Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh phát triển đô thị hiện đại, nhu cầu khai thác không gian dưới mặt đất ngày càng tăng, đặc biệt là các công trình có hố móng sâu trong điều kiện địa chất và mực nước ngầm phức tạp. Tại Hà Nội, với đặc điểm địa chất yếu và mực nước ngầm cao, việc đào hố móng sâu gặp nhiều khó khăn như trượt lở đất, mất ổn định mái hố móng, thấm nước và sụt lún ảnh hưởng nghiêm trọng đến các công trình lân cận. Theo ước tính, các công trình hố móng sâu chiếm tỷ lệ lớn trong các dự án xây dựng đô thị, đòi hỏi các biện pháp bảo vệ mái hố móng hiệu quả, an toàn và kinh tế.

Mục tiêu nghiên cứu là phân tích và đề xuất giải pháp sử dụng kết hợp cọc cừ thép với cọc ximăng đất để bảo vệ mái hố móng sâu trong điều kiện địa chất và nước ngầm phức tạp tại Hà Nội. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào các công trình xây dựng có hố móng sâu từ 6 đến trên 10 mét, với điều kiện địa chất yếu, mực nước ngầm cao và không gian thi công hạn chế. Nghiên cứu nhằm nâng cao hiệu quả kỹ thuật, đảm bảo an toàn thi công, giảm thiểu sự cố và tối ưu chi phí cho các dự án xây dựng hạ tầng đô thị.

Ý nghĩa của nghiên cứu được thể hiện qua việc cung cấp cơ sở khoa học và thực tiễn cho việc lựa chọn và thiết kế hệ thống chống giữ mái hố móng, góp phần giảm thiểu rủi ro sự cố, bảo vệ công trình lân cận và nâng cao chất lượng công trình xây dựng trong điều kiện địa chất phức tạp.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết và mô hình sau:

  • Lý thuyết cơ học đất và nền móng: Phân tích tính ổn định mái hố móng, áp lực đất và nước ngầm tác động lên kết cấu chống giữ.
  • Mô hình kết cấu chống giữ bằng cọc cừ thép: Tính toán chiều sâu chôn cọc, mô men uốn, lực cắt và khả năng chịu tải của cọc cừ thép trong điều kiện đất yếu.
  • Nguyên lý gia cố đất bằng cọc ximăng đất: Phản ứng hóa học và cơ học của ximăng đất trong việc cải thiện tính chất cơ lý của đất yếu, tăng cường độ chịu nén và ổn định mái hố móng.
  • Công nghệ khoan phụt vữa cao áp (Jet Grouting): Phương pháp thi công tạo cọc ximăng đất bằng tia nước và vữa áp suất cao, phù hợp với các lớp đất yếu và điều kiện thi công phức tạp.
  • Khái niệm về hệ thống chống giữ mái hố móng: Bao gồm các loại kết cấu như tường cọc cừ, tường liên tục trong đất, thanh chống và thanh neo.

Phương pháp nghiên cứu

  • Nguồn dữ liệu: Thu thập số liệu khảo sát địa chất, mực nước ngầm, kết quả thí nghiệm cơ lý đất và các công trình thực tế tại Hà Nội.
  • Phương pháp chọn mẫu: Lựa chọn các công trình hố móng sâu có điều kiện địa chất phức tạp làm mẫu nghiên cứu điển hình.
  • Phương pháp phân tích: Sử dụng phương pháp tính toán phân tích kết cấu, mô phỏng phần tử hữu hạn (Phần mềm Plaxis 2D/3D) để đánh giá ứng xử của hệ thống chống giữ kết hợp cọc cừ thép và cọc ximăng đất.
  • Timeline nghiên cứu: Nghiên cứu được thực hiện trong vòng 12 tháng, bao gồm khảo sát thực địa, phân tích số liệu, thiết kế mô hình, thí nghiệm và đánh giá kết quả.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Hiệu quả kết hợp cọc cừ thép và cọc ximăng đất trong bảo vệ mái hố móng
    Kết quả tính toán và mô phỏng cho thấy, việc sử dụng cọc cừ thép kết hợp với cọc ximăng đất giúp tăng khả năng chịu lực và ổn định mái hố móng, giảm biến dạng ngang của tường chắn đất tới 30% so với chỉ dùng cọc cừ thép. Đường kính cọc ximăng đất từ 0,5 đến 1,5 m, chiều dài cọc từ 6 đến 10 m, mật độ cọc gia cố đạt khoảng 1,5 - 2 cọc/m².

  2. Giảm thiểu sự cố trượt lở và thấm nước
    Việc sử dụng cọc ximăng đất tạo thành lớp chắn thấm hiệu quả, giảm hiện tượng thấm nước và chảy cát, góp phần hạn chế trượt lở mái hố móng. Theo số liệu khảo sát, tỷ lệ sự cố thấm nước giảm khoảng 40% khi áp dụng giải pháp kết hợp này.

  3. Tăng tốc độ thi công và giảm chi phí
    Công nghệ khoan phụt vữa cao áp (Jet Grouting) cho phép thi công nhanh, chính xác trong không gian hạn chế, giảm thời gian thi công hố móng từ 15% đến 20% so với phương pháp truyền thống. Mặc dù chi phí đầu tư ban đầu cao hơn khoảng 10-15%, nhưng tổng chi phí dự án giảm do giảm thiểu sự cố và rút ngắn tiến độ.

  4. Khả năng ứng dụng rộng rãi trong điều kiện địa chất phức tạp
    Giải pháp kết hợp phù hợp với các loại đất yếu như đất sét dẻo, đất bùn, đất cát pha sét có mực nước ngầm cao, đặc biệt hiệu quả trong các công trình hố móng sâu từ 6 đến 13 m tại Hà Nội và các vùng có điều kiện tương tự.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính giúp giải pháp kết hợp phát huy hiệu quả là tận dụng ưu điểm của từng loại cọc: cọc cừ thép có khả năng chịu lực lớn, thi công nhanh và dễ dàng tháo dỡ; cọc ximăng đất cải thiện tính chất cơ lý đất nền, tạo lớp chắn thấm và tăng cường ổn định mái hố móng. So sánh với các nghiên cứu trong ngành xây dựng công trình hạ tầng đô thị, kết quả này phù hợp với xu hướng ứng dụng công nghệ hiện đại nhằm nâng cao an toàn và hiệu quả kinh tế.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ so sánh biến dạng ngang của tường chắn đất giữa các phương án, bảng thống kê tỷ lệ sự cố thấm nước và thời gian thi công. Việc áp dụng mô hình phần tử hữu hạn giúp dự báo chính xác ứng xử kết cấu trong điều kiện thực tế, hỗ trợ thiết kế tối ưu.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Áp dụng giải pháp kết hợp cọc cừ thép và cọc ximăng đất cho các công trình hố móng sâu từ 6 m trở lên
    Chủ thể thực hiện: Chủ đầu tư, nhà thầu xây dựng
    Thời gian: Áp dụng trong các dự án xây dựng mới và cải tạo trong vòng 1-3 năm tới.

  2. Tăng cường khảo sát địa chất chi tiết và đánh giá mực nước ngầm trước khi thiết kế hệ thống chống giữ
    Chủ thể thực hiện: Đơn vị tư vấn khảo sát địa chất
    Mục tiêu: Giảm thiểu sai số thiết kế, nâng cao độ an toàn và hiệu quả kinh tế.

  3. **Đào tạo và nâng