Luận án tiến sĩ: Đánh giá nguy cơ trượt đất và hệ thống quan trắc cảnh báo tại Tây Nam Hà Giang

• Tác giả: Nguyễn Quang Huy
• Người hướng dẫn: PGS. Trần Mạnh Liểu
• Trường học: Viện Khoa học và Công nghệ Xây dựng
• Chuyên ngành: Địa chất công trình
• Đề tài: Nghiên cứu đánh giá nguy cơ trượt đất và luận chứng hệ thống quan trắc phục vụ cảnh báo tai biến trượt đất cho khu vực Tây Nam tỉnh Hà Giang
• Loại tài liệu: luận án tiến sĩ
• Năm xuất bản: 2017
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CAM ĐOAN
• LỜI CÁM ƠN
• PHẦN MỞ ĐẦU
• 0.1. Tính cấp thiết của đề tài, lĩnh vực nghiên cứu
• 0.2. Mục tiêu nghiên cứu
• 0.3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
• 0.4. Nội dung nghiên cứu
• 0.5. Phương pháp nghiên cứu
• 0.6. Luận điểm bảo vệ
• 0.7. Những điểm mới khoa học
• 0.8. Cơ sở tài liệu
• 0.9. Cấu trúc luận án
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN CÁC VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU VỀ TRƯỢT ĐẤT ĐÁ
• 1.1. Khái niệm về trượt đất đá
• 1.2. Phân loại trượt đất đá. Các yếu tố nguyên nhân, điều kiện gây trượt đất
• 1.3. Nguyên nhân gây trượt đất
• 1.4. Điều kiện thành tạo trượt
• 1.5. Vai trò (tỷ trọng tham gia) của các yếu tố điều kiện thành tạo và nguyên nhân gây trượt
• 1.6. Tình hình nghiên cứu đánh giá dự báo nguy cơ trượt đất và hệ thống quan trắc phục vụ cảnh báo tai biến trượt đất trên thế giới
• 1.7. Tình hình nghiên cứu đánh giá dự báo nguy cơ trượt đất và hệ thống quan trắc trượt đất tại Việt Nam
• 1.8. Tình hình nghiên cứu đánh giá dự báo nguy cơ trượt đất và hệ thống quan trắc trượt đất trên khu vực tỉnh Hà Giang
• 1.9. Một số mô hình, phương pháp tính toán đánh giá nguy cơ trượt đất đã được áp dụng
• 2. CHƯƠNG 2: ĐẶC ĐIỂM ĐIỀU KIỆN HỆ TỰ NHIÊN – KINH TẾ - XÃ HỘI KHU VỰC TÂY NAM TỈNH HÀ GIANG
• 2.1. Vị trí địa lý
• 2.2. Đặc điểm khí hậu
• 2.3. Đặc điểm địa hình, độ dốc
• 2.4. Yếu tố địa hình
• 2.5. Yếu tố độ dốc
• 2.6. Đặc điểm địa chất, thạch học
• 2.7. Hiện trạng sử dụng đất khu vực nghiên cứu
• 2.8. Hệ thống đường giao thông
• 2.9. Đặc điểm đứt gãy, kiến tạo
• 2.10. Hoạt động kinh tế - xã hội
• 2.11. Hiện trạng trượt đất trên khu vực nghiên cứu
• 2.12. Đặc điểm và quy luật phát sinh, phát triển trượt đất
• 3. CHƯƠNG 3: ĐÁNH GIÁ DỰ BÁO NGUY CƠ TRƯỢT ĐẤT
• 3.1. Lựa chọn mô hình đánh giá dự báo nguy cơ trượt đất cấp khu vực
• 3.2. Đánh giá nguy cơ trượt đất khu vực Tây Nam tỉnh Hà Giang
• 3.3. Cơ sở dữ liệu và phương pháp xây dựng bản đồ thành phần phân lớp các yếu tố gây trượt và xác định trọng số tương ứng của các lớp
• 3.4. Kết quả tính toán, xây dựng các bản đồ thành phần phân lớp các yếu tố gây trượt và trọng số tham gia của các lớp phân chia tương ứng
• 3.5. Xác định trọng số của các yếu tố gây trượt đất (Wj)
• 3.6. Bản đồ đánh giá nguy cơ trượt đất
• 4. CHƯƠNG 4: LUẬN CHỨNG HỆ THỐNG QUAN TRẮC PHỤC VỤ CẢNH BÁO TAI BIẾN TRƯỢT ĐẤT KHU VỰC NGHIÊN CỨU
• 4.1. Tổng quan về hệ thống quan trắc phục vụ cảnh báo tai biến trượt đất
• 4.2. Phân cấp hệ thống quan trắc
• 4.3. Mục tiêu và nhiệm vụ của các hệ thống quan trắc
• 4.4. Quan trắc (giám sát) hiện trạng trượt đất toàn khu vực. Mạng lưới quan trắc đo vẽ các điểm trượt. Sơ đồ nguyên tắc và tổ chức hệ thống quan trắc trượt đất
• 4.5. Luận chứng hệ thống quan trắc cho khu vực nghiên cứu
• 4.6. Cấu trúc của hệ thống quan trắc
• 4.7. Mạng lưới tuyến, trạm quan trắc
• 4.8. Tổng hợp khối lượng quan trắc
• 4.9. Phương pháp, thiết bị quan trắc
• 4.10. Quan trắc phân bố không gian các khối trượt
• 4.11. Quan trắc đo vẽ đặc điểm khối trượt và các yếu tố điều kiện gây trượt chủ yếu
• 4.12. Quan trắc các yếu tố tác động, biến đổi nhanh
• 4.13. Định hướng các mô hình cảnh báo trượt đất khu vực nghiên cứu từ dữ liệu quan trắc
• 4.14. Điều chỉnh trọng số trong mô hình chỉ số thống kê tích hợp đa biến
• 4.15. Sử dụng mô hình định lượng chỉ tiêu tích hợp các yếu tố điều kiện, nguyên nhân gây trượt đất để dự báo phân vùng nguy cơ trượt đất
• 4.16. Cảnh báo nhanh quy mô, cường độ (thể tích) của các khối trượt có thể xuất hiện thông qua quan trắc yếu tố gây trượt chủ yếu bằng các hàm hồi quy
• 4.17. Mô hình cảnh báo, dự báo ngưỡng phát triển trượt đất theo các yếu tố có tỷ trọng gây trượt lớn, biến đổi nhanh bằng các hàm hồi quy
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Nguy cơ trượt đất và đánh giá nguy cơ

Nguy cơ trượt đất là một trong những vấn đề nghiêm trọng tại khu vực Tây Nam Hà Giang, nơi có địa hình phân hóa mạnh và điều kiện khí hậu phức tạp. Nghiên cứu này tập trung vào việc đánh giá nguy cơ trượt đất thông qua việc phân tích các yếu tố tự nhiên và nhân sinh. Các yếu tố như địa hình, độ dốc, lượng mưa, và hoạt động kinh tế - xã hội được xem xét kỹ lưỡng để xác định mức độ rủi ro. Kết quả nghiên cứu cho thấy, khu vực này có nguy cơ trượt đất cao, đặc biệt là trong mùa mưa, khi lượng mưa lớn làm tăng độ ẩm và giảm độ ổn định của đất.

1.1. Yếu tố địa hình và độ dốc

Địa hình Tây Nam Hà Giang được đặc trưng bởi độ dốc lớn và sự phân cắt mạnh, tạo điều kiện thuận lợi cho hiện tượng trượt đất. Nghiên cứu chỉ ra rằng, các khu vực có độ dốc trên 25° có nguy cơ trượt đất cao hơn so với các khu vực có độ dốc thấp. Độ dốc không chỉ ảnh hưởng đến tốc độ dòng chảy của nước mưa mà còn làm tăng áp lực lên các lớp đất, dẫn đến mất ổn định.

1.2. Lượng mưa và rủi ro địa chất

Lượng mưa là yếu tố quan trọng trong việc đánh giá rủi ro địa chất. Khu vực Tây Nam Hà Giang có lượng mưa trung bình hàng năm cao, đặc biệt là trong mùa mưa từ tháng 5 đến tháng 10. Lượng mưa lớn làm tăng độ ẩm của đất, giảm độ bền và tăng nguy cơ trượt đất. Nghiên cứu cũng chỉ ra rằng, các sự kiện mưa lớn trong thời gian ngắn có thể gây ra hiện tượng trượt đất đột ngột và nghiêm trọng.

II. Hệ thống quan trắc và cảnh báo trượt đất

Hệ thống quan trắc được đề xuất trong nghiên cứu nhằm giám sát và cảnh báo sớm hiện tượng trượt đất tại khu vực Tây Nam Hà Giang. Hệ thống này bao gồm các thiết bị đo đạc và giám sát tự động, kết hợp với công nghệ GIS để phân tích dữ liệu theo thời gian thực. Công nghệ cảnh báo được tích hợp trong hệ thống giúp phát hiện sớm các dấu hiệu bất thường, từ đó đưa ra cảnh báo kịp thời cho cộng đồng dân cư và các cơ quan chức năng.

2.1. Quan trắc địa chất và môi trường

Quan trắc địa chất là một phần quan trọng của hệ thống, tập trung vào việc giám sát các yếu tố như độ ẩm đất, độ dốc, và sự dịch chuyển của các khối đất. Các thiết bị đo đạc được lắp đặt tại các điểm có nguy cơ cao, giúp thu thập dữ liệu liên tục và chính xác. Dữ liệu này được phân tích để đánh giá sự ổn định của đất và dự báo nguy cơ trượt đất.

2.2. Công nghệ cảnh báo và ứng dụng thực tế

Công nghệ cảnh báo trong hệ thống sử dụng các mô hình toán học và dữ liệu thời gian thực để dự báo nguy cơ trượt đất. Hệ thống có khả năng gửi cảnh báo đến các cơ quan chức năng và cộng đồng dân cư thông qua tin nhắn SMS, email, hoặc ứng dụng di động. Điều này giúp giảm thiểu thiệt hại về người và tài sản khi xảy ra hiện tượng trượt đất.

III. Phòng chống trượt đất và quản lý rủi ro

Nghiên cứu cũng đề xuất các giải pháp phòng chống trượt đất và quản lý rủi ro tại khu vực Tây Nam Hà Giang. Các giải pháp bao gồm việc xây dựng các công trình chống trượt, cải tạo địa hình, và quản lý sử dụng đất hợp lý. Việc kết hợp giữa các biện pháp kỹ thuật và quản lý sẽ giúp giảm thiểu nguy cơ trượt đất và bảo vệ cộng đồng dân cư.

3.1. Công trình chống trượt và cải tạo địa hình

Các công trình chống trượt như tường chắn, rãnh thoát nước, và hệ thống neo đất được đề xuất để tăng cường độ ổn định của các sườn dốc. Ngoài ra, việc cải tạo địa hình thông qua việc san lấp và giảm độ dốc cũng là một giải pháp hiệu quả để giảm nguy cơ trượt đất.

3.2. Quản lý sử dụng đất và nâng cao nhận thức

Quản lý sử dụng đất hợp lý là yếu tố quan trọng trong việc phòng chống trượt đất. Nghiên cứu đề xuất việc hạn chế xây dựng và canh tác tại các khu vực có nguy cơ cao, đồng thời nâng cao nhận thức của cộng đồng về nguy cơ trượt đất và các biện pháp phòng ngừa.