử dụng các phương pháp nhân giống vô tính như ghép cành quýt hoặc nhân giống bằng mắt ghép để đảm bảo tính di truyền của giống.

2.2. Rủi ro về sâu bệnh hại trong vườn ươm nhân giống

Vườn ươm là môi trường lý tưởng cho sự phát triển của nhiều loại sâu bệnh hại. Các loại sâu bệnh này có thể tấn công cây giống, làm giảm chất lượng và tỷ lệ sống của cây. Do đó, cần phải áp dụng các biện pháp phòng trừ sâu bệnh hại hiệu quả để bảo vệ cây giống trong vườn ươm. Cần chú trọng các biện pháp phòng ngừa sinh học và sử dụng các loại thuốc BVTV an toàn, thân thiện với môi trường.

2.3. Yêu cầu về kỹ thuật và chi phí trong nhân giống vô tính

Các phương pháp nhân giống vô tính như ghép cành hoặc chiết cành quýt đòi hỏi người thực hiện phải có kỹ thuật cao và kinh nghiệm. Quá trình này cũng tốn nhiều thời gian và công sức hơn so với các phương pháp nhân giống truyền thống. Ngoài ra, chi phí đầu tư cho vườn ươm, vật tư và nhân công cũng là một yếu tố cần cân nhắc. Cần có kế hoạch đầu tư hợp lý và tìm kiếm các nguồn hỗ trợ tài chính để đảm bảo hiệu quả kinh tế của quá trình nhân giống.

III. Hướng Dẫn Chi Tiết Kỹ Thuật Ghép Cành Quýt Ngọt Không Hạt

Ghép cành là một trong những phương pháp nhân giống vô tính hiệu quả để duy trì đặc tính không hạt của giống quýt ngọt. Phương pháp này bao gồm việc ghép một đoạn cành của cây mẹ (cành ghép) lên một cây khác (gốc ghép). Gốc ghép có vai trò cung cấp dinh dưỡng và nước cho cành ghép, trong khi cành ghép sẽ phát triển và tạo ra quả. Việc lựa chọn gốc ghép phù hợp là rất quan trọng, vì nó ảnh hưởng đến khả năng sinh trưởng, năng suất và chất lượng của cây ghép.

3.1. Lựa chọn gốc ghép phù hợp cho cây quýt ngọt

Việc lựa chọn gốc ghép có ảnh hưởng lớn đến sự phát triển của cây quýt ngọt không hạt. Gốc ghép nên là các giống cây có múi khỏe mạnh, có khả năng chống chịu sâu bệnh tốt và thích nghi với điều kiện đất đai của địa phương. Một số gốc ghép phổ biến cho cây quýt bao gồm bưởi, cam sành và chanh. Gốc ghép cũng cần đảm bảo sự tương thích sinh học với cành ghép để đảm bảo tỷ lệ thành công cao.

3.2. Quy trình ghép cành chi tiết và đúng kỹ thuật

Quy trình ghép cành quít cần được thực hiện cẩn thận và đúng kỹ thuật để đảm bảo tỷ lệ thành công cao. Đầu tiên, cần chuẩn bị cành ghép từ cây mẹ khỏe mạnh, không bị sâu bệnh. Sau đó, cắt gốc ghép và cành ghép theo hình chữ V sao cho khớp với nhau. Buộc chặt mối ghép bằng băng ghép chuyên dụng và bôi keo liền da để bảo vệ vết ghép. Sau khi ghép, cần chăm sóc cây cẩn thận, đảm bảo đủ ánh sáng, nước và dinh dưỡng.

3.3. Chăm sóc cây ghép sau khi ghép cành để đạt hiệu quả cao

Sau khi ghép cành, việc chăm sóc cây ghép là rất quan trọng để đảm bảo cây phát triển khỏe mạnh. Cần tưới nước đều đặn, bón phân định kỳ và phòng trừ sâu bệnh hại. Khi cành ghép bắt đầu phát triển, cần tỉa bỏ các cành dại mọc từ gốc ghép để tập trung dinh dưỡng cho cành ghép. Kiểm tra thường xuyên mối ghép để đảm bảo không bị nhiễm bệnh hoặc bị lỏng.

IV. Phương Pháp Chiết Cành Quýt Ngọt Không Hạt Hiệu Quả Cao

Chiết cành quýt là một phương pháp nhân giống vô tính khác được sử dụng rộng rãi. Phương pháp này bao gồm việc tạo rễ cho một đoạn cành trên cây mẹ, sau đó cắt cành và trồng thành cây mới. Chiết cành có ưu điểm là cây con giữ được hoàn toàn đặc tính của cây mẹ và có thể cho quả sớm hơn so với cây ghép. Tuy nhiên, phương pháp này đòi hỏi kỹ thuật cao và tốn nhiều thời gian hơn so với ghép cành.

4.1. Kỹ thuật khoanh vỏ và bó bầu để chiết cành

Để chiết cành quýt, cần chọn một cành khỏe mạnh, không bị sâu bệnh. Khoanh một đoạn vỏ khoảng 3-5 cm trên cành, sau đó cạo sạch lớp tượng tầng. Bó bầu bằng đất ẩm trộn với xơ dừa hoặc rêu, sau đó bọc kín bằng nilon. Đảm bảo bầu luôn ẩm ướt và che chắn ánh nắng trực tiếp.

4.2. Thời điểm thích hợp để cắt cành chiết và trồng

Thời điểm thích hợp để cắt cành chiết là khi rễ đã mọc nhiều và đủ khỏe mạnh. Thường mất khoảng 2-3 tháng để rễ phát triển đầy đủ. Sau khi cắt cành, cần trồng ngay vào chậu hoặc vườn ươm. Chăm sóc cây con cẩn thận, đảm bảo đủ ánh sáng, nước và dinh dưỡng.

4.3. Chăm sóc cây con sau khi trồng để đảm bảo tỷ lệ sống cao

Cây con sau khi trồng cần được chăm sóc đặc biệt để đảm bảo tỷ lệ sống cao. Tưới nước thường xuyên, bón phân định kỳ và phòng trừ sâu bệnh hại. Che chắn cây con khỏi ánh nắng trực tiếp và gió mạnh trong giai đoạn đầu. Khi cây đã phát triển ổn định, có thể chuyển sang trồng ở vị trí cố định.

V. Kết Quả Ảnh Hưởng Của Gốc Ghép Và Giá Thể Lên Quýt Tuyên Quang

Nghiên cứu của Nguyễn Bách Chiến (2019) đã chỉ ra ảnh hưởng của gốc ghép và giá thể bầu giâm đến khả năng sinh trưởng của mầm ghép giống quýt ngọt không hạt tại huyện Hàm Yên, tỉnh Tuyên Quang. Kết quả cho thấy, gốc ghép và giá thể có ảnh hưởng đáng kể đến tỷ lệ bật mầm, tỷ lệ cây ghép sống, động thái tăng trưởng chiều cao mầm ghép, động thái ra lá mầm ghép, và tỷ lệ xuất vườn của quýt ngọt không hạt.

5.1. Tỷ lệ bật mầm và cây ghép sống của quýt ngọt không hạt

Nghiên cứu cho thấy tỷ lệ bật mầm và cây ghép sống của quýt ngọt không hạt phụ thuộc vào loại gốc ghép và giá thể được sử dụng. Một số gốc ghép và giá thể cho tỷ lệ bật mầm và cây ghép sống cao hơn so với các loại khác. Cần lựa chọn gốc ghép và giá thể phù hợp để đảm bảo tỷ lệ thành công cao trong quá trình nhân giống. (Nguyễn Bách Chiến, 2019)

5.2. Ảnh hưởng đến tăng trưởng chiều cao và ra lá của mầm ghép

Gốc ghép và giá thể cũng ảnh hưởng đến động thái tăng trưởng chiều cao và ra lá của mầm ghép. Một số gốc ghép và giá thể giúp mầm ghép phát triển nhanh hơn và ra nhiều lá hơn so với các loại khác. Điều này cho thấy tầm quan trọng của việc lựa chọn gốc ghép và giá thể phù hợp để thúc đẩy sự sinh trưởng của cây ghép.

5.3. Tỷ lệ xuất vườn và tình hình sâu bệnh hại trên cây giống

Tỷ lệ xuất vườn và tình hình sâu bệnh hại cũng là những yếu tố quan trọng cần xem xét. Một số gốc ghép và giá thể giúp cây con chống chịu sâu bệnh tốt hơn và có tỷ lệ xuất vườn cao hơn. Điều này giúp giảm thiểu thiệt hại và tăng hiệu quả kinh tế của quá trình nhân giống. (Nguyễn Bách Chiến, 2019)

VI. Kết Luận Kỹ Thuật Nhân Giống Quýt Không Hạt và Triển Vọng Tương Lai

Nghiên cứu về kỹ thuật nhân giống quýt ngọt không hạt tại Tuyên Quang đã mang lại những kết quả quan trọng, cung cấp cơ sở khoa học cho việc phát triển các giống quýt chất lượng cao tại địa phương. Việc áp dụng các kỹ thuật ghép cành, chiết cành với gốc ghép và giá thể phù hợp sẽ giúp nâng cao năng suất, chất lượng và hiệu quả kinh tế cho người trồng quýt. Trong tương lai, cần tiếp tục nghiên cứu và cải tiến các kỹ thuật nhân giống để đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của thị trường.

6.1. Ưu điểm của các phương pháp nhân giống vô tính cho quýt

Các phương pháp nhân giống vô tính như ghép cành và chiết cành có nhiều ưu điểm so với các phương pháp nhân giống truyền thống. Chúng giúp duy trì đặc tính di truyền của cây mẹ, cho phép nhân nhanh các giống quýt chất lượng cao và rút ngắn thời gian cho quả. Ngoài ra, các phương pháp này cũng giúp cải thiện khả năng chống chịu sâu bệnh và thích nghi với điều kiện môi trường của cây trồng.

6.2. Hướng nghiên cứu tiếp theo để tối ưu kỹ thuật nhân giống

Trong tương lai, cần tiếp tục nghiên cứu về các loại gốc ghép và giá thể mới để tìm ra những tổ hợp tốt nhất cho cây quýt ngọt không hạt. Nghiên cứu về các biện pháp phòng trừ sâu bệnh hại hiệu quả và thân thiện với môi trường cũng là một hướng đi quan trọng. Ngoài ra, cần đẩy mạnh ứng dụng công nghệ sinh học trong nhân giống để tạo ra các giống quýt kháng bệnh và năng suất cao.

6.3. Đề xuất và khuyến nghị cho người trồng quýt tại Tuyên Quang

Dựa trên kết quả nghiên cứu, khuyến nghị người trồng quýt tại Tuyên Quang nên áp dụng các kỹ thuật ghép cành và chiết cành với gốc ghép và giá thể phù hợp. Tham gia các khóa đào tạo về kỹ thuật nhân giống để nâng cao tay nghề. Đầu tư vào vườn ươm chất lượng cao để đảm bảo nguồn cung cây giống tốt. Liên kết với các nhà khoa học và doanh nghiệp để tiếp cận các giống quýt mới và kỹ thuật tiên tiến.

Tổng quan nghiên cứu

Cây ăn quả có múi, đặc biệt là quýt, đóng vai trò quan trọng trong nền nông nghiệp toàn cầu với sản lượng hàng năm đạt trên 100 triệu tấn, trong đó quýt chiếm khoảng 15,5 triệu tấn. Ở Việt Nam, cây có múi là một trong những cây ăn quả chủ lực, tuy nhiên chất lượng và sản lượng vẫn chưa đáp ứng đủ nhu cầu tiêu thụ trong nước và xuất khẩu. Tỉnh Tuyên Quang, đặc biệt là huyện Hàm Yên, có diện tích trồng quýt khoảng 74,36 ha với sản lượng 341,79 tấn quả năm 2018, chủ yếu là giống quýt địa phương có nhiều hạt (15-25 hạt/quả) và chất lượng chưa cao. Việc phát triển giống quýt ngọt không hạt có chất lượng tốt là nhu cầu cấp thiết nhằm nâng cao giá trị sản phẩm và đáp ứng thị trường trong nước cũng như xuất khẩu.

Mục tiêu nghiên cứu là xác định các biện pháp kỹ thuật phù hợp trong nhân giống quýt ngọt không hạt tại huyện Hàm Yên, tỉnh Tuyên Quang, nhằm hoàn thiện quy trình nhân giống phục vụ sản xuất. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào các giống quýt ngọt không hạt, sử dụng các loại gốc ghép và giá thể bầu giâm trong điều kiện vườn ươm tại huyện Hàm Yên trong năm 2018. Nghiên cứu có ý nghĩa khoa học trong việc cung cấp dữ liệu về khả năng tiếp hợp và sinh trưởng của mầm ghép, đồng thời góp phần nâng cao hiệu quả kinh tế cho người sản xuất thông qua việc áp dụng các biện pháp kỹ thuật nhân giống tiên tiến.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết về kỹ thuật ghép cây ăn quả có múi, trong đó ghép là phương pháp nhân giống kết hợp phần cành ghép với gốc ghép để tạo thành cây mới có đặc tính ưu việt. Lý thuyết về sự tiếp hợp mô giữa cành ghép và gốc ghép nhấn mạnh vai trò của lớp tượng tầng trong việc hình thành mô liên hợp, đảm bảo sự trao đổi dinh dưỡng và sinh trưởng của cây ghép. Các loại gốc ghép như bưởi chua, chấp, cam ba lá (Poncirus trifoliata) có đặc tính sinh trưởng và khả năng kháng bệnh khác nhau, ảnh hưởng trực tiếp đến tỷ lệ sống và chất lượng cây ghép.

Ngoài ra, lý thuyết về giá thể trong trồng trọt được áp dụng, trong đó giá thể phải đảm bảo độ tơi xốp, khả năng giữ ẩm và thoáng khí phù hợp để hỗ trợ sự phát triển bộ rễ và mầm ghép. Các loại giá thể như trấu hun và xơ dừa được sử dụng phổ biến do tính chất vật lý và sinh học phù hợp với cây ăn quả có múi.

Các khái niệm chính bao gồm:

• Tiếp hợp mô tượng tầng giữa gốc ghép và cành ghép
• Ảnh hưởng của gốc ghép đến sinh trưởng, năng suất và chất lượng quả
• Đặc tính vật lý và hóa học của giá thể bầu giâm
• Khả năng kháng bệnh và thích nghi sinh thái của gốc ghép
• Đặc điểm sinh trưởng và hình thái của giống quýt ngọt không hạt

Phương pháp nghiên cứu

Nguồn dữ liệu thu thập từ vườn ươm nhân giống tại Trung tâm cây ăn quả huyện Hàm Yên, tỉnh Tuyên Quang trong khoảng thời gian từ tháng 2 đến tháng 6 năm 2018. Cỡ mẫu nghiên cứu gồm các cây quýt ngọt không hạt được ghép trên ba loại gốc ghép: bưởi chua (Citrus grandis), chấp (Citrus hystrix), cam ba lá (Poncirus trifoliata), sử dụng hai loại giá thể bầu giâm là trấu hun và xơ dừa.

Phương pháp phân tích bao gồm đánh giá tỷ lệ bật mầm, tỷ lệ cây ghép sống, chiều cao mầm ghép, số lá trên mầm ghép, tỷ lệ xuất vườn và tình hình sâu bệnh hại. Các chỉ tiêu được theo dõi định kỳ sau ghép 10, 20, 30 ngày và đến thời điểm xuất vườn. Xử lý số liệu sử dụng phương pháp thống kê phân tích phương sai (ANOVA) để so sánh ảnh hưởng của các yếu tố gốc ghép và giá thể. Thời gian nghiên cứu được bố trí hợp lý nhằm đánh giá toàn diện quá trình sinh trưởng của mầm ghép trong điều kiện thực tế tại huyện Hàm Yên.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Ảnh hưởng của gốc ghép và giá thể đến tỷ lệ bật mầm:
   Tỷ lệ bật mầm sau 30 ngày ghép đạt cao nhất ở gốc ghép bưởi chua với giá thể trấu hun, đạt khoảng 85%, trong khi gốc ghép cam ba lá có tỷ lệ bật mầm thấp hơn, khoảng 70%. Giá thể xơ dừa cho tỷ lệ bật mầm thấp hơn trấu hun khoảng 10%.

2. Tỷ lệ cây ghép sống:
   Tỷ lệ cây ghép sống cao nhất đạt 80% khi sử dụng gốc ghép bưởi chua kết hợp giá thể trấu hun, thấp nhất là gốc ghép cam ba lá với giá thể xơ dừa chỉ đạt khoảng 60%. Sự khác biệt này có ý nghĩa thống kê với mức p < 0.05.

3. Động thái tăng trưởng chiều cao mầm ghép:
   Chiều cao mầm ghép sau 60 ngày ghép trung bình đạt 45 cm ở tổ hợp bưởi chua - trấu hun, trong khi tổ hợp cam ba lá - xơ dừa chỉ đạt 35 cm. Tốc độ ra lá cũng tương ứng với chiều cao, với số lá trung bình 12 lá/mầm ghép ở tổ hợp tốt nhất.

4. Tỷ lệ xuất vườn và tình hình sâu bệnh:
   Tỷ lệ cây đủ tiêu chuẩn xuất vườn (chiều cao ≥ 60 cm) đạt 57,5% ở gốc ghép 7 tháng tuổi áp dụng kiểu ghép mắt nhỏ. Tình hình sâu bệnh hại trên vườn ươm được kiểm soát tốt, với tỷ lệ nhiễm bệnh dưới 5% ở các tổ hợp sử dụng giá thể trấu hun.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy gốc ghép bưởi chua có khả năng tiếp hợp và sinh trưởng tốt hơn so với chấp và cam ba lá, phù hợp với điều kiện sinh thái của huyện Hàm Yên. Giá thể trấu hun với đặc tính thoáng khí và giữ ẩm tốt tạo điều kiện thuận lợi cho bộ rễ phát triển, từ đó nâng cao tỷ lệ sống và sinh trưởng của mầm ghép. So sánh với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, kết quả tương đồng với báo cáo về ưu thế của gốc ghép bưởi chua và giá thể trấu hun trong nhân giống cây có múi.

Việc áp dụng kỹ thuật ghép mắt nhỏ trên gốc ghép 7 tháng tuổi giúp tăng tỷ lệ cây đạt tiêu chuẩn xuất vườn, giảm thời gian sinh trưởng so với phương pháp truyền thống. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ so sánh tỷ lệ bật mầm và tỷ lệ sống giữa các tổ hợp gốc ghép - giá thể, cũng như bảng thống kê chiều cao và số lá mầm ghép theo thời gian.

Kết quả nghiên cứu góp phần hoàn thiện quy trình nhân giống quýt ngọt không hạt, đồng thời cung cấp cơ sở khoa học để lựa chọn tổ hợp gốc ghép và giá thể phù hợp, nâng cao hiệu quả sản xuất cây giống tại địa phương.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Áp dụng gốc ghép bưởi chua kết hợp giá thể trấu hun trong nhân giống quýt ngọt không hạt nhằm nâng cao tỷ lệ sống và sinh trưởng mầm ghép, với mục tiêu đạt tỷ lệ cây xuất vườn trên 55% trong vòng 4 tháng sau ghép. Chủ thể thực hiện là các trung tâm giống cây trồng và nông hộ tại huyện Hàm Yên.

2. Sử dụng kỹ thuật ghép mắt nhỏ trên gốc ghép từ 7 tháng tuổi để tăng hiệu quả ghép, rút ngắn thời gian sinh trưởng và nâng cao chất lượng cây giống. Thời gian áp dụng trong vòng 1 năm tới, do các kỹ thuật viên và người làm vườn ươm thực hiện.

3. Phổ biến kỹ thuật sử dụng giá thể trấu hun trong bầu giâm cho các cơ sở sản xuất cây giống nhằm cải thiện điều kiện sinh trưởng của cây con, giảm thiểu sâu bệnh hại. Khuyến nghị triển khai trong các khóa đào tạo kỹ thuật nông nghiệp tại địa phương.

4. Tăng cường công tác kiểm soát sâu bệnh và quản lý vườn ươm bằng các biện pháp sinh học và kỹ thuật canh tác hợp lý để duy trì tỷ lệ cây khỏe mạnh trên 95%. Chủ thể là các cơ quan quản lý nông nghiệp và người sản xuất.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Các nhà nghiên cứu và giảng viên ngành Khoa học cây trồng: Nghiên cứu cung cấp dữ liệu khoa học về kỹ thuật ghép và nhân giống quýt ngọt không hạt, phục vụ giảng dạy và nghiên cứu chuyên sâu.

2. Trung tâm giống cây trồng và vườn ươm: Áp dụng quy trình kỹ thuật nhân giống hiệu quả, lựa chọn gốc ghép và giá thể phù hợp để nâng cao chất lượng cây giống.

3. Nông dân và doanh nghiệp sản xuất cây ăn quả có múi: Nắm bắt kỹ thuật nhân giống tiên tiến, tăng năng suất và chất lượng sản phẩm, từ đó nâng cao thu nhập và hiệu quả kinh tế.

4. Cơ quan quản lý nông nghiệp và phát triển nông thôn: Sử dụng kết quả nghiên cứu để xây dựng chính sách hỗ trợ phát triển cây có múi, đặc biệt là giống quýt ngọt không hạt tại các vùng sinh thái phù hợp.

Câu hỏi thường gặp

1. Tại sao chọn gốc ghép bưởi chua cho quýt ngọt không hạt?
   Gốc ghép bưởi chua có khả năng tiếp hợp tốt, sinh trưởng mạnh và kháng bệnh tốt, giúp tăng tỷ lệ sống và chất lượng cây ghép, phù hợp với điều kiện sinh thái huyện Hàm Yên.

2. Giá thể trấu hun có ưu điểm gì trong nhân giống cây quýt?
   Trấu hun có độ thoáng khí cao, giữ ẩm tốt, nhẹ và dễ vận chuyển, tạo môi trường thuận lợi cho bộ rễ phát triển, giảm thiểu sâu bệnh hại so với các giá thể khác như xơ dừa.

3. Kỹ thuật ghép mắt nhỏ có lợi thế gì so với ghép chữ T?
   Ghép mắt nhỏ dễ thực hiện, thao tác nhanh, tỷ lệ sống cao và giúp rút ngắn thời gian sinh trưởng của cây giống, phù hợp với quy mô sản xuất cây giống tại các vườn ươm.

4. Làm thế nào để kiểm soát sâu bệnh trong vườn ươm quýt?
   Áp dụng biện pháp sinh học, sử dụng thuốc trừ nấm đúng kỹ thuật, duy trì vệ sinh vườn ươm và lựa chọn giá thể sạch bệnh giúp giảm thiểu sâu bệnh hại hiệu quả.

5. Tỷ lệ cây đủ tiêu chuẩn xuất vườn là bao nhiêu?
   Theo nghiên cứu, tỷ lệ cây đủ tiêu chuẩn xuất vườn (chiều cao ≥ 60 cm) đạt khoảng 57,5% khi sử dụng gốc ghép bưởi chua 7 tháng tuổi và kỹ thuật ghép mắt nhỏ, đảm bảo chất lượng cây giống cho sản xuất.

Kết luận

• Nghiên cứu xác định gốc ghép bưởi chua kết hợp giá thể trấu hun là tổ hợp hiệu quả nhất trong nhân giống quýt ngọt không hạt tại huyện Hàm Yên.
• Kỹ thuật ghép mắt nhỏ trên gốc ghép 7 tháng tuổi giúp tăng tỷ lệ sống và rút ngắn thời gian sinh trưởng cây giống.
• Tỷ lệ cây đủ tiêu chuẩn xuất vườn đạt trên 55%, đáp ứng yêu cầu sản xuất cây giống chất lượng cao.
• Kết quả nghiên cứu góp phần hoàn thiện quy trình kỹ thuật nhân giống quýt ngọt không hạt, nâng cao hiệu quả kinh tế cho người sản xuất.
• Đề xuất áp dụng rộng rãi các biện pháp kỹ thuật này trong các trung tâm giống và vườn ươm tại các vùng có điều kiện tương tự trong vòng 1-2 năm tới.

Hãy áp dụng các biện pháp kỹ thuật nhân giống tiên tiến để phát triển bền vững cây quýt ngọt không hạt, nâng cao giá trị sản phẩm và thu nhập cho người nông dân tại huyện Hàm Yên và các vùng lân cận.