Luận án tiến sĩ: Nghiên cứu chọn tạo giống đậu tương thích hợp với các tỉnh phía Bắc Việt Nam

• Tác giả: Phạm Thị Bảo Chung
• Người hướng dẫn: PGS. Nguyễn Văn Đồng
• Trường học: Viện Khoa học Nông nghiệp Việt Nam
• Chuyên ngành: Di truyền và Chọn giống cây trồng
• Đề tài: Nghiên cứu chọn tạo giống đậu tương thích hợp với một số tỉnh phía Bắc Việt Nam
• Loại tài liệu: luận án tiến sĩ nông nghiệp
• Năm xuất bản: 2015
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CAM ĐOAN
• LỜI CẢM ƠN
• MỤC LỤC
• DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT
• DANH MỤC BẢNG SỐ LIỆU
• DANH MỤC HÌNH
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU VÀ CƠ SỞ KHOA HỌC CỦA ĐỀ TÀI
• 1.1. Cơ sở khoa học của đề tài
• 1.1.1. Cơ sở khoa học của lai hữu tính trong chọn tạo giống đậu tương
• 1.1.2. Cơ sở khoa học của xử lý đột biến thực nghiệm chiếu xạ trong tạo giống đậu tương
• 1.1.3. Đánh giá đa dạng di truyền bằng chỉ thị phân tử RAPD
• 1.2. Các bước trong chọn tạo giống đậu tương
• 1.3. Đặc điểm sinh thái của cây đậu tương
• 1.4. Tình hình sản xuất và tiêu thụ đậu tương trên thế giới và ở Việt Nam
• 1.4.1. Tình hình sản xuất và tiêu thụ đậu tương trên thế giới
• 1.4.2. Tình hình sản xuất và tiêu thụ đậu tương tại Việt Nam
• 1.5. Tình hình nghiên cứu chọn tạo giống đậu tương trên thế giới và ở Việt Nam
• 1.5.1. Nghiên cứu về biến dị, di truyền của một số tính trạng ở đậu tương
• 1.5.2. Nghiên cứu về đa dạng di truyền của đậu tương bằng chỉ thị RAPD
• 1.6. Kết quả nghiên cứu chọn tạo giống đậu tương
• 1.6.1. Đặc điểm các vùng sinh thái phía Bắc
• 2. CHƯƠNG 2: VẬT LIỆU, NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 2.1. Vật liệu nghiên cứu
• 2.2. Nội dung nghiên cứu
• 2.2.1. Nghiên cứu tạo vật liệu khởi đầu phục vụ công tác chọn tạo giống đậu tương
• 2.2.2. Chọn tạo giống đậu tương cho một số tỉnh phía Bắc
• 2.3. Phương pháp nghiên cứu
• 2.3.1. Phương pháp bố trí thí nghiệm đồng ruộng
• 2.3.2. Phương pháp đánh giá sai khác di truyền bằng chỉ thị RAPD
• 2.3.3. Các chỉ tiêu theo dõi và phương pháp đánh giá thí nghiệm đồng ruộng
• 2.4. Điều kiện nghiên cứu
• 3. CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN
• 3.1. Nghiên cứu tạo vật liệu khởi đầu phục vụ công tác chọn tạo giống đậu tương
• 3.1.1. Nghiên cứu tạo vật liệu khởi đầu bằng phương pháp đột biến thực nghiệm chiếu xạ gamma Co60
• 3.1.2. Kết quả xử lý đột biến và chọn lọc dòng đậu tương đột biến
• 3.1.3. Kết quả đánh giá dòng đậu tương đột biến
• 3.1.4. Kết quả nghiên cứu tạo vật liệu khởi đầu bằng phương pháp lai hữu tính
• 3.1.5. Kết quả đánh giá sai khác di truyền nguồn vật liệu khởi đầu sử dụng chỉ thị phân tử RAPD
• 3.1.6. Kết quả tạo một số tổ hợp lai định hướng
• 3.1.7. Kết quả nghiên cứu, đánh giá di truyền biến dị ở thế hệ F1, F2
• 3.1.8. Kết quả chọn lọc dòng đậu tương từ các tổ hợp lai định hướng
• 3.1.9. Kết quả đánh giá dòng đậu tương từ các tổ hợp lai định hướng
• 3.1.10. Kết quả đánh giá chất lượng hạt một số giống đậu tương mới
• 3.2. Kết quả chọn tạo giống đậu tương cho một số tỉnh phía Bắc
• 3.2.1. Kết quả đánh giá khả năng thích ứng của các giống đậu tương mới
• 3.2.2. Kết quả đánh giá khả năng thích ứng của các giống đậu tương mới qua các mùa vụ khác nhau
• 3.2.3. Kết quả đánh giá khả năng thích ứng của các giống đậu tương mới qua các địa điểm khác nhau
• 3.2.4. Kết quả thử nghiệm các giống đậu tương mới tại một số tỉnh phía Bắc
• 3.2.5. Kết quả đánh giá về sinh trưởng phát triển của các giống đậu tương mới tại một số tỉnh phía Bắc
• 3.2.6. Kết quả đánh giá về mức độ nhiễm bệnh hại, khả năng chống đổ và tính tách quả của các giống đậu tương mới tại một số tỉnh phía Bắc
• 3.2.7. Kết quả đánh giá về năng suất của các giống đậu tương mới tại một số tỉnh phía Bắc
• 4. KẾT LUẬN VÀ ĐỀ NGHỊ
• CÁC CÔNG TRÌNH ĐÃ CÔNG BỐ LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• PHỤ LỤC

I. Giới thiệu và tính cấp thiết của nghiên cứu

Nghiên cứu tập trung vào việc chọn tạo giống đậu tương phù hợp với điều kiện sinh thái của các tỉnh phía Bắc Việt Nam. Đậu tương là cây trồng có giá trị kinh tế cao, đóng vai trò quan trọng trong nông nghiệp và cải tạo đất. Tuy nhiên, sản xuất đậu tương tại khu vực này gặp nhiều thách thức do thiếu giống đậu tương phù hợp, kỹ thuật canh tác lạc hậu và điều kiện thời tiết bất lợi. Nghiên cứu này nhằm giải quyết vấn đề này bằng cách tạo ra các giống đậu tương mới có năng suất cao, thích ứng rộng và chống chịu tốt với bệnh hại.

1.1. Mục tiêu nghiên cứu

Mục tiêu chính của nghiên cứu là tạo nguồn vật liệu khởi đầu và chọn tạo giống đậu tương phù hợp với điều kiện sinh thái của các tỉnh phía Bắc. Nghiên cứu hướng đến việc phát triển các giống có thời gian sinh trưởng ngắn, năng suất cao và khả năng chống chịu tốt với bệnh hại.

1.2. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn

Nghiên cứu mang lại ý nghĩa khoa học lớn bằng cách cung cấp cơ sở lý thuyết và phương pháp luận cho việc chọn tạo giống đậu tương. Về mặt thực tiễn, các giống mới sẽ góp phần nâng cao năng suất và mở rộng diện tích trồng đậu tương, từ đó tăng thu nhập cho nông dân.

II. Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng các phương pháp lai hữu tính và đột biến thực nghiệm để tạo nguồn vật liệu khởi đầu. Các giống đậu tương được đánh giá thông qua kỹ thuật trồng đậu tương và chỉ thị phân tử RAPD để xác định đa dạng di truyền. Các thí nghiệm được tiến hành tại Viện Di truyền Nông nghiệp và triển khai tại các tỉnh phía Bắc như Hà Nội, Hà Giang, Phú Thọ.

2.1. Tạo vật liệu khởi đầu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp đột biến chiếu xạ gamma Co60 và lai hữu tính để tạo ra các dòng đậu tương mới. Các dòng này được đánh giá về đặc điểm giống, năng suất và khả năng chống chịu bệnh hại.

2.2. Đánh giá đa dạng di truyền

Các giống đậu tương được đánh giá bằng chỉ thị phân tử RAPD để xác định mức độ đa dạng di truyền. Kết quả cho thấy sự khác biệt rõ rệt giữa các giống, làm cơ sở cho việc chọn lọc và lai tạo.

III. Kết quả nghiên cứu

Nghiên cứu đã tạo ra hai giống đậu tương mới là DT2010 và DT2012, có năng suất cao, thích ứng rộng và khả năng chống chịu tốt với bệnh hại. Các giống này đã được thử nghiệm tại các tỉnh phía Bắc và cho kết quả khả quan về sinh trưởng và năng suất.

3.1. Giống DT2010

Giống DT2010 có thời gian sinh trưởng ngắn, phù hợp với vụ Đông và vụ Xuân tại Đồng bằng sông Hồng. Giống này có khả năng chống chịu tốt với bệnh gỉ sắt, phấn trắng và sương mai.

3.2. Giống DT2012

Giống DT2012 thuộc nhóm trung ngày, phù hợp với vụ Xuân và vụ Hè thu tại miền núi phía Bắc. Giống này có năng suất cao và ổn định, thích ứng tốt với điều kiện canh tác khó khăn.

IV. Kết luận và đề xuất

Nghiên cứu đã thành công trong việc chọn tạo giống đậu tương phù hợp với các tỉnh phía Bắc. Các giống mới có tiềm năng lớn trong việc nâng cao năng suất và mở rộng diện tích trồng đậu tương. Đề xuất tiếp tục nghiên cứu và phát triển các giống đậu tương mới để đáp ứng nhu cầu thị trường đậu tương và ứng phó với biến đổi khí hậu.

4.1. Đề xuất ứng dụng

Các giống DT2010 và DT2012 nên được nhân rộng và đưa vào sản xuất tại các tỉnh phía Bắc. Cần có chính sách hỗ trợ nông dân trong việc áp dụng các kỹ thuật trồng đậu tương tiên tiến.

4.2. Hướng nghiên cứu tiếp theo

Nghiên cứu tiếp theo nên tập trung vào việc cải thiện chất lượng giống và phát triển các giống đậu tương có khả năng chống chịu tốt hơn với biến đổi khí hậu và bệnh hại.