## Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 và sự chuyển đổi sang nền kinh tế tri thức, việc đổi mới phương pháp dạy học nhằm phát triển năng lực tự học của học sinh trở thành yêu cầu cấp thiết. Theo số liệu năm học 2023-2024, trường THPT chuyên Bắc Ninh có 1209 học sinh với thành tích học tập xuất sắc, tuy nhiên vẫn tồn tại một bộ phận học sinh thiếu tính tự giác và động lực học tập. Chủ đề Xác suất - Thống kê (XSTK) lớp 11 được đưa vào chương trình giáo dục phổ thông năm 2018, đóng vai trò quan trọng trong phát triển tư duy toán học và năng lực tự học của học sinh. Mục tiêu nghiên cứu là thiết kế và tổ chức dạy học kết hợp (Blended Learning) chủ đề XSTK nhằm nâng cao năng lực tự học của học sinh lớp 11 tại trường THPT chuyên Bắc Ninh. Nghiên cứu tập trung trong năm học 2024-2025, với phạm vi thực nghiệm tại trường THPT chuyên Bắc Ninh, nhằm đánh giá hiệu quả mô hình dạy học kết hợp trong phát triển năng lực tự học. Kết quả nghiên cứu góp phần đổi mới phương pháp dạy học môn Toán, đồng thời cung cấp cơ sở khoa học cho việc ứng dụng mô hình dạy học kết hợp trong giáo dục phổ thông.

## Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

### Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên hai lý thuyết chính: lý thuyết dạy học kết hợp (Blended Learning) và lý thuyết năng lực tự học. Dạy học kết hợp là phương pháp kết hợp giữa dạy học trực tiếp và trực tuyến, tận dụng ưu điểm của cả hai hình thức để tạo môi trường học tập linh hoạt, hiệu quả. Mô hình này bao gồm các loại hình như rotation, flex, và các mô hình tự định hướng, dự án, nhằm phát triển kỹ năng tự học và tư duy sáng tạo của học sinh. Năng lực tự học được hiểu là khả năng cá nhân tự xác định mục tiêu, tìm kiếm, phân tích thông tin, lập kế hoạch, thực hiện và đánh giá quá trình học tập một cách độc lập và có trách nhiệm. Năng lực này bao gồm các thành tố: nghiên cứu mục tiêu học tập, tìm kiếm và phân tích tài liệu, thiết lập và thực hiện kế hoạch học tập, đánh giá và điều chỉnh kế hoạch. Các khái niệm chuyên ngành như xác suất thống kê, mô hình dạy học kết hợp, năng lực tự học, và các công cụ hỗ trợ học tập trực tuyến được sử dụng làm nền tảng lý luận cho nghiên cứu.

### Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp hỗn hợp, kết hợp nghiên cứu lý luận và thực tiễn. Dữ liệu được thu thập từ khảo sát 101 giáo viên các trường THPT chuyên miền Bắc và 100 học sinh lớp 11 trường THPT chuyên Bắc Ninh thông qua bảng hỏi trực tuyến và trực tiếp. Phân tích số liệu sử dụng phương pháp thống kê mô tả và phân tích so sánh với phần mềm Microsoft Excel và các công cụ thống kê. Thực nghiệm sư phạm được tiến hành trong năm học 2024-2025 tại trường THPT chuyên Bắc Ninh, với cỡ mẫu gồm hai lớp học (lớp thực nghiệm và lớp đối chứng). Phương pháp chọn mẫu là mẫu thuận tiện và mẫu ngẫu nhiên có chủ đích nhằm đảm bảo tính đại diện. Quá trình nghiên cứu gồm các bước: khảo sát thực trạng, thiết kế mô hình dạy học kết hợp, tổ chức thực nghiệm, thu thập và phân tích dữ liệu, đánh giá kết quả và đề xuất giải pháp. Thời gian nghiên cứu kéo dài từ tháng 9/2024 đến tháng 6/2025.

## Kết quả nghiên cứu và thảo luận

### Những phát hiện chính

1. **Thực trạng áp dụng mô hình dạy học kết hợp:** 73,3% giáo viên chỉ áp dụng mô hình DHKH một vài lần, 21,8% chưa từng áp dụng. Trong số giáo viên đã áp dụng, 57,4% ở mức độ thấp, 48,5% ở mức độ vừa phải và chỉ 4% ở mức độ cao.  
2. **Khó khăn trong áp dụng DHKH:** Giáo viên gặp khó khăn do thiếu tài liệu hướng dẫn (72,3% mong muốn được chia sẻ tài liệu), thiếu điều kiện cơ sở vật chất, thời gian thiết kế bài giảng hạn chế, học sinh chưa quen với phương pháp và khó quản lý học sinh.  
3. **Thực trạng năng lực tự học của học sinh:** Khoảng 50% học sinh thường xuyên tự đặt mục tiêu học tập, 42% tự xác định nhu cầu học tập, tuy nhiên vẫn còn 6% không bao giờ tự đặt mục tiêu và 5% không xác định nhu cầu học tập.  
4. **Hiệu quả mô hình DHKH trong phát triển năng lực tự học:** Sau thực nghiệm, điểm kiểm tra môn Toán chủ đề XSTK của lớp thực nghiệm tăng trung bình 15% so với lớp đối chứng. Mức độ phát triển các tiêu chí năng lực tự học như lập kế hoạch, tìm kiếm tài liệu, tự đánh giá được cải thiện rõ rệt, thể hiện qua các biểu đồ Box-plot phân bố điểm.

### Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy mô hình dạy học kết hợp có tác động tích cực đến việc phát triển năng lực tự học của học sinh lớp 11 trong chủ đề XSTK. Nguyên nhân chính là sự kết hợp linh hoạt giữa học trực tiếp và trực tuyến giúp học sinh chủ động hơn trong việc tiếp cận kiến thức và tự quản lý quá trình học tập. So sánh với các nghiên cứu trước đây, kết quả phù hợp với nhận định rằng DHKH thúc đẩy quyền tự chủ và tăng cường tương tác học tập. Tuy nhiên, khó khăn về cơ sở vật chất và kỹ năng công nghệ của giáo viên, học sinh vẫn là rào cản cần khắc phục. Dữ liệu có thể được trình bày qua bảng phân tích tần suất áp dụng DHKH, biểu đồ so sánh điểm kiểm tra trước và sau thực nghiệm, cũng như biểu đồ phân bố mức độ phát triển năng lực tự học.

## Đề xuất và khuyến nghị

1. **Tăng cường đào tạo và chia sẻ tài liệu cho giáo viên:** Tổ chức các khóa tập huấn về thiết kế và tổ chức dạy học kết hợp, cung cấp nguồn tài liệu mẫu phong phú nhằm nâng cao năng lực chuyên môn và kỹ năng công nghệ thông tin cho giáo viên. Thời gian thực hiện: trong năm học 2025-2026. Chủ thể thực hiện: Sở Giáo dục và Đào tạo, trường THPT chuyên Bắc Ninh.  
2. **Cải thiện cơ sở vật chất và trang thiết bị công nghệ:** Đầu tư nâng cấp phòng học, trang bị thiết bị điện tử và đường truyền internet ổn định để hỗ trợ hiệu quả dạy học trực tuyến và kết hợp. Thời gian: 2025-2027. Chủ thể: Nhà trường, các cấp quản lý giáo dục.  
3. **Xây dựng kế hoạch học tập cá nhân hóa cho học sinh:** Hướng dẫn học sinh tự thiết lập kế hoạch học tập phù hợp với năng lực và thời gian cá nhân, tăng cường sử dụng các công cụ học tập trực tuyến như Google Classroom, Kahoot, Quizizz. Thời gian: áp dụng ngay từ năm học 2025-2026. Chủ thể: Giáo viên bộ môn, học sinh.  
4. **Đánh giá và phản hồi liên tục:** Áp dụng các hình thức đánh giá đa dạng, kết hợp đánh giá trực tiếp và trực tuyến, cung cấp phản hồi kịp thời để học sinh điều chỉnh phương pháp học tập. Thời gian: liên tục trong quá trình học. Chủ thể: Giáo viên, học sinh.  
5. **Khuyến khích phát triển kỹ năng tự học và tư duy phản biện:** Tổ chức các hoạt động nhóm, dự án, thảo luận nhằm phát triển kỹ năng hợp tác và tư duy sáng tạo, tạo môi trường học tập tích cực, khích lệ học sinh chủ động học tập. Thời gian: từ năm học 2025-2026. Chủ thể: Giáo viên, nhà trường.

## Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. **Giáo viên Toán THPT:** Nghiên cứu cung cấp phương pháp thiết kế bài giảng kết hợp hiệu quả, giúp nâng cao năng lực tự học của học sinh, đặc biệt trong chủ đề XSTK.  
2. **Nhà quản lý giáo dục:** Cung cấp cơ sở khoa học để xây dựng chính sách, đầu tư cơ sở vật chất và đào tạo giáo viên nhằm thúc đẩy đổi mới phương pháp dạy học.  
3. **Sinh viên, nghiên cứu sinh ngành Sư phạm Toán:** Là tài liệu tham khảo quý giá về ứng dụng mô hình dạy học kết hợp và phát triển năng lực tự học trong giáo dục phổ thông.  
4. **Phụ huynh học sinh:** Hiểu rõ hơn về phương pháp học tập hiện đại, hỗ trợ con em trong việc tự học và phát triển kỹ năng học tập suốt đời.

## Câu hỏi thường gặp

1. **Dạy học kết hợp là gì?**  
Dạy học kết hợp là phương pháp kết hợp giữa dạy học trực tiếp và trực tuyến, tận dụng ưu điểm của cả hai hình thức để tạo môi trường học tập linh hoạt và hiệu quả.

2. **Làm thế nào để phát triển năng lực tự học cho học sinh?**  
Phát triển năng lực tự học thông qua việc học sinh tự đặt mục tiêu, tìm kiếm và phân tích tài liệu, lập kế hoạch học tập, thực hiện và tự đánh giá kết quả học tập.

3. **Mô hình dạy học kết hợp có những loại hình nào?**  
Các loại hình phổ biến gồm mô hình rotation (luân phiên), flex (linh hoạt), học kết hợp dự án, học tự định hướng, và mô hình mastery-based.

4. **Khó khăn khi áp dụng mô hình dạy học kết hợp là gì?**  
Khó khăn gồm thiếu tài liệu hướng dẫn, cơ sở vật chất hạn chế, kỹ năng công nghệ của giáo viên và học sinh chưa đồng đều, cũng như khó khăn trong quản lý và đánh giá học sinh.

5. **Các công cụ công nghệ nào hỗ trợ dạy học kết hợp?**  
Các công cụ phổ biến gồm Kahoot, Quizizz, Google Form, Google Classroom, Microsoft Teams, Zoom và Google Meet, giúp kiểm tra, đánh giá và tương tác trong quá trình học.

## Kết luận

- Mô hình dạy học kết hợp chủ đề XSTK lớp 11 tại THPT chuyên Bắc Ninh góp phần nâng cao năng lực tự học của học sinh một cách rõ rệt.  
- Việc kết hợp linh hoạt giữa học trực tiếp và trực tuyến giúp học sinh chủ động, sáng tạo và phát triển kỹ năng tự học.  
- Giáo viên cần được đào tạo bài bản và có nguồn tài liệu hỗ trợ để triển khai hiệu quả mô hình này.  
- Cơ sở vật chất và trang thiết bị công nghệ là yếu tố then chốt đảm bảo thành công của dạy học kết hợp.  
- Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm khắc phục khó khăn và phát huy tiềm năng của mô hình trong giáo dục phổ thông.  

**Hành động tiếp theo:** Các nhà quản lý giáo dục và giáo viên cần phối hợp triển khai các giải pháp đề xuất, đồng thời tiếp tục nghiên cứu mở rộng ứng dụng mô hình dạy học kết hợp trong các môn học khác. Để biết thêm chi tiết và tài liệu hỗ trợ, liên hệ với trường Đại học Giáo dục, Đại học Quốc gia Hà Nội.