Luận án tiến sĩ: Nghiên cứu khả năng chịu úng của dưa lê Cucumis melo trên nền đất lúa

• Tác giả: Lê Thị Bảo Châu
• Người hướng dẫn: PGS.TS Trần Thị Ba
• Trường học: Trường Đại Học Cần Thơ
• Chuyên ngành: Khoa Học Cây Trồng
• Đề tài: Nghiên Cứu Khả Năng Chịu Úng Của Dưa Lê (Cucumis Melo L.) Canh Tác Trên Nền Đất Lúa
• Loại tài liệu: luận án
• Năm xuất bản: 2023
• Địa điểm: Cần Thơ

• LỜI CẢM TẠ
• LỜI CAM ĐOAN
• 1. CHƯƠNG 1: GIỚI THIỆU. TÍNH CẤP THIẾT CỦA LUẬN ÁN
• 1.1. MỤC TIÊU CỦA LUẬN ÁN
• 1.2. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU
• 1.3. NHỮNG ĐÓNG GÓP MỚI CỦA LUẬN ÁN
• 1.4. Ý NGHĨA KHOA HỌC VÀ THỰC TIỄN CỦA NGHIÊN CỨU
• 1.5. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU
• 1.6. GIỚI HẠN CỦA LUẬN ÁN
• 2. CHƯƠNG 2: TỔNG QUAN TÀI LIỆU
• 2.1. TỔNG QUAN VỀ CÂY DƯA LÊ
• 2.2. Đặc điểm thực vật của cây dưa lê
• 2.3. Yêu cầu ngoại cảnh
• 2.4. Các thời điểm sinh trưởng
• 2.5. CÁC LOẠI GỐC GHÉP HỌ BẦU BÍ
• 2.6. Dưa hoàng kim
• 2.7. CƠ SỞ KHOA HỌC CỦA GHÉP CÂY
• 2.7.1. Khái niệm ghép cây
• 2.7.2. Cơ sở khoa học của ghép cây
• 2.7.3. Tính tương thích của cây ghép
• 2.7.4. Ưu và nhược điểm của cây ghép
• 2.7.5. Kỹ thuật ghép
• 2.7.6. Yếu tố gốc ghép và chồi ghép
• 2.7.7. Các yếu tố môi trường ảnh hưởng đến khả năng tiếp hợp của cây ghép
• 2.8. SỰ THÍCH NGHI CỦA CÂY TRỒNG TRONG ĐIỀU KIỆN NGẬP ÚNG
• 2.8.1. Ảnh hưởng của ngập úng đến cây trồng
• 2.8.2. Sự thích nghi về hình thái
• 2.8.3. Sự thích nghi về biến dưỡng
• 2.9. MỘT SỐ KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VỀ CÂY DƯA GHÉP
• 2.9.1. Các nghiên cứu về cây dưa ghép trên thế giới
• 2.9.2. Các nghiên cứu về cây dưa ghép ở Việt Nam
• 2.10. MỘT SỐ KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VỀ CÂY TRỒNG CHỊU NGẬP ÚNG
• 3. CHƯƠNG 3: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 3.1. THỜI GIAN VÀ ĐỊA ĐIỂM NGHIÊN CỨU
• 3.1.1. Thời gian nghiên cứu
• 3.1.2. Địa điểm nghiên cứu
• 3.2. VẬT LIỆU NGHIÊN CỨU
• 3.3. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 3.3.1. Khảo sát khả năng chịu úng của cây gốc ghép
• 3.3.2. Đánh giá khả năng tương thích của cây dưa lê ghép và sự sinh trưởng, năng suất, chất lượng của cây dưa lê ghép
• 3.3.3. Đánh giá khả năng chịu úng của cây dưa lê ghép
• 3.3.4. Ứng dụng gốc ghép trong sản xuất dưa lê trồng ngoài đồng
• 3.3.5. Cách đo đếm thu thập số liệu
• 3.4. PHÂN TÍCH SỐ LIỆU
• 4. CHƯƠNG 4: KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN
• 4.1. KHẢ NĂNG CHỊU ÚNG CỦA CÁC LOẠI CÂY HỌ BẦU BÍ SỬ DỤNG LÀM GỐC GHÉP
• 4.1.1. Tỷ lệ cây sống
• 4.1.2. Số rễ bất định
• 4.1.3. Chiều dài rễ bất định
• 4.1.4. Sự hình thành mô chuyển khí
• 4.1.5. Chiều dài thân chính
• 4.2. KHẢ NĂNG TƯƠNG THÍCH CỦA CÂY DƯA LÊ GHÉP VÀ SỰ SINH TRƯỞNG, NĂNG SUẤT, PHẨM CHẤT CỦA CÂY DƯA LÊ GHÉP
• 4.2.1. Khả năng tương thích của cây dưa lê ghép trên các gốc ghép họ bầu bí
• 4.2.2. Khả năng tương thích của cây dưa lê ghép ở các độ tuổi ngọn ghép
• 4.2.3. Đánh giá sự sinh trưởng, năng suất và chất lượng dưa lê ghép trồng trong điều kiện nhà lưới (tháng 7-10/2018)
• 4.2.4. Sự sinh trưởng, năng suất và chất lượng dưa lê ghép trồng trong điều kiện nhà lưới (tháng 2-5/2019)
• 4.3. KHẢ NĂNG CHỊU ÚNG CỦA CÂY DƯA LÊ GHÉP TRÊN CÁC LOẠI GỐC GHÉP HỌ BẦU BÍ
• 4.3.1. Khả năng chịu úng của cây dưa lê ghép trên các loại gốc ghép họ bầu bí giai đoạn sinh trưởng dinh dưỡng
• 4.3.2. Sự sinh trưởng, năng suất và chất lượng dưa lê ghép xử lý úng trồng túi bầu trong điều kiện nhà màng (tháng 7-10/2018)
• 4.4. ỨNG DỤNG GỐC GHÉP BÍ ĐAO CHANH VÀ DƯA GANG GHÉP NGỌN DƯA LÊ TRỒNG NGOÀI ĐỒNG TRÊN NỀN ĐẤT LÚA
• 4.4.1. Sự sinh trưởng, năng suất và chất lượng dưa lê ghép xử lý úng trồng ngoài đồng trên nền đất lúa vụ Đông Xuân 2018-2019
• 4.4.2. Sự sinh trưởng, năng suất và phẩm chất cây dưa lê ghép gốc bí đao 120 chanh và dưa gang trồng ngoài đồng vụ Đông Xuân 2020-2021
• 5. CHƯƠNG 5: KẾT LUẬN VÀ ĐỀ NGHỊ
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Giới thiệu

Luận án 'Nghiên cứu khả năng chịu úng của dưa lê Cucumis melo trên đất lúa' được thực hiện nhằm xác định khả năng chịu úng của các loại gốc ghép và cây dưa lê. Nghiên cứu này có ý nghĩa quan trọng trong bối cảnh biến đổi khí hậu, khi tình trạng ngập úng ngày càng gia tăng. Việc tìm ra các giống cây có khả năng thích nghi tốt với điều kiện úng nước sẽ giúp nâng cao năng suất và chất lượng sản phẩm nông nghiệp. Đặc biệt, dưa lê là một loại cây trồng có giá trị kinh tế cao, do đó việc nghiên cứu khả năng chịu úng của nó trên nền đất lúa là rất cần thiết.

1.1. Tính cấp thiết của luận án

Tình trạng ngập úng trên các vùng đất nông nghiệp đang trở thành một thách thức lớn đối với sản xuất nông nghiệp. Việc nghiên cứu khả năng chịu úng của Cucumis melo không chỉ giúp cải thiện năng suất mà còn góp phần bảo vệ môi trường. Nghiên cứu này sẽ cung cấp thông tin quý giá cho các nhà nông và các nhà quản lý trong việc lựa chọn giống cây trồng phù hợp với điều kiện khí hậu hiện tại.

II. Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu được thực hiện thông qua các thí nghiệm tại thành phố Cần Thơ từ năm 2017 đến 2021. Các phương pháp thí nghiệm bao gồm khảo sát khả năng chịu úng của các loại gốc ghép, đánh giá khả năng tương thích và sự sinh trưởng của cây dưa lê ghép. Các chỉ tiêu được theo dõi bao gồm tỷ lệ sống, chiều dài rễ, và năng suất. Kết quả cho thấy cây dưa lê ghép trên các gốc ghép như bí đao chanh, dưa gang có khả năng chịu úng tốt, với tỷ lệ sống cao và năng suất ổn định.

2.1. Thiết kế thí nghiệm

Thiết kế thí nghiệm được thực hiện theo phương pháp ngẫu nhiên hoàn toàn, với các lô thí nghiệm được bố trí ngẫu nhiên. Mỗi lô thí nghiệm bao gồm các loại gốc ghép khác nhau, nhằm đánh giá khả năng chịu úng và sự sinh trưởng của cây dưa lê. Các chỉ tiêu sinh trưởng được ghi nhận định kỳ để phân tích sự phát triển của cây trong điều kiện ngập úng.

III. Kết quả và thảo luận

Kết quả nghiên cứu cho thấy cây dưa lê ghép trên gốc ghép bí đao chanh và dưa gang có khả năng chịu úng tốt nhất, với tỷ lệ sống đạt từ 75% đến 95% sau 8 ngày ngập úng. Năng suất của cây dưa lê ghép trên các gốc ghép này cũng đạt cao, với năng suất thương phẩm từ 25 đến 27 tấn/ha. Điều này cho thấy khả năng sinh trưởng và phát triển của cây dưa lê ghép rất tốt trong điều kiện ngập úng, góp phần nâng cao hiệu quả sản xuất nông nghiệp.

3.1. Đánh giá khả năng chịu úng

Khả năng chịu úng của cây dưa lê ghép được đánh giá qua các chỉ tiêu như tỷ lệ sống, chiều dài rễ và năng suất. Kết quả cho thấy cây dưa lê ghép trên gốc ghép bí bung và bình bát dây cũng có khả năng chịu úng tốt, với tỷ lệ sống đạt từ 74,6% đến 97,8%. Điều này chứng tỏ rằng việc lựa chọn gốc ghép phù hợp có thể cải thiện đáng kể khả năng chịu úng của cây dưa lê.

IV. Ứng dụng thực tiễn

Nghiên cứu này không chỉ có giá trị lý thuyết mà còn có ứng dụng thực tiễn cao trong sản xuất nông nghiệp. Việc áp dụng các gốc ghép có khả năng chịu úng sẽ giúp nông dân giảm thiểu thiệt hại do ngập úng, đồng thời nâng cao năng suất và chất lượng sản phẩm. Các kết quả nghiên cứu có thể được sử dụng để xây dựng các mô hình sản xuất dưa lê bền vững trên nền đất lúa, góp phần phát triển nông nghiệp bền vững trong bối cảnh biến đổi khí hậu.

4.1. Khuyến nghị cho nông dân

Nông dân nên lựa chọn các giống dưa lê ghép trên gốc ghép có khả năng chịu úng tốt như bí đao chanh và dưa gang để đảm bảo năng suất trong điều kiện ngập úng. Đồng thời, cần áp dụng các biện pháp quản lý nước hợp lý để tối ưu hóa điều kiện sinh trưởng cho cây dưa lê.