Nghiên cứu chế độ nước tối ưu phát triển rừng tràm tái sinh tại Vườn Quốc Gia U Minh Thượng

LỜI CAM ĐOAN

LỜI CẢM ƠN

TÓM TẮT LUẬN ÁN

ABSTRACT

MỤC LỤC

MỞ ĐẦU

1. TỔNG QUAN CÁC KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU CÓ LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI LUẬN ÁN

1.1. ĐẶC ĐIỂM TỰ NHIÊN

1.1.1. Vị trí địa lý

1.1.2. Điều kiện địa hình

1.1.3. Đặc điểm thổ nhưỡng của rừng tràm

1.1.4. Đặc điểm khí hậu, thời tiết

1.1.5. Chế độ thủy văn, thủy triều

1.2. HỆ THỐNG CÔNG TRÌNH ĐIỀU TIẾT NƯỚC

1.2.1. Hệ thống đê và kênh

1.2.2. Hệ thống cống tiêu nước

1.3. QUẢN LÝ NƯỚC Ở VQG U MINH THƯỢNG

1.3.1. Nguồn nước đến

1.3.2. Hoạt động quản lý nước

1.3.3. Đánh giá thực trạng quản lý nước

1.3.3.1. Phương pháp đánh giá

1.3.3.2. Quản lý nước trước năm 2002

1.3.3.3. Quản lý nước từ năm 2002-2009

1.3.3.4. Quản lý nước từ năm 2010-2014

1.3.3.5. Nhận xét, đánh giá chung về quản lý nước

1.3.4. Xác định mực nước hao trong rừng tràm

1.4. CÁC NGHIÊN CỨU LIÊN QUAN ĐẾN CHẾ ĐỘ NƯỚC VÀ MÔI TRƯỜNG SINH THÁI

1.4.1. Các nghiên cứu trong nước

1.4.2. Các nghiên cứu ở nước ngoài

1.5. NHẬN XÉT PHẦN TỔNG QUAN

2. NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

2.1. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU

2.2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

2.2.1. Tổng quát các phương pháp

2.2.2. Nghiên cứu đặc điểm lâm sinh học của rừng tràm tái sinh ở VQG U Minh Thượng

2.2.2.1. Cơ sở khoa học điều tra đo đạc đặc điểm lâm sinh

2.2.2.2. Phương pháp nghiên cứu đặc điểm lâm sinh

2.2.3. Nghiên cứu phương án quản lý nước

2.2.3.1. Quản lý chế độ nước trên cơ sở mặt bằng hạ tầng hiện trạng

2.2.3.2. Quản lý chế độ nước hợp lý trên cơ sở lựa chọn lại phương án phân khu và bổ sung công trình hạ tầng

2.2.4. Nghiên cứu xác định chế độ nước hợp lý

2.2.4.1. Cơ sở khoa học xác định chế độ nước hợp lý

2.2.4.2. Phương pháp nghiên cứu xác định chế độ nước hợp lý

2.2.5. Nghiên cứu đề xuất hệ thống công trình và giải pháp quản lý điều tiết chế độ nước

2.2.5.1. Cơ sở khoa học đề xuất hệ thống công trình

2.2.5.2. Phương pháp tính toán thủy văn công trình

2.2.5.3. Phương pháp tính toán thủy lực xác định kích thước công trình

2.3. KẾT LUẬN CHƯƠNG 2

3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN

3.1. CÁC CHỈ TIÊU LÂM SINH CỦA RỪNG TRÀM TÁI SINH

3.1.1. Điều tra khu vực rừng tràm nguyên sinh tháng 4/2009

3.1.2. Điều tra rừng tràm tái sinh trên nền than bùn cháy triệt để

3.1.3. Điều tra rừng tràm tái sinh sau cháy rừng

3.1.3.1. Kết quả điều tra hiện trường rừng tràm tái sinh

3.1.3.2. Kết quả tính toán trữ lượng rừng tràm tái sinh

3.1.3.3. Kết quả tính toán sinh khối rừng tràm tái sinh

3.2. PHÂN KHU PHỤC VỤ QUẢN LÝ NƯỚC CHO RỪNG TRÀM

3.2.1. Phân tích hiện trạng và quy hoạch phân khu

3.2.1.1. Phân tích hiện trạng phân khu

3.2.1.2. Phân tích quy hoạch phân khu

3.2.2. Lựa chọn phương án phân khu

3.3. TÍNH TOÁN XÁC ĐỊNH CHẾ ĐỘ NƯỚC HỢP LÝ THEO ĐIỀU CHỈNH PHÂN KHU

3.3.1. Tính toán phân bố diện tích theo cao độ phương án chọn

3.3.2. Tính toán xác định mực nước hợp lý

3.3.2.1. Xác định mực nước tương ứng với diện tích có nguy cơ cháy rừng cao là 0%

3.3.2.2. Xác định mực nước tương ứng với diện tích có nguy cơ cháy rừng cao là 20%

3.3.2.3. Đề xuất mực nước hợp lý vào thời điểm khô hạn nhất (tháng 4)

3.3.2.4. Tính toán xác định mực nước trữ phù hợp vào cuối mùa mưa

3.3.3. Nghiên cứu xác định chế độ nước hợp lý trong năm

3.3.3.1. Tính toán nguồn nước từ mưa

3.3.3.2. Đề xuất chế độ nước hợp lý

3.3.4. ĐỀ XUẤT HỆ THỐNG CÔNG TRÌNH

3.3.4.1. Bố trí hệ thống công trình

3.3.4.2. Tính toán thủy văn công trình

3.3.4.3. Tính toán thủy lực xác định kích thước công trình

3.3.4.4. Bản vẽ kỹ thuật các công trình đặc trưng

3.3.5. GIẢI PHÁP QUẢN LÝ, ĐIỀU TIẾT CHẾ ĐỘ NƯỚC HỢP LÝ

3.3.5.1. Quy trình vận hành, quản lý điều tiết nước

3.3.5.2. Lịch trình hoạt động của hệ thống công trình

3.6. KẾT LUẬN CHƯƠNG 3

KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ

CÔNG TRÌNH CÔNG BỐ CỦA TÁC GIẢ

TÀI LIỆU THAM KHẢO

PHẦN PHỤ LỤC

DANH MỤC HÌNH

DANH MỤC BẢNG

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

I. Chế độ nước tối ưu

Nghiên cứu xác định chế độ nước tối ưu là trọng tâm của luận án, nhằm đảm bảo sự phát triển bền vững của rừng tràm tái sinh tại Vườn Quốc Gia U Minh Thượng. Kết quả nghiên cứu chỉ ra rằng, việc điều tiết nước hợp lý dựa trên đặc điểm đất than bùn và thủy văn khu vực là yếu tố then chốt. Cụ thể, thời điểm tích nước được đề xuất hàng năm là từ ngày 11/9 cho năm ít nước, 1/10 cho năm nước trung bình và 21/10 cho năm nhiều nước. Điều này giúp duy trì mực nước phù hợp, hỗ trợ sinh trưởng của cây tràm và bảo tồn đa dạng sinh học.

1.1. Xác định thời điểm tích nước

Thời điểm tích nước được xác định dựa trên tần suất nguồn nước và đặc điểm thủy văn khu vực. Nghiên cứu đề xuất ba mốc thời gian chính: ngày 11/9 cho năm ít nước (tần suất 75%), ngày 1/10 cho năm nước trung bình (tần suất 50%) và ngày 21/10 cho năm nhiều nước (tần suất 25%). Điều này giúp đảm bảo mực nước ổn định, hỗ trợ phát triển rừng tràm và phòng chống cháy rừng.

1.2. Điều tiết nước theo mùa

Việc điều tiết nước theo mùa là yếu tố quan trọng trong quản lý tài nguyên nước. Nghiên cứu đề xuất hệ thống công trình thủy lợi để tiêu thoát nước dư thừa, trữ nước và bổ sung nước khi cần. Điều này giúp duy trì môi trường rừng ngập nước ổn định, hỗ trợ tái sinh rừng tự nhiên và bảo vệ hệ sinh thái.

II. Phát triển rừng tràm tái sinh

Nghiên cứu tập trung vào việc phát triển rừng tràm tái sinh sau sự cố cháy rừng năm 2002. Kết quả cho thấy, chế độ nước tối ưu đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy sinh trưởng của cây tràm và phục hồi hệ sinh thái. Các chỉ tiêu lâm sinh như mật độ cây, đường kính thân và chiều cao được đo đạc và phân tích để đánh giá hiệu quả của chế độ nước. Nghiên cứu cũng đề xuất các giải pháp quản lý nước để hỗ trợ bảo tồn rừng ngập mặn và quản lý rừng bền vững.

2.1. Đánh giá sinh trưởng rừng tràm

Nghiên cứu đánh giá sinh trưởng của rừng tràm tái sinh thông qua các chỉ tiêu lâm sinh như mật độ cây, đường kính thân và chiều cao. Kết quả cho thấy, mực nước ngập phù hợp giúp cải thiện sinh trưởng của cây tràm, đặc biệt là ở các khu vực có đất than bùn. Điều này khẳng định tầm quan trọng của chế độ nước tối ưu trong phát triển rừng tràm.

2.2. Phục hồi hệ sinh thái

Nghiên cứu nhấn mạnh vai trò của chế độ nước tối ưu trong việc phục hồi hệ sinh thái rừng tràm. Việc duy trì mực nước ổn định giúp bảo tồn đa dạng sinh học và hỗ trợ tái sinh rừng tự nhiên. Đồng thời, nghiên cứu cũng đề xuất các giải pháp quản lý nước để phòng chống cháy rừng, bảo vệ môi trường rừng ngập nước.

III. Quản lý tài nguyên nước

Nghiên cứu đề xuất hệ thống quản lý tài nguyên nước hiệu quả tại Vườn Quốc Gia U Minh Thượng. Các giải pháp bao gồm xây dựng hệ thống công trình thủy lợi, điều tiết nước theo mùa và quản lý nước dựa trên đặc điểm thủy văn khu vực. Những đề xuất này không chỉ hỗ trợ phát triển rừng tràm mà còn góp phần bảo vệ môi trường rừng và quản lý rừng bền vững.

3.1. Hệ thống công trình thủy lợi

Nghiên cứu đề xuất xây dựng hệ thống công trình thủy lợi để điều tiết nước hiệu quả. Các công trình bao gồm cống tiêu nước, đập tràn và hệ thống kênh rạch. Điều này giúp kiểm soát mực nước, hỗ trợ phát triển rừng tràm và phòng chống cháy rừng.

3.2. Quản lý nước theo mùa

Nghiên cứu nhấn mạnh tầm quan trọng của việc quản lý nước theo mùa. Các giải pháp bao gồm tích nước vào mùa mưa và điều tiết nước vào mùa khô. Điều này giúp duy trì môi trường rừng ngập nước ổn định, hỗ trợ tái sinh rừng tự nhiên và bảo vệ hệ sinh thái.

Nghiên Cứu Đề Xuất Chế Độ Nước Hợp Lý Cho Phát Triển Rừng Tràm Tái Sinh Tại Vườn Quốc Gia U Minh Thượng