Luận án tiến sĩ: Nghiên cứu đa dạng di truyền và sử dụng các giống lúa màu triển vọng ở Việt Nam

• Tác giả: Hoàng Thị Huệ
• Người hướng dẫn: PGS. Lã Tuấn Nghĩa - Giám đốc Trung tâm Tài nguyên thực vật
• Trường học: Viện Khoa học Nông nghiệp Việt Nam
• Chuyên ngành: Di truyền và Chọn giống cây trồng
• Đề tài: Nghiên cứu đa dạng di truyền và sử dụng một số giống lúa màu triển vọng ở Việt Nam
• Loại tài liệu: luận án tiến sĩ
• Năm xuất bản: 2017
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CAM ĐOAN
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU NGHIÊN CỨU
• 1.1. Giới thiệu chung về cây lúa màu
• 1.2. Nguồn gốc và phân bố
• 1.3. Giá trị sử dụng của cây lúa màu
• 1.4. Tình hình sản xuất và tiêu thụ lúa màu trên thế giới và Việt Nam
• 1.5. Tình hình nghiên cứu về cây lúa màu
• 1.5.1. Nghiên cứu bảo tồn và chọn tạo giống lúa màu
• 1.5.2. Nghiên cứu đa dạng di truyền cây lúa màu
• 1.5.3. Nghiên cứu khả năng kháng bệnh của cây lúa màu
• 1.5.4. Nghiên cứu khả năng chịu hạn của cây lúa màu
• 1.5.5. Nghiên cứu chất lượng cây lúa màu
• 1.5.6. Nghiên cứu kỹ thuật gieo trồng cây lúa màu
• 2. CHƯƠNG 2: VẬT LIỆU, NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 2.1. Vật liệu nghiên cứu. Nội dung nghiên cứu
• 2.1.1. Nghiên cứu đa dạng di truyền nguồn gen lúa màu ở Việt Nam
• 2.1.2. Đánh giá đặc điểm nông sinh học chính và khả năng kháng bệnh của nguồn gen lúa màu đại diện
• 2.1.3. Đánh giá hoạt tính chống oxy hóa và vi chất của giống lúa màu triển vọng
• 2.1.4. Nghiên cứu biện pháp kỹ thuật gieo trồng cho 2 giống lúa màu triển vọng
• 2.2. Địa điểm và thời gian nghiên cứu
• 2.3. Phương pháp nghiên cứu
• 2.3.1. Phương pháp nghiên cứu về chất lượng
• 2.3.2. Phương pháp nghiên cứu khả năng chịu hạn
• 2.3.3. Phương pháp nghiên cứu đa dạng di truyền sử dụng chỉ thị phân tử SSR
• 2.3.4. Phương pháp đánh giá đặc điểm nông sinh học của nguồn gen lúa màu
• 2.3.5. Phương pháp nghiên cứu khả năng kháng bệnh
• 2.3.6. Phương pháp nghiên cứu kỹ thuật gieo trồng giống lúa màu triển vọng
• 2.3.7. Phương pháp phân tích và xử lý số liệu
• 3. CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN
• 3.1. Đánh giá đa dạng di truyền nguồn gen lúa màu ở Việt Nam
• 3.1.1. Đánh giá đa dạng dựa trên chỉ tiêu chất lượng
• 3.1.2. Đánh giá đa dạng dựa trên khả năng chịu hạn
• 3.1.3. Đánh giá đa dạng di truyền sử dụng chỉ thị phân tử SSR
• 3.2. Đánh giá một số đặc điểm nông sinh học chính và khả năng kháng bệnh của nguồn gen lúa màu đại diện
• 3.2.1. Đánh giá một số đặc điểm nông sinh học chính của các mẫu giống lúa màu đại diện
• 3.2.2. Đánh giá khả năng kháng bệnh đạo ôn của các mẫu giống lúa màu đại diện
• 3.2.3. Đánh giá khả năng kháng bệnh bạc lá của các mẫu giống lúa màu đại diện
• 3.3. Đánh giá hoạt tính chống oxi hóa và hàm lượng vi chất của giống lúa màu triển vọng
• 3.3.1. Đánh giá hoạt tính chống oxi hóa của 2 giống lúa màu triển vọng
• 3.3.2. Đánh giá hàm lượng vi chất của 2 giống lúa màu triển vọng
• 3.4. Nghiên cứu xây dựng biện pháp kỹ thuật gieo trồng đối với giống lúa màu triển vọng
• 3.4.1. Nghiên cứu về thời vụ
• 3.4.2. Nghiên cứu về mật độ
• 3.4.3. Nghiên cứu về phân bón
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Đa dạng di truyền và nghiên cứu giống lúa màu

Nghiên cứu tập trung vào đa dạng di truyền của 90 mẫu giống lúa màu tại Việt Nam, sử dụng các chỉ tiêu hình thái và chỉ thị phân tử SSR. Kết quả cho thấy sự đa dạng cao về phân loại loài phụ Indica/Japonica, hàm lượng amylose, độ thơm, nhiệt độ hóa hồ và khả năng chịu hạn. Đặc biệt, hàm lượng anthocyanin tăng dần theo màu sắc gạo lật, từ nâu đến tím, với giá trị cao nhất ở các mẫu gạo lật màu tím (401–685 mg/100g).

1.1. Đánh giá đa dạng di truyền

Nghiên cứu sử dụng chỉ thị SSR để đánh giá đa dạng di truyền của các mẫu giống lúa màu. Kết quả phân tích cho thấy sự phân bố đa dạng về kích thước alen và tỷ lệ dị hợp tử, phản ánh sự phong phú trong nguồn gen lúa màu tại Việt Nam.

1.2. Chỉ tiêu chất lượng và khả năng chịu hạn

Các mẫu giống lúa màu được đánh giá dựa trên các chỉ tiêu chất lượng như hàm lượng amylose, độ thơm và khả năng chịu hạn. Kết quả cho thấy sự khác biệt rõ rệt giữa các mẫu giống, đặc biệt là khả năng chịu hạn của các giống lúa màu triển vọng.

II. Ứng dụng giống lúa màu triển vọng

Hai giống lúa màu triển vọng được chọn lọc và đánh giá về năng suất, chất lượng và khả năng chống chịu. Giống lúa Bát có thời gian sinh trưởng 165–168 ngày, kháng bạc lá và chịu hạn tốt, năng suất đạt 3,4–3,8 tấn/ha. Giống Khẩu cẩm xẳng có thời gian sinh trưởng 112–115 ngày, kháng đạo ôn, hàm lượng anthocyanin cao (685 mg/100g), năng suất đạt 3,9–4,1 tấn/ha.

2.1. Đánh giá nông sinh học và khả năng chống chịu

Các giống lúa màu được đánh giá về đặc điểm nông sinh học, khả năng kháng bệnh đạo ôn và bạc lá. Kết quả cho thấy giống Khẩu cẩm xẳng có khả năng kháng đạo ôn tốt (điểm 2-3), trong khi giống Bát kháng bạc lá hiệu quả (điểm 2).

2.2. Kỹ thuật canh tác

Nghiên cứu xây dựng biện pháp kỹ thuật gieo trồng cho hai giống lúa màu triển vọng, bao gồm thời vụ, mật độ và phân bón. Kết quả cho thấy việc điều chỉnh thời vụ và mật độ cấy có ảnh hưởng đáng kể đến năng suất và chất lượng của giống lúa màu.

III. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn

Nghiên cứu đóng góp vào việc bảo tồn và khai thác nguồn gen lúa màu tại Việt Nam, đồng thời cung cấp cơ sở dữ liệu và vật liệu cho công tác nghiên cứu và giảng dạy. Hai giống lúa màu triển vọng được giới thiệu có tiềm năng lớn trong việc nâng cao giá trị sản phẩm và thu nhập cho người nông dân.

3.1. Đóng góp khoa học

Nghiên cứu sử dụng kỹ thuật sinh học phân tử hiện đại kết hợp với phương pháp truyền thống, tạo cơ sở cho việc cải tiến giống lúa và phát triển nông nghiệp bền vững.

3.2. Ứng dụng thực tiễn

Các giống lúa màu triển vọng được chọn lọc và đánh giá có tiềm năng lớn trong việc đa dạng hóa sản phẩm nông nghiệp, nâng cao chất lượng gạo và tăng thu nhập cho người trồng lúa.