I. Giới thiệu và bối cảnh nghiên cứu
Nghiên cứu tập trung vào việc can thiệp thay đổi kiến thức và thực hành của người dân về sử dụng biogas an toàn và hiệu quả trong xử lý chất thải chăn nuôi tại hai xã thuộc tỉnh Hà Nam. Biogas được xem là giải pháp quan trọng trong quản lý chất thải và bảo vệ môi trường, đặc biệt trong ngành chăn nuôi. Tuy nhiên, việc sử dụng biogas chưa đạt hiệu quả tối ưu do thiếu kiến thức và thực hành đúng cách. Nghiên cứu này nhằm đánh giá thực trạng và đề xuất giải pháp can thiệp để cải thiện tình hình.
1.1. Vai trò của biogas trong xử lý chất thải chăn nuôi
Biogas là công nghệ xử lý chất thải hiệu quả, giúp giảm thiểu ô nhiễm môi trường và tạo ra năng lượng tái tạo. Tại Việt Nam, biogas được ứng dụng rộng rãi trong các hộ chăn nuôi, nhưng hiệu quả còn hạn chế do thiếu kiến thức và thực hành đúng cách. Nghiên cứu chỉ ra rằng, việc sử dụng biogas không đúng cách dẫn đến chất lượng xử lý chất thải không đạt tiêu chuẩn, gây ảnh hưởng đến sức khỏe và môi trường.
1.2. Thực trạng sử dụng biogas tại Hà Nam
Tỉnh Hà Nam là một trong những địa phương có ngành chăn nuôi phát triển, với nhiều hộ gia đình sử dụng biogas. Tuy nhiên, các nghiên cứu trước đây cho thấy, kiến thức và thực hành của người dân về sử dụng biogas còn nhiều hạn chế. Điều này dẫn đến hiệu quả xử lý chất thải không cao, gây ô nhiễm môi trường và tiềm ẩn nguy cơ sức khỏe.
II. Phương pháp nghiên cứu và can thiệp
Nghiên cứu áp dụng phương pháp can thiệp dựa vào cộng đồng, so sánh trước và sau can thiệp với nhóm đối chứng. Đối tượng nghiên cứu bao gồm 399 người dân và 399 hộ gia đình tại hai xã thuộc tỉnh Hà Nam. Các hoạt động can thiệp tập trung vào việc nâng cao kiến thức và thực hành sử dụng biogas an toàn và hiệu quả. Các chỉ số đánh giá bao gồm kiến thức, thực hành, và chất lượng xử lý chất thải.
2.1. Thiết kế nghiên cứu
Nghiên cứu được thiết kế với hai nhóm: nhóm can thiệp và nhóm đối chứng. Nhóm can thiệp được tham gia các hoạt động truyền thông và đào tạo về sử dụng biogas, trong khi nhóm đối chứng không nhận bất kỳ can thiệp nào. Các chỉ số đánh giá được thu thập trước và sau can thiệp để đo lường hiệu quả.
2.2. Công cụ và phương pháp thu thập dữ liệu
Dữ liệu được thu thập thông qua bảng hỏi, phỏng vấn và xét nghiệm mẫu nước thải từ các công trình biogas. Các chỉ số vi sinh và hóa học như E. coli, Coliform, BOD5, và COD được sử dụng để đánh giá chất lượng xử lý chất thải.
III. Kết quả nghiên cứu và đánh giá
Kết quả nghiên cứu cho thấy, kiến thức và thực hành của người dân về sử dụng biogas đã được cải thiện đáng kể sau can thiệp. Tỷ lệ người dân có kiến thức đúng về nguyên lý hoạt động và cách sử dụng biogas tăng từ 1% lên 33,1%. Tỷ lệ người dân có thực hành đúng trong việc nạp chất thải vào biogas cũng tăng từ 6,8% lên 36,3%. Chất lượng xử lý chất thải cũng được cải thiện, với tỷ lệ mẫu nước thải đạt tiêu chuẩn vi sinh tăng từ 5,6% lên 47,2%.
3.1. Thay đổi kiến thức và thực hành
Sau can thiệp, điểm kiến thức trung bình của người dân về sử dụng biogas tăng 7,4 điểm, trong khi điểm thực hành tăng 2,3 điểm. Sự khác biệt này có ý nghĩa thống kê, cho thấy hiệu quả của các hoạt động can thiệp.
3.2. Cải thiện chất lượng xử lý chất thải
Chất lượng xử lý chất thải được cải thiện rõ rệt, với tỷ lệ mẫu nước thải đạt tiêu chuẩn COD và BOD5 tăng lên đáng kể. Điều này chứng tỏ việc sử dụng biogas đúng cách có thể nâng cao hiệu quả xử lý chất thải và bảo vệ môi trường.
IV. Kết luận và khuyến nghị
Nghiên cứu khẳng định tầm quan trọng của việc nâng cao kiến thức và thực hành sử dụng biogas trong xử lý chất thải chăn nuôi. Các hoạt động can thiệp đã mang lại hiệu quả tích cực, cải thiện đáng kể kiến thức, thực hành, và chất lượng xử lý chất thải. Nghiên cứu khuyến nghị tiếp tục mở rộng các hoạt động truyền thông và đào tạo để nhân rộng mô hình này tại các địa phương khác.
4.1. Ý nghĩa thực tiễn của nghiên cứu
Nghiên cứu cung cấp bằng chứng khoa học về hiệu quả của các can thiệp dựa vào cộng đồng trong việc nâng cao kiến thức và thực hành sử dụng biogas. Đây là cơ sở quan trọng để áp dụng rộng rãi mô hình này trong quản lý chất thải và phát triển bền vững.
4.2. Hướng phát triển trong tương lai
Cần tiếp tục nghiên cứu và phát triển các giải pháp công nghệ biogas tiên tiến, đồng thời tăng cường các hoạt động truyền thông và đào tạo để nâng cao nhận thức và kỹ năng sử dụng biogas của người dân.
