Luận văn thạc sĩ về nghiên cứu enzyme từ dịch trích gừng trong công nghệ thực phẩm

• Tác giả: Lê Huỳnh Anh Thư
• Người hướng dẫn: GS. Đống Thị Anh Đào
• Trường học: Đại học Bách Khoa
• Chuyên ngành: Công nghệ thực phẩm
• Đề tài: Nghiên Cứu Trích Ly Enzyme Từ Dịch Trích Gừng
• Loại tài liệu: Luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2022
• Địa điểm: TP. Hồ Chí Minh

• LỜI CẢM ƠN
• TÓM TẮT
• ABSTRACT
• LỜI CAM ĐOAN
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN
• 1.1. Tổng quan về enzyme proteolytic
• 1.2. Sơ lược về enzyme
• 1.3. Sơ lược về enzyme proteolytic
• 1.4. Tổng quan về một số loại enzyme proteolytic thu nhận từ thực vật có sẵn trên thị trường
• 1.5. Tổng quan về gừng
• 1.6. Tổng quan về Ginger rhizome proteolytic enzyme trích ly từ củ gừng
• 1.7. Các nghiên cứu ngoài nước
• 1.8. Các nghiên cứu trong nước
• 1.9. Tổng quan về phương pháp thu nhận Ginger rhizome proteolytic enzyme
• 1.10. Sự ảnh hưởng của dung môi đến quá trình trích ly Ginger rhizome proteolytic enzyme
• 1.11. Tác động của sóng siêu âm đến quá trình thu nhận Ginger rhizome proteolytic enzyme
• 1.12. Tổng quan về phương pháp tinh sạch Ginger rhizome proteolytic enzyme
• 1.12.1. Phương pháp kết tủa
• 1.12.2. Phương pháp thẩm tích qua màng cellophane
• 1.13. Tổng quan về phương pháp điện di đứng trên gel poly-acrylamide (PAGE)
• 1.14. Sắc ký điện di
• 1.15. Xác định trọng lượng phân tử của protein
• 1.16. Phân tích tính chất của chế phẩm enzyme
• 2. CHƯƠNG 2: VẬT LIỆU VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 2.1. Nguyên vật liệu
• 2.2. Hóa chất trong nghiên cứu
• 2.3. Dụng cụ và thiết bị
• 2.4. Phương pháp nghiên cứu
• 2.5. Quy trình thí nghiệm
• 2.6. Thuyết minh quy trình
• 2.7. Phương pháp bố trí thí nghiệm
• 2.8. Khảo sát ảnh hưởng của các yếu tố đến quá trình trích ly enzyme khi có sự hỗ trợ của siêu âm
• 2.9. Khảo sát ảnh hưởng của dung môi đến quá trình kết tủa protein
• 2.10. Xác định hoạt độ enzyme
• 2.11. Khảo sát phạm vi hoạt động của enzyme Ginger proteolytic
• 2.12. Định tính và định lượng enzyme proteolytic bằng phương pháp điện di đứng trên gel poly-acrylamide (PAGE)
• 2.13. Phương pháp xử lý số liệu
• 2.14. Các phương pháp phân tích
• 3. CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ VÀ BÀN LUẬN
• 3.1. Thành phần cơ bản của củ gừng
• 3.2. Ảnh hưởng của các yếu tố đến quá trình trích ly enzyme protease trước khi có sự hỗ trợ của siêu âm
• 3.3. Ảnh hưởng của tỉ lệ dung môi: nguyên liệu
• 3.4. Ảnh hưởng của thời gian khuấy đảo
• 3.5. Ảnh hưởng của nhiệt độ khuấy đảo
• 3.6. Ảnh hưởng của các yếu tố đến quá trình trích ly protease khi có sự hỗ trợ của siêu âm
• 3.7. Ảnh hưởng của nhiệt độ siêu âm
• 3.8. Ảnh hưởng của công suất siêu âm
• 3.9. Ảnh hưởng của thời gian siêu âm
• 3.10. Ảnh hưởng của dung môi đến quá trình kết tủa protein
• 3.11. Ảnh hưởng của hàm lượng ethanol (%(v/v))
• 3.12. Ảnh hưởng của thời gian kết tủa
• 3.13. Ảnh hưởng của nhiệt độ và pH đến phạm vi hoạt động của enzyme Ginger proteolytic
• 3.13.1. Ảnh hưởng của nhiệt độ
• 3.13.2. Ảnh hưởng của pH
• 3.14. Định tính và định lượng enzyme proteolytic bằng phương pháp điện di đứng trên gel poly-acrylamide (PAGE)
• 4. CHƯƠNG 4: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Tổng quan về enzyme proteolytic

Enzyme là những chất xúc tác hữu cơ có phân tử lượng lớn, chủ yếu từ các mô thực vật và động vật. Enzyme gừng là một trong những loại enzyme quan trọng trong công nghệ thực phẩm, đặc biệt là enzyme protease hay còn gọi là zingibain. Enzyme này có khả năng thủy phân protein, làm mềm thịt và đông tụ sữa. Protease được phân loại theo nhiều tiêu chí như nguồn gốc (động vật, thực vật, vi sinh vật), tính đặc hiệu với cơ chất (endopeptidase và exopeptidase), và pH hoạt động. Nghiên cứu về enzyme protease trong nước cho thấy có nhiều công trình tập trung vào ứng dụng của enzyme trong công nghệ thực phẩm, mỹ phẩm và dược phẩm. Các nghiên cứu này đã chỉ ra rằng enzyme có thể được tách chiết từ nhiều nguồn khác nhau, giúp nâng cao giá trị sử dụng của các nguyên liệu thực phẩm.

1.1. Định nghĩa enzyme proteolytic

Enzyme proteolytic, hay còn gọi là protease, là các enzyme có khả năng thủy phân liên kết peptid trong protein. Chúng xúc tác quá trình cắt đứt các liên kết peptid giữa các axit amin, tạo ra các axit amin tự do và peptid ngắn. Enzyme proteolytic có thể được chia thành hai nhóm chính: protease nội bào và protease ngoại bào. Mỗi nhóm này có những đặc điểm và ứng dụng riêng, đặc biệt trong lĩnh vực công nghệ thực phẩm và y tế. Nghiên cứu cho thấy enzyme protease từ gừng có khả năng làm mềm thịt và cải thiện chất lượng thực phẩm, nhờ vào tính chất đặc hiệu và khả năng xúc tác mạnh mẽ của chúng.

II. Ứng dụng của enzyme gừng trong công nghệ thực phẩm

Enzyme từ dịch trích gừng không chỉ có giá trị dinh dưỡng mà còn mang lại nhiều lợi ích trong công nghệ thực phẩm. Ứng dụng enzyme trong chế biến thực phẩm giúp cải thiện hương vị, cấu trúc và độ mềm của sản phẩm. Enzyme zingibain có khả năng làm mềm thịt, điều này rất hữu ích trong ngành chế biến thực phẩm, đặc biệt là trong sản xuất thịt chế biến sẵn. Nghiên cứu cho thấy enzyme này có thể hoạt động hiệu quả ở nhiệt độ và pH nhất định, giúp tối ưu hóa quá trình chế biến. Ngoài ra, enzyme từ gừng cũng được sử dụng trong sản xuất đồ uống và thực phẩm lên men, giúp tăng cường hương vị và giá trị dinh dưỡng cho sản phẩm. Việc ứng dụng enzyme gừng trong công nghiệp thực phẩm không chỉ giúp nâng cao chất lượng sản phẩm mà còn góp phần vào sự phát triển bền vững của ngành thực phẩm.

2.1. Tác dụng của enzyme zingibain

Enzyme zingibain được chiết xuất từ gừng có tác dụng làm mềm thịt, đây là một trong những ứng dụng quan trọng nhất trong công nghệ thực phẩm. Sự hiện diện của enzyme này trong quá trình chế biến thực phẩm giúp cải thiện độ mềm và hương vị của sản phẩm. Nghiên cứu đã chỉ ra rằng enzyme zingibain hoạt động hiệu quả nhất ở nhiệt độ 47,5℃ và pH 7,0. Khi được sử dụng trong quá trình chế biến thịt, enzyme này không chỉ giúp làm mềm mà còn có thể làm tăng khả năng giữ nước trong sản phẩm, từ đó nâng cao chất lượng và giá trị dinh dưỡng của thực phẩm.

III. Quy trình chiết xuất enzyme từ gừng

Quy trình chiết xuất enzyme từ gừng bao gồm nhiều bước quan trọng, từ chuẩn bị nguyên liệu đến thu nhận enzyme. Đầu tiên, củ gừng được nghiền nhỏ và trộn với dung môi thích hợp để tạo ra dịch trích. Sau đó, phương pháp siêu âm được áp dụng để tăng cường hiệu suất thu hồi enzyme. Kết quả cho thấy, tỉ lệ dung dịch đệm và nguyên liệu là 1:5 trong thời gian 1 phút 30 giây là tối ưu cho quá trình đồng hóa. Tiếp theo, quá trình kết tủa protein được thực hiện bằng dung môi hữu cơ, với tỉ lệ cồn 80%(v/v) trong thời gian 60 phút. Cuối cùng, enzyme được tinh sạch bằng màng cellophane để đạt được độ tinh khiết cao nhất. Quy trình này không chỉ giúp thu hồi enzyme hiệu quả mà còn giữ được hoạt tính của enzyme trong suốt quá trình chiết xuất.

3.1. Các yếu tố ảnh hưởng đến quá trình chiết xuất

Nhiều yếu tố ảnh hưởng đến quá trình chiết xuất enzyme từ gừng, bao gồm nhiệt độ, thời gian siêu âm, và tỉ lệ dung môi. Nghiên cứu cho thấy nhiệt độ siêu âm 40℃ kết hợp với công suất siêu âm 25W/g trong 10 phút mang lại hàm lượng protein và hoạt độ enzyme cao nhất. Bên cạnh đó, thời gian khuấy đảo và tỉ lệ dung môi cũng có ảnh hưởng đáng kể đến hiệu suất thu hồi enzyme. Tất cả những yếu tố này cần được tối ưu hóa để đảm bảo quá trình chiết xuất diễn ra hiệu quả nhất, từ đó nâng cao giá trị sử dụng của enzyme trong công nghệ thực phẩm.

Tổng quan nghiên cứu

Enzyme protease, đặc biệt là enzyme zingibain chiết xuất từ củ gừng, đóng vai trò quan trọng trong công nghệ thực phẩm nhờ khả năng phân giải protein và ứng dụng làm mềm thịt, đông tụ sữa. Tại Việt Nam, gừng trâu – một giống gừng đặc trưng vùng Tây Nguyên – chứa hàm lượng protease đáng kể, tuy nhiên nghiên cứu về quy trình trích ly và tinh chế enzyme này còn hạn chế. Luận văn tập trung nghiên cứu các yếu tố ảnh hưởng đến quá trình trích ly enzyme zingibain từ dịch trích củ gừng trâu, đồng thời khảo sát tính chất hoạt động của chế phẩm enzyme nhằm nâng cao giá trị sử dụng nguyên liệu gừng trong công nghiệp thực phẩm.

Mục tiêu nghiên cứu bao gồm thiết lập quy trình công nghệ thu nhận enzyme bằng phương pháp siêu âm kết hợp kết tủa bằng dung môi hữu cơ và tinh sạch bằng màng cellophane; khảo sát các yếu tố như tỉ lệ dung môi-nguyên liệu, thời gian và nhiệt độ khuấy đảo, công suất và thời gian siêu âm, nồng độ ethanol và thời gian kết tủa protein; xác định điều kiện hoạt động tối ưu của enzyme về nhiệt độ và pH. Nghiên cứu được thực hiện trên nguyên liệu gừng trâu thu hoạch từ vùng Tây Nguyên trong khoảng thời gian từ tháng 9/2021 đến 6/2022.

Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa thiết thực trong việc phát triển nguồn enzyme protease thực vật chất lượng cao, góp phần đa dạng hóa nguyên liệu enzyme trong công nghiệp thực phẩm, đồng thời mở ra hướng ứng dụng enzyme zingibain trong làm mềm thịt và chế biến sữa, nâng cao giá trị kinh tế của cây gừng trồng tại Việt Nam.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết enzyme proteolytic, đặc biệt là nhóm cystein-protease với trung tâm hoạt động chứa nhóm sulfhydryl (-SH) của cystein, có pH tối ưu khoảng 7,0 và khả năng phân giải các protein như hemoglobin, casein, albumin. Enzyme zingibain từ gừng thuộc nhóm này, có khả năng làm mềm thịt và đông tụ sữa. Lý thuyết về tác động của sóng siêu âm trong trích ly enzyme được áp dụng, trong đó hiện tượng xâm thực khí (cavitation) làm tăng sự phá vỡ cấu trúc tế bào, tăng cường truyền khối và khuếch tán các chất hòa tan. Phương pháp kết tủa protein bằng dung môi hữu cơ (ethanol) và thẩm tích qua màng cellophane được sử dụng để tinh sạch enzyme, dựa trên nguyên lý thay đổi độ hòa tan và khuếch tán phân tử qua màng bán thấm. Kỹ thuật SDS-PAGE được áp dụng để xác định khối lượng phân tử và độ tinh sạch của enzyme.

Các khái niệm chính bao gồm: enzyme protease và zingibain, hiện tượng xâm thực khí trong siêu âm, kết tủa protein bằng dung môi hữu cơ, thẩm tích qua màng cellophane, và kỹ thuật điện di SDS-PAGE.

Phương pháp nghiên cứu

Nguồn dữ liệu chính là củ gừng trâu tươi thu hoạch từ Đăk Lăk, được xử lý và bảo quản theo quy trình chuẩn. Cỡ mẫu nguyên liệu khoảng 15g cho mỗi thí nghiệm, được nghiền nhỏ và đồng hóa với dung dịch đệm phosphat pH 7,0 có bổ sung EDTA và cystein để bảo vệ enzyme. Phương pháp phân tích gồm xác định hàm lượng protein tổng bằng phương pháp Bradford, hoạt độ enzyme bằng phương pháp Anson cải tiến, và phân tích SDS-PAGE để xác định khối lượng phân tử enzyme.

Quy trình nghiên cứu gồm các bước: nghiền nguyên liệu với dung môi, trích ly enzyme có hoặc không có hỗ trợ siêu âm, kết tủa protein bằng ethanol, thẩm tích qua màng cellophane để loại bỏ tạp chất, và khảo sát điều kiện hoạt động của enzyme (nhiệt độ, pH). Các thí nghiệm khảo sát ảnh hưởng của tỉ lệ dung môi-nguyên liệu, thời gian và nhiệt độ khuấy đảo, công suất và thời gian siêu âm, nồng độ ethanol và thời gian kết tủa được thực hiện theo thiết kế thí nghiệm có kiểm soát. Dữ liệu được phân tích thống kê bằng ANOVA với mức ý nghĩa 5% để đánh giá sự khác biệt.

Thời gian nghiên cứu kéo dài từ tháng 9/2021 đến tháng 6/2022, đảm bảo tiến độ và độ tin cậy của kết quả.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Tỉ lệ dung môi-nguyên liệu ảnh hưởng đáng kể đến hiệu suất trích ly enzyme: Tỉ lệ 1:5 (nguyên liệu: dung dịch đệm) cho nồng độ protein tổng cao nhất 24,76 ± 0,06 mg/g chất khô và hoạt độ enzyme đạt 127,47 ± 1,48 UI/g chất khô. Tỉ lệ lớn hơn 1:5 không làm tăng hiệu suất mà còn làm loãng dịch trích, giảm hoạt độ enzyme.

2. Thời gian khuấy đảo tối ưu là 30 phút: Khi không khuấy đảo, nồng độ protein và hoạt độ enzyme lần lượt là 21,65 ± 0,10 mg/g và 66,15 ± 1,48 UI/g. Khuấy đảo 30 phút tăng lên 27,25 ± 0,06 mg/g và 194,59 ± 0,97 UI/g. Khuấy đảo quá lâu (40 phút) làm giảm nhẹ hiệu suất do phản ứng oxy hóa và kết tủa không mong muốn.

3. Nhiệt độ khuấy đảo tối ưu là 40℃: Tăng nhiệt độ từ 30℃ lên 40℃ làm tăng nồng độ protein từ 28,29 lên 30,40 ± 0,18 mg/g và hoạt độ enzyme từ 260,07 lên 268,16 ± 1,68 UI/g. Nhiệt độ cao hơn 40℃ làm giảm hoạt tính do protein bị thoái hóa.

4. Siêu âm hỗ trợ trích ly enzyme hiệu quả nhất ở 40℃, công suất 25W/g, thời gian 10 phút: Các điều kiện này cho hàm lượng protein và hoạt độ enzyme cao nhất, tối ưu hóa quá trình trích ly mà không gây biến tính enzyme.

5. Kết tủa protein bằng ethanol 80% (v/v) trong 60 phút với tỉ lệ dịch trích: ethanol 1:5 đạt hiệu quả cao nhất: Hoạt độ enzyme và nồng độ protein tổng đạt giá trị cao nhất, đảm bảo tinh sạch enzyme.

6. Điều kiện hoạt động tối ưu của enzyme zingibain là nhiệt độ 47,5℃ và pH 7,0, phù hợp với các ứng dụng trong công nghiệp thực phẩm.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy việc lựa chọn tỉ lệ dung môi-nguyên liệu 1:5 tạo điều kiện cân bằng giữa hiệu suất trích ly và độ tập trung enzyme, phù hợp với nguyên lý khuếch tán và cân bằng nồng độ. Thời gian và nhiệt độ khuấy đảo ảnh hưởng trực tiếp đến sự tiếp xúc và ổn định enzyme, trong đó 30 phút và 40℃ là điều kiện tối ưu tránh hiện tượng oxy hóa và biến tính protein.

Sóng siêu âm với công suất và thời gian phù hợp tạo ra hiệu ứng xâm thực khí, làm phá vỡ cấu trúc tế bào gừng, tăng cường giải phóng enzyme mà không làm mất hoạt tính. Kết tủa bằng ethanol 80% là phương pháp hiệu quả, an toàn, giúp loại bỏ tạp chất và cô đặc enzyme, đồng thời duy trì hoạt tính cao.

So sánh với các nghiên cứu trước đây về protease từ thực vật như papain và bromelain, enzyme zingibain từ gừng trâu có đặc tính hoạt động tương tự về nhiệt độ và pH tối ưu, đồng thời có tiềm năng ứng dụng trong làm mềm thịt và đông tụ sữa. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ thể hiện ảnh hưởng của các yếu tố đến nồng độ protein và hoạt độ enzyme, cũng như bảng so sánh điều kiện tối ưu.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Áp dụng quy trình trích ly enzyme zingibain với tỉ lệ dung môi-nguyên liệu 1:5, khuấy đảo 30 phút ở 40℃, siêu âm công suất 25W/g trong 10 phút nhằm tối ưu hóa hiệu suất thu nhận enzyme trong sản xuất công nghiệp, thực hiện trong vòng 6 tháng đầu triển khai.

2. Sử dụng ethanol 80% để kết tủa protein trong 60 phút với tỉ lệ dịch trích: ethanol 1:5 để tinh sạch enzyme, đảm bảo chất lượng chế phẩm, áp dụng trong quy trình sản xuất enzyme thực phẩm.

3. Thiết lập hệ thống kiểm soát nhiệt độ và pH trong quá trình bảo quản và ứng dụng enzyme zingibain nhằm duy trì hoạt tính enzyme tối ưu ở 47,5℃ và pH 7,0, đảm bảo hiệu quả trong các ứng dụng làm mềm thịt và đông tụ sữa.

4. Khuyến khích nghiên cứu tiếp tục mở rộng ứng dụng enzyme zingibain trong các sản phẩm thực phẩm chế biến, đặc biệt là ngành chế biến thịt và sữa, đồng thời đánh giá tính kinh tế và khả năng thương mại hóa trong vòng 1-2 năm tới.

5. Đào tạo và chuyển giao công nghệ cho các doanh nghiệp chế biến thực phẩm và viện nghiên cứu để ứng dụng quy trình trích ly và tinh chế enzyme zingibain, góp phần phát triển ngành công nghệ thực phẩm Việt Nam.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Các nhà nghiên cứu và sinh viên ngành Công nghệ Thực phẩm: Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học và phương pháp thực nghiệm chi tiết về trích ly và tinh chế enzyme protease từ thực vật, hỗ trợ phát triển đề tài liên quan.

2. Doanh nghiệp sản xuất enzyme và thực phẩm chức năng: Tham khảo quy trình công nghệ trích ly enzyme zingibain hiệu quả, giúp nâng cao chất lượng sản phẩm và đa dạng hóa nguồn nguyên liệu enzyme.

3. Ngành chế biến thịt và sữa: Áp dụng enzyme zingibain trong làm mềm thịt và đông tụ sữa, cải thiện chất lượng sản phẩm, tăng giá trị gia tăng và đáp ứng nhu cầu thị trường.

4. Cơ quan quản lý và phát triển nông nghiệp vùng Tây Nguyên: Khai thác tiềm năng cây gừng trâu, phát triển chuỗi giá trị sản phẩm enzyme, góp phần nâng cao thu nhập cho nông dân và phát triển kinh tế địa phương.

Câu hỏi thường gặp

1. Enzyme zingibain là gì và có đặc điểm gì nổi bật?
   Enzyme zingibain là protease thuộc nhóm cystein-protease chiết xuất từ củ gừng, có khả năng phân giải protein hiệu quả, hoạt động tối ưu ở nhiệt độ 47,5℃ và pH 7,0. Nó được ứng dụng trong làm mềm thịt và đông tụ sữa nhờ tính đặc hiệu và ổn định.

2. Tại sao sử dụng sóng siêu âm trong quá trình trích ly enzyme?
   Sóng siêu âm tạo ra hiện tượng xâm thực khí, phá vỡ cấu trúc tế bào, tăng cường truyền khối và khuếch tán các chất hòa tan, giúp giải phóng enzyme nhanh và hiệu quả hơn mà không làm biến tính enzyme nếu điều chỉnh công suất và thời gian phù hợp.

3. Làm thế nào để tinh sạch enzyme sau khi trích ly?
   Phương pháp kết tủa protein bằng ethanol 80% trong 60 phút kết hợp thẩm tích qua màng cellophane loại bỏ tạp chất và muối, giúp cô đặc enzyme và duy trì hoạt tính cao, là quy trình tinh sạch hiệu quả và dễ áp dụng trên quy mô công nghiệp.

4. Điều kiện hoạt động tối ưu của enzyme zingibain là gì?
   Enzyme zingibain hoạt động tốt nhất ở nhiệt độ khoảng 47,5℃ và pH trung tính 7,0, phù hợp với các ứng dụng trong công nghiệp thực phẩm như làm mềm thịt và đông tụ sữa.

5. Ứng dụng thực tiễn của enzyme zingibain trong công nghiệp thực phẩm?
   Enzyme zingibain có thể được sử dụng để làm mềm thịt, giúp giảm thời gian chế biến và cải thiện độ mềm mại; đồng thời có khả năng đông tụ sữa, hỗ trợ sản xuất các sản phẩm sữa lên men và phô mai, góp phần nâng cao chất lượng và giá trị sản phẩm.

Kết luận

• Đã thiết lập được quy trình trích ly enzyme zingibain từ củ gừng trâu với tỉ lệ dung môi-nguyên liệu 1:5, khuấy đảo 30 phút ở 40℃, siêu âm công suất 25W/g trong 10 phút cho hiệu suất cao nhất.
• Phương pháp kết tủa bằng ethanol 80% trong 60 phút và thẩm tích qua màng cellophane giúp tinh sạch enzyme hiệu quả, duy trì hoạt tính cao.
• Enzyme zingibain hoạt động tối ưu ở nhiệt độ 47,5℃ và pH 7,0, phù hợp ứng dụng trong làm mềm thịt và đông tụ sữa.
• Kết quả nghiên cứu góp phần nâng cao giá trị sử dụng củ gừng trâu, mở rộng nguồn enzyme protease thực vật chất lượng cao cho ngành công nghệ thực phẩm Việt Nam.
• Đề xuất triển khai ứng dụng quy trình trong sản xuất công nghiệp và nghiên cứu mở rộng ứng dụng enzyme zingibain trong các sản phẩm thực phẩm chế biến trong thời gian tới.

Quý độc giả và các nhà nghiên cứu được khuyến khích áp dụng và phát triển thêm các nghiên cứu liên quan nhằm khai thác tối đa tiềm năng của enzyme zingibain trong công nghiệp thực phẩm và các lĩnh vực liên quan.