NGHIÊN CỨU CHỈ SỐ TIM – CỔ CHÂN (CAVI) VÀ MỐI LIÊN QUAN VỚI MỘT SỐ YẾU TỐ LÂM SÀNG, CẬN LÂM SÀNG, TỔN THƯƠNG ĐỘNG MẠCH VÀNH Ở BỆNH NHÂN BỆNH ĐỘNG MẠCH VÀNH MẠN TÍNH

• Tác giả: Lê Văn Dũng
• Người hướng dẫn: PTS. Phạm Trường Sơn
• Trường học: Viện Nghiên cứu Khoa Học Y Dược Lâm Sàng 108
• Chuyên ngành: Nội khoa/Nội Tim Mạch
• Đề tài: Nghiên cứu chỉ số tim – cổ chân (CAVI) và mối liên quan với một số yếu tố lâm sàng, cận lâm sàng, tổn thương động mạch vành ở bệnh nhân bệnh động mạch vành mạn tính
• Loại tài liệu: Luận án Tiến sĩ Y học
• Năm xuất bản: 2025
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CAM ĐOAN
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU
• 1.1. Xơ vữa động mạch, bệnh động mạch vành mạn tính và các phương pháp đánh giá
• 1.2. Xơ vữa động mạch. Bệnh động mạch vành mạn tính
• 1.3. Các phương pháp đánh giá xơ vữa động mạch
• 1.4. CAVI và mối liên quan với bệnh động mạch vành mạn tính
• 1.5. Mối liên quan giữa CAVI với bệnh động mạch vành mạn tính
• 1.6. Nghiên cứu về CAVI ở bệnh nhân bệnh động mạch vành mạn tính
• 1.6.1. Các nghiên cứu trên thế giới
• 1.6.2. Các nghiên cứu tại Việt Nam
• 2. CHƯƠNG 2: ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 2.1. Đối tượng nghiên cứu. Nhóm hẹp động mạch vành ≥50%
• 2.2. Nhóm hẹp động mạch vành <50%
• 2.3. Phương pháp nghiên cứu. Thiết kế nghiên cứu
• 2.4. Các bước tiến hành nghiên cứu
• 2.5. Phương pháp thu thập số liệu
• 2.6. Đo CAVI và đánh giá kết quả
• 2.7. Các tiêu chuẩn được sử dụng trong nghiên cứu
• 2.8. Sai số và phương pháp kiểm soát sai số
• 2.9. Phương pháp xử lí số liệu
• 2.10. Đạo đức trong nghiên cứu
• 3. CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
• 3.1. Đặc điểm chung của đối tượng nghiên cứu. Đặc điểm về giới tính và tuổi
• 3.2. Đặc điểm về lâm sàng
• 3.3. Đặc điểm về cận lâm sàng
• 3.4. Đặc điểm CAVI và mối liên quan với một số yếu tố lâm sàng, cận lâm sàng ở bệnh nhân bệnh động mạch vành mạn tính
• 3.5. Kết quả CAVI ở bệnh nhân bệnh động mạch vành mạn tính
• 3.6. Tương quan giữa CAVI với một số yếu tố lâm sàng và cận lâm sàng
• 3.7. Mối liên quan giữa CAVI với tổn thương động mạch vành và biến cố tim mạch ở bệnh nhân bệnh động mạch vành mạn tính
• 3.7.1. Mối liên quan giữa CAVI với tổn thương động mạch vành
• 3.7.2. Mối liên quan giữa CAVI với biến cố tim mạch
• 4. CHƯƠNG 4: BÀN LUẬN
• 4.1. Đặc điểm chung của đối tượng nghiên cứu. Đặc điểm về giới tính và tuổi
• 4.2. Đặc điểm về lâm sàng
• 4.3. Đặc điểm về cận lâm sàng
• 4.4. Đặc điểm CAVI và mối liên quan với một số yếu tố lâm sàng, cận lâm sàng ở bệnh nhân bệnh động mạch vành mạn tính
• 4.5. Kết quả CAVI ở bệnh nhân bệnh động mạch vành mạn tính
• 4.6. Tương quan giữa CAVI với một số yếu tố lâm sàng và cận lâm sàng
• 4.7. Mối liên quan giữa CAVI với tổn thương động mạch vành và biến cố tim mạch ở bệnh nhân bệnh động mạch vành mạn tính
• 4.7.1. Mối liên quan giữa CAVI với tổn thương động mạch vành
• 4.7.2. Mối liên quan giữa CAVI với biến cố tim mạch
• HẠN CHẾ CỦA NGHIÊN CỨU
• DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU ĐÃ CÔNG BỐ CÓ LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• Phụ lục 1: Phương pháp tính điểm Syntax
• Phụ lục 2: Phương pháp tính điểm Gensini
• Phụ lục 3: Thang điểm Framingham
• Phụ lục 4: Bệnh án nghiên cứu
• Phụ lục 5: Danh sách bệnh nhân nghiên cứu

I. CAVI Bệnh Động Mạch Vành Tổng Quan Tại Việt Nam 55 ký tự

Bệnh tim mạch là nguyên nhân gây tử vong hàng đầu trên toàn cầu. Xơ vữa động mạch, căn nguyên của nhiều bệnh tim mạch, diễn tiến âm thầm. Việc đánh giá xơ vữa động mạch sớm là yếu tố then chốt. Các phương pháp không xâm lấn như đo vận tốc lan truyền sóng mạch (PWV), độ dày nội trung mạc động mạch cảnh (IMT) còn nhiều hạn chế. CAVI (Chỉ số tim-cổ chân) nổi lên như một giải pháp ưu việt, khắc phục nhược điểm của các phương pháp truyền thống. Nghiên cứu này tập trung vào vai trò của CAVI trong việc đánh giá bệnh động mạch vành mạn tính (BĐMV mạn tính) ở bệnh nhân Việt Nam, một lĩnh vực chưa được khám phá sâu. Dữ liệu từ Tổ chức Y tế Thế giới cho thấy gánh nặng của bệnh tim mạch ngày càng gia tăng, đòi hỏi các biện pháp chẩn đoán và phòng ngừa hiệu quả hơn.

1.1. Định nghĩa và vai trò của CAVI trong tim mạch

CAVI là chỉ số đánh giá độ cứng của động mạch, từ gốc động mạch chủ đến mắt cá chân. Chỉ số này không phụ thuộc vào huyết áp tại thời điểm đo, khắc phục một hạn chế lớn của các phương pháp khác. Theo nguyên lý, CAVI tỉ lệ thuận với logarit tỉ số giữa huyết áp tâm thu và tâm trương, mật độ máu và vận tốc lan truyền sóng mạch, nhưng tỉ lệ nghịch với sự thay đổi huyết áp. Nghiên cứu đã chứng minh CAVI có tương quan chặt chẽ với mức độ xơ vữa động mạch, thậm chí còn hơn cả IMT và PWV. Điều này làm cho CAVI trở thành công cụ hứa hẹn trong việc sàng lọc và theo dõi bệnh lý tim mạch, đặc biệt là bệnh động mạch vành.

1.2. Bệnh động mạch vành mạn tính Thách thức chẩn đoán

Bệnh động mạch vành mạn tính (Hội chứng vành mạn) là tình trạng mất cân bằng giữa cung và cầu oxy của cơ tim, thường do hẹp động mạch vành do xơ vữa. ESC 2019 đã đưa ra 6 nhóm bệnh cảnh khác nhau của BMV mạn, gây khó khăn cho chẩn đoán và điều trị. Các yếu tố nguy cơ truyền thống (tuổi tác, giới tính, hút thuốc, tăng huyết áp, rối loạn lipid máu, đái tháo đường) đóng vai trò quan trọng. Việc phát hiện sớm và quản lý hiệu quả các yếu tố nguy cơ là yếu tố quyết định trong việc phòng ngừa và kiểm soát bệnh động mạch vành mạn tính. Theo ESC, BMV mạn tính có thể biểu hiện từ đau thắt ngực ổn định đến suy tim.

II. Giải Mã CAVI Cách Chỉ Số Này Liên Quan Bệnh Mạch Vành 59 ký tự

CAVI được xem là một chỉ số quan trọng liên quan đến xơ vữa động mạch, từ động mạch chủ đến các động mạch chi dưới. Các nghiên cứu cho thấy CAVI có tương quan chặt chẽ hơn so với độ dày nội-trung mạc động mạch cảnh, vận tốc lan truyền sóng mạch và thông số độ cứng β. Bệnh động mạch vành do nguyên nhân chủ yếu là xơ vữa động mạch vành, trong đó BMV mạn tính có nhiều hình thái đa dạng, gây khó khăn, chậm trễ trong việc chẩn đoán, điều trị và theo dõi. Một số nghiên cứu cho thấy, trên bệnh nhân có bệnh động mạch vành mạn tính, ngay cả khi không có triệu chứng, CAVI tăng cao hơn so với bệnh nhân không có bệnh động mạch vành.

2.1. CAVI và Mức Độ Tổn Thương Động Mạch Vành

Các nghiên cứu trên thế giới đã chứng minh CAVI liên quan đến mức độ và số lượng hẹp động mạch vành. CAVI là chỉ số có giá trị trong đánh giá bệnh động mạch vành do xơ vữa và có nhiều ưu điểm hơn so với các chỉ số đánh giá xơ vữa khác. Do đó, CAVI được đề xuất là công cụ để sàng lọc bệnh động mạch vành, dự đoán tổn thương động mạch vành và dự báo nguy cơ mắc biến cố tim mạch. Tuy nhiên, hiện chưa có sự thống nhất giữa các nghiên cứu về các yếu tố liên quan đến CAVI, điểm cut-off và giá trị của CAVI trong dự đoán nguy cơ mắc bệnh động mạch vành và dự báo nguy cơ mắc biến cố tim mạch.

2.2. Giá trị tiên lượng CAVI trong các biến cố tim mạch

Một số nghiên cứu đã chỉ ra rằng CAVI có thể dự báo các biến cố tim mạch trong tương lai, như nhồi máu cơ tim hoặc đột quỵ. Điều này làm cho CAVI trở thành một công cụ hữu ích trong việc đánh giá nguy cơ và đưa ra các biện pháp phòng ngừa kịp thời. Tuy nhiên, cần có thêm các nghiên cứu lớn hơn và đa dạng hơn để xác nhận tính chính xác và giá trị tiên lượng của CAVI trong các quần thể khác nhau. Tại Việt Nam, vẫn còn thiếu các nghiên cứu về CAVI và mối liên quan với bệnh động mạch vành ở bệnh nhân có đặc điểm riêng biệt.

III. Nghiên Cứu CAVI Phương Pháp Đối Tượng Bệnh Nhân 58 ký tự

Nghiên cứu này tập trung vào việc khảo sát đặc điểm CAVI và mối liên quan với một số yếu tố lâm sàng, cận lâm sàng ở bệnh nhân bệnh động mạch vành mạn tính. Mục tiêu chính là tìm hiểu mối liên quan giữa CAVI với tổn thương động mạch vành và biến cố tim mạch ở bệnh nhân bệnh động mạch vành mạn tính tại Việt Nam. Nghiên cứu được tiến hành trên hai nhóm đối tượng: nhóm hẹp động mạch vành ≥50% và nhóm hẹp động mạch vành <50%. Thiết kế nghiên cứu là cắt ngang, với việc thu thập số liệu lâm sàng, cận lâm sàng và đo CAVI.

3.1. Thiết kế và quy trình nghiên cứu CAVI chi tiết

Nghiên cứu được thiết kế theo phương pháp cắt ngang, với việc thu thập dữ liệu một lần duy nhất tại thời điểm nghiên cứu. Các bước tiến hành bao gồm tuyển chọn bệnh nhân, thu thập thông tin lâm sàng (tiền sử bệnh, yếu tố nguy cơ, triệu chứng), cận lâm sàng (xét nghiệm máu, điện tim, siêu âm tim), và đo chỉ số CAVI. Tất cả các bước đều được chuẩn hóa để đảm bảo tính chính xác và tin cậy của kết quả. Đặc biệt, việc kiểm soát sai số trong quá trình đo CAVI được chú trọng để giảm thiểu ảnh hưởng đến kết quả cuối cùng. Các tiêu chuẩn chẩn đoán và phân loại bệnh cũng được xác định rõ ràng để đảm bảo tính đồng nhất trong quá trình thu thập dữ liệu.

3.2. Tiêu chí lựa chọn bệnh nhân và cỡ mẫu nghiên cứu

Tiêu chí lựa chọn bệnh nhân bao gồm các bệnh nhân được chẩn đoán bệnh động mạch vành mạn tính dựa trên các tiêu chuẩn quốc tế. Cỡ mẫu được tính toán dựa trên các nghiên cứu trước đó và đảm bảo đủ mạnh để phát hiện các mối liên quan có ý nghĩa thống kê. Các yếu tố loại trừ bao gồm các bệnh nhân có bệnh lý cấp tính, bệnh van tim nặng, hoặc các tình trạng ảnh hưởng đến kết quả đo CAVI. Việc tuân thủ các nguyên tắc đạo đức trong nghiên cứu được đặt lên hàng đầu, với việc xin phép hội đồng đạo đức và đảm bảo sự đồng ý tham gia của bệnh nhân. Các bệnh nhân đều được thông báo đầy đủ về mục tiêu, quy trình và quyền lợi của họ trong quá trình nghiên cứu.

IV. Kết Quả CAVI Liên Quan Yếu Tố Nguy Cơ Biến Cố Tim 60 ký tự

Nghiên cứu đã thu thập các thông tin về đặc điểm về giới tính, tuổi, lâm sàng (triệu chứng, yếu tố nguy cơ), cận lâm sàng (xét nghiệm máu, điện tim, siêu âm tim) và CAVI ở bệnh nhân bệnh động mạch vành mạn tính. Kết quả cho thấy có mối liên quan đáng kể giữa CAVI và một số yếu tố lâm sàng, cận lâm sàng. Phân tích sâu hơn về mối liên quan giữa CAVI với tổn thương động mạch vành và biến cố tim mạch cũng được thực hiện.

4.1. CAVI và các yếu tố lâm sàng cận lâm sàng Tương quan ra sao

Kết quả nghiên cứu cho thấy CAVI có mối tương quan với một số yếu tố lâm sàng như tuổi, giới tính, tiền sử bệnh, các yếu tố nguy cơ tim mạch (tăng huyết áp, rối loạn lipid máu, đái tháo đường). Bên cạnh đó, CAVI cũng liên quan đến một số thông số cận lâm sàng như chức năng thận, điện tim và siêu âm tim. Phân tích hồi quy đa biến được sử dụng để xác định các yếu tố độc lập ảnh hưởng đến CAVI. Các kết quả này cung cấp thông tin quan trọng về các yếu tố cần chú ý khi đánh giá CAVI ở bệnh nhân bệnh động mạch vành mạn tính.

4.2. Mối liên hệ giữa CAVI với tổn thương ĐMV và biến cố tim mạch

Nghiên cứu cũng khám phá mối liên quan giữa CAVI với mức độ hẹp động mạch vành và số lượng động mạch vành bị tổn thương. Kết quả cho thấy CAVI có xu hướng tăng lên ở những bệnh nhân có mức độ hẹp động mạch vành nặng hơn. Ngoài ra, CAVI cũng liên quan đến nguy cơ mắc biến cố tim mạch (nhồi máu cơ tim, đột quỵ, tử vong do tim mạch) trong quá trình theo dõi. Các kết quả này cho thấy CAVI có tiềm năng là một công cụ dự báo nguy cơ và giúp bác sĩ đưa ra quyết định điều trị phù hợp cho bệnh nhân bệnh động mạch vành mạn tính.

V. Ứng Dụng CAVI Tầm Soát Tiên Lượng Bệnh Mạch Vành 58 ký tự

Các kết quả nghiên cứu cho thấy CAVI có tiềm năng ứng dụng trong việc tầm soát và tiên lượng bệnh động mạch vành. So sánh CAVI với các chỉ số đánh giá xơ vữa khác (IMT, ABI) giúp xác định ưu điểm và hạn chế của từng phương pháp. Cần có thêm các nghiên cứu lớn hơn và đa trung tâm để khẳng định giá trị của CAVI trong thực hành lâm sàng. Nghiên cứu này cung cấp cơ sở dữ liệu ban đầu về CAVI ở bệnh nhân Việt Nam, góp phần vào việc xây dựng các hướng dẫn chẩn đoán và điều trị phù hợp.

5.1. Giá trị của CAVI so với các phương pháp đánh giá khác

Nghiên cứu so sánh giá trị của CAVI với các phương pháp đánh giá xơ vữa động mạch khác như đo độ dày nội trung mạc động mạch cảnh (IMT) và chỉ số mắt cá chân-cánh tay (ABI). Kết quả cho thấy CAVI có một số ưu điểm nhất định, chẳng hạn như ít phụ thuộc vào huyết áp và có thể đánh giá toàn bộ hệ thống động mạch. Tuy nhiên, CAVI cũng có những hạn chế nhất định và cần được sử dụng kết hợp với các phương pháp khác để có được đánh giá toàn diện về tình trạng xơ vữa động mạch của bệnh nhân.

5.2. Đề xuất ứng dụng CAVI trong thực hành lâm sàng tại Việt Nam

Dựa trên kết quả nghiên cứu, các tác giả đề xuất sử dụng CAVI như một công cụ hỗ trợ trong việc tầm soát và tiên lượng bệnh động mạch vành tại Việt Nam. CAVI có thể được sử dụng để đánh giá nguy cơ tim mạch ở những bệnh nhân có yếu tố nguy cơ cao, giúp phát hiện sớm các trường hợp bệnh động mạch vành tiềm ẩn. Tuy nhiên, cần có thêm các nghiên cứu lớn hơn và đa trung tâm để xác định điểm cắt (cut-off) phù hợp cho CAVI ở quần thể người Việt Nam và xây dựng các hướng dẫn sử dụng CAVI trong thực hành lâm sàng.

VI. Tương Lai CAVI Nghiên Cứu Ứng Dụng Tại Việt Nam 57 ký tự

Nghiên cứu này có một số hạn chế, bao gồm cỡ mẫu nhỏ và thiết kế cắt ngang. Cần có thêm các nghiên cứu dọc (longitudinal) để đánh giá khả năng dự báo biến cố tim mạch của CAVI. Nghiên cứu sâu hơn về cơ chế liên quan giữa CAVI và bệnh động mạch vành cũng cần được thực hiện. CAVI hứa hẹn là một công cụ hữu ích trong việc phòng ngừa và điều trị bệnh động mạch vành tại Việt Nam.

6.1. Hướng nghiên cứu tiếp theo về CAVI và bệnh mạch vành

Các hướng nghiên cứu tiếp theo có thể tập trung vào việc đánh giá giá trị của CAVI trong việc theo dõi hiệu quả điều trị bệnh động mạch vành, chẳng hạn như sau can thiệp mạch vành hoặc điều trị nội khoa tối ưu. Nghiên cứu cũng có thể tập trung vào việc tìm hiểu mối liên quan giữa CAVI với các yếu tố di truyền và môi trường trong bệnh động mạch vành. Ngoài ra, cần có các nghiên cứu về chi phí-hiệu quả của việc sử dụng CAVI trong tầm soát và quản lý bệnh động mạch vành.

6.2. Triển vọng ứng dụng CAVI trong phòng ngừa tim mạch

CAVI có tiềm năng ứng dụng rộng rãi trong phòng ngừa tim mạch, đặc biệt là ở những người có yếu tố nguy cơ cao. Việc sử dụng CAVI để đánh giá nguy cơ tim mạch có thể giúp xác định những người cần can thiệp sớm để giảm nguy cơ mắc bệnh. Các biện pháp can thiệp có thể bao gồm thay đổi lối sống (chế độ ăn uống, tập thể dục) và sử dụng thuốc để kiểm soát các yếu tố nguy cơ (huyết áp, lipid máu). Việc theo dõi CAVI định kỳ có thể giúp đánh giá hiệu quả của các biện pháp can thiệp và điều chỉnh kế hoạch điều trị khi cần thiết.