Nghiên cứu cấu trúc và dinh dưỡng rừng ngập mặn Cồn Ông Trang, Cà Mau

LỜI CẢM ƠN

LỜI CAM ĐOAN

1. CHƯƠNG 1: GIỚI THIỆU

1.1. Mục tiêu nghiên cứu

1.1.1. Mục tiêu tổng quát

1.1.2. Mục tiêu cụ thể

1.2. Nội dung nghiên cứu

1.3. Tính mới của luận án

1.4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu

1.4.1. Đối tượng nghiên cứu

1.4.2. Phạm vi nghiên cứu

1.5. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn

1.5.1. Ý nghĩa khoa học

1.5.2. Ý nghĩa thực tiễn

2. CHƯƠNG 2: TỔNG QUAN TÀI LIỆU

2.1. Tổng quan rừng ngập mặn

2.1.1. Khái niệm về hệ sinh thái rừng ngập mặn

2.1.2. Phân bố rừng ngập mặn

2.2. Tổng quan các vấn đề nghiên cứu

2.2.1. Thành phần loài và tính đa dạng sinh học rừng ngập mặn

2.2.2. Đặc điểm các yếu tố môi trường của đất ngập nước ven biển

2.3. Cấu trúc rừng ngập mặn

2.3.1. Nghiên cứu về cấu trúc rừng ngập mặn ở nước ngoài

2.3.2. Nghiên cứu về cấu trúc rừng ngập mặn Việt Nam

2.4. Năng suất vật rụng, phân hủy lá rụng và vai trò của Ba khía trong rừng ngập mặn

2.4.1. Nghiên cứu vật rụng loài Vẹt (Bruguiera sp.)

2.4.2. Nghiên cứu năng suất vật rụng của loài Đước (Rhizophora spp.)

2.4.3. Nghiên cứu vật rụng loài Mấm (Avicennia sp.)

2.4.4. Phân hủy vật rụng

2.4.5. Vai trò của Ba khía trong việc tiêu thụ vật rụng rừng ngập mặn

2.5. Chu trình dinh dưỡng của rừng ngập mặn

2.6. Khả năng cung cấp dinh dưỡng của rừng ngập mặn cho các hệ sinh thái lân cận

2.7. Một số đặc điểm khu vực nghiên cứu

2.7.1. Vị trí địa lí

2.7.2. Điều kiện tự nhiên

3. CHƯƠNG 3: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

3.1. Thời gian và địa điểm nghiên cứu

3.1.1. Thời gian nghiên cứu

3.1.2. Địa điểm nghiên cứu

3.2. Phương tiện nghiên cứu

3.3. Nội dung và phương pháp nghiên cứu

3.3.1. Nghiên cứu các yếu tố môi trường ảnh hưởng đến sự phân bố của rừng ngập mặn tại Cồn Trong Ông Trang

3.3.2. Nghiên cứu cấu trúc rừng ngập mặn theo các dạng lập địa tại Cồn Trong Ông Trang

3.3.3. Nghiên cứu tiềm năng năng suất vật rụng, phân hủy lá rụng ở các dạng lập địa Vẹt tách, Đước đôi, Mấm trắng

3.3.4. Nghiên cứu vai trò của Ba khía liên quan đến tuần hoàn dinh dưỡng đất rừng ngập mặn Cồn Trong Ông Trang

3.3.5. Phương pháp phân tích số liệu

4. CHƯƠNG 4: KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN

4.1. Nghiên cứu các yếu tố môi trường ảnh hưởng đến sự phân bố của rừng ngập mặn tại Cồn Trong Ông Trang

4.1.1. Kết quả nghiên cứu các yếu tố môi trường

4.1.2. Phân bố rừng ngập mặn Cồn Trong Ông Trang theo các yếu tố môi trường

4.1.3. Sự phân bố thực vật

4.2. Nghiên cứu đặc điểm các dạng lập địa rừng ngập mặn tại Cồn Trong

4.2.1. Phân dạng lập địa tại Cồn Trong Ông Trang

4.2.2. Đặc điểm các dạng lập địa

4.2.3. Kết quả nghiên cứu cấu trúc rừng ngập mặn theo dạng lập địa

4.2.4. Cấu trúc phân bố thảm thực vật thân gỗ trên 3 dạng lập địa

4.2.5. Tương quan giữa các yếu tố môi trường với đặc điểm sinh học của 3 loài cây ưu thế

4.3. Tiềm năng năng suất vật rụng, phân hủy lá rụng ở các dạng lập địa Vẹt tách, Đước đôi, Mấm trắng

4.3.1. Năng suất vật rụng

4.3.2. Phân hủy lá rụng

4.4. Nghiên cứu vai trò của Ba khía liên quan đến tuần hoàn dinh dưỡng trong rừng ngập mặn

4.4.1. Thành phần loài Ba khía và các chỉ số đa dạng trên 3 lập địa

4.4.2. Tập tính ăn lá của Ba khía

4.4.3. Hàm lượng chất dinh dưỡng trong lá, phân và vai trò chuyển hóa dinh dưỡng của Ba khía

4.4.4. Vai trò chuyển hóa dinh dưỡng của Ba khía

5. CHƯƠNG 5: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ

TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Cấu trúc rừng ngập mặn

Nghiên cứu tập trung vào cấu trúc rừng ngập mặn tại Cồn Ông Trang, Cà Mau, nhằm xác định các yếu tố môi trường ảnh hưởng đến sự phân bố thực vật. Kết quả cho thấy, cao trình chênh lệch từ 0-46 cm và số lần ngập triều dao động từ 73-502 lần/năm. Các yếu tố như Eh đất, độ mặn, và hàm lượng dinh dưỡng đã được đo lường, cho thấy sự phù hợp với sự phân bố của 12 loài thân gỗ và 4 loài dây leo, thân bụi. Hệ sinh thái rừng ngập mặn tại đây được đánh giá là đa dạng và có tiềm năng bảo tồn cao.

1.1. Phân bố thực vật theo yếu tố môi trường

Nghiên cứu chỉ ra rằng, sự phân bố thực vật tại Cồn Ông Trang chịu ảnh hưởng lớn từ các yếu tố như cao trình, số lần ngập triều, và thành phần hóa học đất. Khu vực cuối cồn có hàm lượng N-NH4+ cao nhất (10,74 mg/kg), trong khi khu vực đầu cồn có hàm lượng N-NO3- cao hơn. Điều này phù hợp với sự phát triển của các loài thực vật ưu thế như Mấm trắng, Đước đôi, và Vẹt tách.

1.2. Đặc điểm lập địa

Ba dạng lập địa chính được xác định tại Cồn Ông Trang, bao gồm lập địa cuối cồn với thành phần cơ giới thịt pha sét, lập địa giữa cồn với thành phần thịt trung bình, và lập địa đầu cồn với thành phần sét pha thịt. Mỗi dạng lập địa có đặc điểm thủy văn và dinh dưỡng riêng, tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của các loài thực vật đặc trưng.

II. Dinh dưỡng rừng ngập mặn

Nghiên cứu về dinh dưỡng rừng ngập mặn tập trung vào năng suất vật rụng và quá trình phân hủy lá. Kết quả cho thấy, năng suất vật rụng của Đước đôi là cao nhất (12,98 T/ha/năm), tiếp theo là Mấm trắng (10,12 T/ha/năm) và Vẹt tách (9,88 T/ha/năm). Quá trình phân hủy lá đóng góp đáng kể vào chu trình dinh dưỡng, với thời gian bán phân hủy của lá Đước đôi là 86 ngày, Mấm trắng là 75 ngày, và Vẹt tách là 71 ngày.

2.1. Năng suất vật rụng

Năng suất vật rụng được đo lường thông qua thí nghiệm với túi vật rụng 1 m2. Kết quả cho thấy, Đước đôi có năng suất cao nhất, phản ánh khả năng tích lũy dinh dưỡng mạnh mẽ của loài này. Điều này có ý nghĩa quan trọng trong việc duy trì hệ sinh thái rừng ngập mặn và cung cấp dinh dưỡng cho các loài sinh vật khác.

2.2. Phân hủy lá và đóng góp dinh dưỡng

Quá trình phân hủy lá được nghiên cứu thông qua túi nylon đặt trên nền rừng. Kết quả cho thấy, lá Mấm trắng phân hủy nhanh nhất, đóng góp dinh dưỡng nhanh chóng vào đất. Điều này giúp duy trì chu trình dinh dưỡng và hỗ trợ sự phát triển của các loài thực vật khác trong rừng ngập mặn.

III. Vai trò của Ba khía trong chu trình dinh dưỡng

Nghiên cứu xác định được 4 loài Ba khía thuộc họ Sesarmidae tại Cồn Ông Trang. Ba khía có vai trò quan trọng trong chu trình dinh dưỡng thông qua việc tiêu thụ lá rừng và cung cấp dinh dưỡng trở lại đất. Kết quả cho thấy, Ba khía ưa thích lá Mấm trắng, tiếp theo là lá Vẹt tách và lá Đước đôi. Điều này khẳng định vai trò của Ba khía trong việc duy trì sự đa dạng sinh học và cân bằng dinh dưỡng trong hệ sinh thái rừng ngập mặn.

3.1. Tập tính ăn của Ba khía

Thí nghiệm về tập tính ăn của Ba khía cho thấy, chúng ưa thích lá vàng hơn lá xanh. Điều này phản ánh khả năng thích nghi của Ba khía với điều kiện môi trường và nguồn thức ăn sẵn có. Việc tiêu thụ lá rừng giúp Ba khía đóng góp dinh dưỡng trở lại đất, hỗ trợ chu trình dinh dưỡng tự nhiên.

3.2. Đóng góp dinh dưỡng của Ba khía

Nghiên cứu chỉ ra rằng, Ba khía đóng góp đáng kể vào chu trình dinh dưỡng thông qua việc tiêu thụ lá rừng và bài tiết chất dinh dưỡng. Điều này giúp duy trì sự cân bằng dinh dưỡng và hỗ trợ sự phát triển của các loài thực vật trong rừng ngập mặn.

IV. Bảo tồn và quản lý rừng ngập mặn

Nghiên cứu nhấn mạnh tầm quan trọng của bảo tồn rừng ngập mặn và quản lý rừng ngập mặn bền vững tại Cồn Ông Trang, Cà Mau. Các kết quả nghiên cứu có thể được áp dụng để duy trì hệ sinh thái rừng ngập mặn, bảo tồn sự đa dạng sinh học, và thích ứng với biến đổi khí hậu. Việc nâng cao nhận thức cộng đồng và quản lý hiệu quả là yếu tố then chốt để đảm bảo sự phát triển bền vững của rừng ngập mặn.

4.1. Ứng phó với biến đổi khí hậu

Nghiên cứu chỉ ra rằng, rừng ngập mặn đóng vai trò quan trọng trong việc ứng phó với biến đổi khí hậu thông qua khả năng hấp thụ carbon và bảo vệ bờ biển. Việc bảo tồn và phát triển rừng ngập mặn tại Cồn Ông Trang sẽ góp phần giảm thiểu tác động của biến đổi khí hậu và bảo vệ môi trường.

4.2. Nâng cao nhận thức cộng đồng

Nghiên cứu khuyến nghị cần nâng cao nhận thức cộng đồng về vai trò của rừng ngập mặn trong việc duy trì hệ sinh thái và bảo vệ môi trường. Các chương trình giáo dục và truyền thông cần được triển khai để thúc đẩy sự tham gia của cộng đồng trong công tác bảo tồn rừng ngập mặn.

Luận án tiến sĩ: Đặc điểm cấu trúc và dinh dưỡng của rừng ngập mặn tại Cồn Ông Trang, Cà Mau