Ca Từ Hát Trống Quân Ở Hưng Yên Trong Môi Trường Diễn Xướng Dân Gian

• Tác giả: Lê Thị Hồng Tím
• Người hướng dẫn: TS. Nguyễn Huy Bỉnh
• Trường học: Đại học Thái Nguyên
• Chuyên ngành: Ngôn ngữ, văn hóa và văn học Việt Nam
• Đề tài: Ca Từ Hát Trống Quân Ở Hưng Yên Trong Diễn Xướng Dân Gian
• Loại tài liệu: luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2018
• Địa điểm: Thái Nguyên

• LỜI CẢM ƠN
• LỜI CAM ĐOAN
• 1. CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ TỔNG QUAN VỀ HÁT TRỐNG QUÂN Ở HƯNG YÊN
• 1.1. Khái niệm “Hát trống quân”
• 1.2. Khái niệm “Diễn xướng dân gian”
• 1.3. Các thuật ngữ trong hát trống quân. Khái quát về vùng đất Hưng Yên
• 1.4. Tổng quan về hát trống quân ở Hưng Yên
• 1.5. Nguồn gốc hát trống quân và sự phát triển của hát trống quân ở Hưng Yên
• 1.6. Môi trường diễn xướng hát trống quân ở Hưng Yên
• 2. CHƯƠNG 2: CÁC GÓC ĐỘ CUỘC SỐNG ĐƯỢC PHẢN CHIẾU TRONG CA TỪ HÁT TRỐNG QUÂN Ở HƯNG YÊN
• 2.1. Vẻ đẹp của con người và quê hương trong ca từ hát trống quân ở Hưng Yên
• 2.2. Hát trống quân phản ánh lịch sử chống giặc ngoại xâm của dân tộc
• 2.3. Hát trống quân phản ánh quá trình lao động sản xuất. Tình yêu đôi lứa trong ca từ hát trống quân ở Hưng Yên
• 3. CHƯƠNG 3: ĐẶC ĐIỂM NGHỆ THUẬT CA TỪ HÁT TRỐNG QUÂN Ở HƯNG YÊN
• 3.1. Ngôn ngữ của hát trống quân ở Hưng Yên
• 3.2. Điển tích, điển cố trong hát trống quân ở Hưng Yên
• 3.3. Các biện pháp tu từ thường gặp trong hát trống quân ở Hưng Yên
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Tổng Quan Về Nghiên Cứu Hát Trống Quân Hưng Yên Khám Phá Giá Trị

Hát trống quân Hưng Yên là một loại hình nghệ thuật dân gian đặc sắc, được công nhận là di sản văn hóa phi vật thể quốc gia năm 2017. Nghiên cứu về ca từ hát trống quân mang lại cái nhìn sâu sắc về đời sống văn hóa, tinh thần của người dân Hưng Yên. Làn điệu dân ca Hưng Yên này dễ đi vào lòng người bởi sự uyển chuyển, tùy hứng, thể hiện qua lời hát đậm chất dân gian, ca dao, hát ví, hát đố. Nghiên cứu này góp phần khôi phục, giữ gìn và phát triển những giá trị đặc sắc về phong tục tập quán, lề lối sinh hoạt văn hóa của vùng đất Hưng Yên. Mục tiêu là giới thiệu loại hình sinh hoạt văn hóa tiêu biểu, bổ sung nguồn tư liệu mới cho việc nghiên cứu và tìm hiểu về văn hóa dân gian Hưng Yên, cũng như thể hiện tình cảm với quê hương.

1.1. Ý nghĩa của Hát Trống Quân trong Di sản Văn Hóa Hưng Yên

Hát trống quân không chỉ là một hình thức giải trí, mà còn là một phần không thể thiếu trong đời sống văn hóa tinh thần của người dân Hưng Yên. Di sản văn hóa phi vật thể này thể hiện bản sắc riêng biệt của vùng đất, là cầu nối giữa quá khứ và hiện tại, đồng thời góp phần vào việc bảo tồn hát trống quân và phát huy những giá trị truyền thống. Hát trống quân giúp thế hệ trẻ hiểu hơn về lịch sử hát trống quân và thêm yêu quê hương.

1.2. Tầm quan trọng của Nghiên cứu Ca Từ Hát Trống Quân hiện nay

Trong bối cảnh hội nhập và phát triển, việc nghiên cứu ca từ hát trống quân trở nên vô cùng quan trọng. Nó giúp chúng ta hiểu rõ hơn về những giá trị văn hóa truyền thống, từ đó có những giải pháp thiết thực để phát huy hát trống quân trong đời sống hiện đại. Nghiên cứu cũng giúp các nhà quản lý văn hóa có cơ sở để xây dựng các chính sách phù hợp nhằm bảo tồn và phát triển loại hình nghệ thuật độc đáo này.

II. Thách Thức Bảo Tồn và Phát Huy Hát Trống Quân Hưng Yên Hiện Nay

Mặc dù được công nhận là di sản văn hóa, hát trống quân Hưng Yên vẫn đối mặt với nhiều thách thức trong việc bảo tồn và phát huy. Sự mai một của các nghệ nhân, sự thiếu quan tâm của giới trẻ, và sự xâm nhập của các loại hình văn hóa ngoại lai là những vấn đề đáng lo ngại. Cần có những giải pháp đồng bộ và hiệu quả để giải quyết những thách thức này, đảm bảo rằng diễn xướng dân gian Hưng Yên sẽ tiếp tục tồn tại và phát triển. Bên cạnh đó, công tác quảng bá và giới thiệu giá trị hát trống quân đến cộng đồng cũng cần được chú trọng.

2.1. Thực trạng Truyền dạy Hát Trống Quân cho Thế hệ trẻ

Việc truyền dạy hát trống quân cho thế hệ trẻ còn gặp nhiều khó khăn. Số lượng người học còn hạn chế, phương pháp truyền dạy chưa thực sự hấp dẫn, và thiếu sự hỗ trợ từ gia đình và cộng đồng. Cần có những đổi mới trong phương pháp giảng dạy, tạo ra những sân chơi bổ ích, và tăng cường sự phối hợp giữa gia đình, nhà trường và xã hội để khuyến khích giới trẻ tham gia vào việc bảo tồn hát trống quân.

2.2. Ảnh hưởng của Văn hóa Hiện đại đến Hát Trống Quân

Sự phát triển của văn hóa hiện đại, đặc biệt là sự du nhập của các loại hình giải trí mới, đã tạo ra những ảnh hưởng không nhỏ đến hát trống quân. Giới trẻ có xu hướng thích thú với những loại hình văn hóa hiện đại hơn là những giá trị truyền thống. Cần có những giải pháp để dung hòa giữa văn hóa truyền thống và hiện đại, tạo ra những sản phẩm văn hóa mới, hấp dẫn, đồng thời vẫn giữ được bản sắc riêng của văn học dân gian Hưng Yên.

2.3. Khó khăn trong việc Duy trì các Câu lạc bộ Hát Trống Quân

Việc duy trì các câu lạc bộ hát trống quân gặp nhiều khó khăn về kinh phí hoạt động, địa điểm sinh hoạt, và sự tham gia của các thành viên. Cần có sự hỗ trợ từ các cấp chính quyền, các tổ chức xã hội, và sự chung tay của cộng đồng để giúp các câu lạc bộ vượt qua những khó khăn này, tiếp tục là nơi gìn giữ và phát huy làn điệu hát trống quân.

III. Phương Pháp Nghiên Cứu Ca Từ Hát Trống Quân Từ Thu Thập Đến Phân Tích

Nghiên cứu về ca từ hát trống quân đòi hỏi sự kết hợp giữa phương pháp thu thập tư liệu và phương pháp phân tích, tổng hợp. Việc thu thập các bài hát cổ, phỏng vấn các nghệ nhân, và khảo sát thực tế tại các làng quê là những bước quan trọng để có được nguồn tư liệu phong phú và chính xác. Sau đó, cần phân tích ngôn ngữ dân gian nghệ thuật, nội dung, và giá trị của tuyển tập ca từ hát trống quân để có được những kết luận sâu sắc và toàn diện. Việc nghiên cứu văn hóa này cần sự tỉ mỉ và am hiểu sâu sắc về văn hóa dân gian.

3.1. Thu thập và Tư liệu hóa Ca Từ Hát Trống Quân

Quá trình thu thập tư liệu bao gồm việc sưu tầm các văn bản viết tay, ghi âm các buổi diễn xướng, và phỏng vấn các nghệ nhân. Việc tư liệu hóa các tư liệu này cần được thực hiện một cách khoa học và cẩn thận, đảm bảo tính chính xác và đầy đủ. Các tư liệu này sẽ là nguồn tài liệu quý giá cho các nhà nghiên cứu và những người yêu thích âm nhạc dân gian Hưng Yên.

3.2. Phân Tích Ngôn Ngữ và Nghệ Thuật Ca Từ Hát Trống Quân

Phân tích ngôn ngữ và nghệ thuật ca từ bao gồm việc tìm hiểu các biện pháp tu từ, điển tích, điển cố, và các yếu tố văn hóa được thể hiện trong ca từ. Việc phân tích này giúp chúng ta hiểu rõ hơn về giá trị thẩm mỹ và ý nghĩa văn hóa của ca từ hát trống quân, từ đó có thể đánh giá đúng vai trò của nó trong đời sống văn hóa tinh thần của người dân Hưng Yên.

IV. Phản Ánh Đời Sống Trong Ca Từ Hát Trống Quân Nghiên Cứu Chi Tiết

Ca từ hát trống quân không chỉ là những lời hát, mà còn là tấm gương phản ánh đời sống xã hội, tình cảm, và văn hóa của người dân Hưng Yên. Các bài hát thường đề cập đến tình yêu đôi lứa, lao động sản xuất, lịch sử chống giặc ngoại xâm, và vẻ đẹp của quê hương đất nước. Nghiên cứu hát trống quân giúp chúng ta hiểu rõ hơn về những giá trị đạo đức, thẩm mỹ, và tinh thần của cộng đồng, được thể hiện qua diễn xướng dân gian.

4.1. Tình Yêu Đôi Lứa và Hạnh Phúc Gia Đình trong Ca Từ

Tình yêu đôi lứa là một chủ đề phổ biến trong ca từ hát trống quân. Các bài hát thường ca ngợi vẻ đẹp của tình yêu, sự thủy chung, và khát vọng về một cuộc sống hạnh phúc. Nghiên cứu về chủ đề này giúp chúng ta hiểu rõ hơn về quan niệm về tình yêu và hôn nhân của người dân Hưng Yên.

4.2. Phản ánh Quá trình Lao động Sản xuất Nông nghiệp

Nhiều bài hát trống quân phản ánh quá trình lao động sản xuất nông nghiệp của người dân Hưng Yên. Các bài hát thường mô tả công việc đồng áng, các loại cây trồng, và những khó khăn, vất vả trong cuộc sống. Nghiên cứu về chủ đề này giúp chúng ta hiểu rõ hơn về cuộc sống vật chất và tinh thần của người nông dân Hưng Yên.

4.3. Ca ngợi Lịch sử Chống Giặc Ngoại Xâm Bảo vệ Tổ quốc

Một số bài hát trống quân ca ngợi lịch sử chống giặc ngoại xâm của dân tộc, thể hiện lòng yêu nước và tinh thần quật cường của người dân Hưng Yên. Các bài hát thường nhắc đến các anh hùng dân tộc, các trận chiến lịch sử, và những chiến công hiển hách. Nghiên cứu về chủ đề này giúp chúng ta hiểu rõ hơn về truyền thống yêu nước của người dân Hưng Yên.

V. Giá Trị và Triển Vọng của Hát Trống Quân Hưng Yên Bảo Tồn Phát Huy

Hát trống quân Hưng Yên không chỉ là một loại hình nghệ thuật, mà còn là một di sản văn hóa vô giá, cần được bảo tồn và phát huy. Việc bảo tồn di sản hát trống quân không chỉ là trách nhiệm của các cơ quan nhà nước, mà còn là trách nhiệm của cả cộng đồng. Cần có những giải pháp đồng bộ và hiệu quả để bảo tồn, phát huy giá trị hát trống quân trong đời sống hiện đại, giúp loại hình nghệ thuật này tiếp tục tỏa sáng và góp phần làm phong phú thêm văn hóa dân gian.

5.1. Đề xuất Giải pháp Bảo tồn và Phát huy Hát Trống Quân

Các giải pháp bảo tồn và phát huy bao gồm việc tăng cường công tác tuyên truyền, giáo dục về giá trị của hát trống quân, hỗ trợ các nghệ nhân, các câu lạc bộ, và khuyến khích sáng tác các bài hát mới. Cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan nhà nước, các tổ chức xã hội, và cộng đồng để thực hiện các giải pháp này một cách hiệu quả.

5.2. Ứng dụng Công nghệ Thông tin trong Quảng bá Hát Trống Quân

Công nghệ thông tin có thể được sử dụng để quảng bá hát trống quân một cách rộng rãi và hiệu quả. Các video clip, các trang web, và các ứng dụng di động có thể giúp giới thiệu hát trống quân đến đông đảo khán giả, đặc biệt là giới trẻ. Việc ứng dụng công nghệ thông tin cũng giúp các nhà nghiên cứu dễ dàng tiếp cận và phân tích các tư liệu về hát trống quân.

Tổng quan nghiên cứu

Hát trống quân là một loại hình nghệ thuật dân gian đặc sắc của cư dân Bắc Bộ, trong đó hát trống quân ở Hưng Yên được xem là một di sản văn hóa phi vật thể quốc gia được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận năm 2017. Theo ước tính, có khoảng 260 lời ca hát trống quân được khảo sát và sưu tầm tại các làng truyền thống như Dạ Trạch, Đào Quạt, Vĩnh Khúc, thuộc các huyện Khoái Châu, Ân Thi, Văn Giang của tỉnh Hưng Yên. Hát trống quân không chỉ là hình thức giao duyên nam nữ mà còn phản ánh đời sống tâm hồn, truyền thống văn hóa, lịch sử và lao động sản xuất của người dân địa phương.

Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là hệ thống hóa ca từ hát trống quân ở Hưng Yên trong môi trường diễn xướng dân gian, làm rõ sự phong phú, đa dạng trong sáng tạo lời ca, đồng thời tìm hiểu nguồn gốc, quá trình phát triển, đặc điểm nội dung và nghệ thuật của loại hình này. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào các địa bàn có truyền thống hát trống quân lâu đời như xã Dạ Trạch, làng Đào Quạt, xã Vĩnh Khúc, trong khoảng thời gian từ xưa đến nay, với tư liệu được thu thập qua khảo sát điền dã và các tài liệu sưu tầm, biên soạn trước đó.

Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa phi vật thể, góp phần làm giàu kho tàng văn hóa dân gian Việt Nam, đồng thời nâng cao nhận thức cộng đồng về việc giữ gìn và phát triển hát trống quân trong đời sống hiện đại.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn vận dụng các lý thuyết về văn hóa dân gian, diễn xướng dân gian và nghệ thuật biểu diễn truyền thống. Khái niệm "hát trống quân" được hiểu là hình thức hát đối đáp giao duyên nam nữ, có kèm theo nhạc cụ trống đất, phổ biến ở đồng bằng Bắc Bộ. "Diễn xướng dân gian" được định nghĩa là hình thức sinh hoạt văn nghệ của nhân dân, mang tính tự nhiên, không bị chi phối bởi các tổ chức nghệ thuật chuyên nghiệp, bao gồm các phương thức nói, kể, hát và diễn.

Ba khái niệm chính được sử dụng trong nghiên cứu gồm:

• Ca từ hát trống quân: Lời ca mang đậm chất dân gian, sử dụng nhiều điển tích, điển cố, ca dao, hát ví, hát đố, thể hiện sự sáng tạo ứng tác trong môi trường diễn xướng.
• Môi trường diễn xướng dân gian: Không gian, thời gian, hình thức và chủ thể tham gia hát trống quân, bao gồm các đám hát có tổ chức và hát tự do.
• Nghệ thuật biểu diễn: Bao gồm ngôn ngữ âm nhạc, tiết tấu trống quân, y phục, nhạc cụ và trình tự cuộc hát.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp điều tra điền dã với cỡ mẫu khoảng 260 lời ca, thu thập tại các làng truyền thống như Yên Vĩnh, Đức Nhuận (Dạ Trạch), Đào Quạt (Ân Thi), Vĩnh Khúc (Văn Giang). Phương pháp chọn mẫu là chọn lọc các địa phương có truyền thống hát trống quân lâu đời và các câu lạc bộ hoạt động thường xuyên.

Phương pháp thống kê được áp dụng để phân loại, tổng hợp các ca từ, từ đó làm cơ sở phân tích nội dung và nghệ thuật. Phương pháp phân tích - tổng hợp giúp hiểu sâu sắc các giá trị văn hóa, nghệ thuật và xã hội của ca từ trong môi trường diễn xướng. Phương pháp so sánh được dùng để đối chiếu lời ca xưa và nay, cũng như so sánh hát trống quân Hưng Yên với các vùng khác trong Bắc Bộ. Ngoài ra, phương pháp nghiên cứu liên ngành kết hợp văn hóa học, xã hội học, âm nhạc học, sử học và ngôn ngữ học nhằm cung cấp cái nhìn toàn diện về đề tài.

Timeline nghiên cứu kéo dài từ năm 2015 đến 2018, bao gồm giai đoạn khảo sát thực địa, thu thập tư liệu, phân tích và hoàn thiện luận văn.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Sự phong phú và đa dạng của ca từ hát trống quân
   Qua khảo sát 260 lời ca, trong đó 115 lời từ cuốn "Truyền thống hát trống quân Dạ Trạch", 11 lời từ cuốn "Hát trống quân" của Trần Việt Ngữ và phần còn lại từ điền dã, ca từ hát trống quân ở Hưng Yên thể hiện sự đa dạng về nội dung và hình thức. Lời ca phản ánh nhiều góc độ cuộc sống như vẻ đẹp con người, quê hương, lịch sử chống ngoại xâm, lao động sản xuất và tình yêu đôi lứa.

2. Môi trường diễn xướng đặc trưng
   Hát trống quân ở Hưng Yên diễn ra trong các đám hát có tổ chức và hát tự do. Các câu lạc bộ trống quân như Dạ Trạch (31 thành viên), Đào Quạt, Vĩnh Khúc duy trì hoạt động thường xuyên với các buổi tập và giao lưu. Thời gian hát chủ yếu vào dịp nông nhàn, đặc biệt là Tết Trung thu và các lễ hội truyền thống. Không gian diễn xướng đa dạng, từ sân đình, bờ sông đến nhà văn hóa thôn.

3. Đặc điểm nghệ thuật ca từ và biểu diễn
   Ca từ hát trống quân sử dụng nhiều điển tích, điển cố, biện pháp tu từ như đối, ẩn dụ, hoán dụ, tạo nên lời ca vừa mộc mạc vừa sâu sắc. Tiết tấu trống quân ổn định, mang tính trữ tình, không đảo phách, tạo nền cho giọng hát rõ lời và đúng âm điệu. Nhạc cụ chính là trống đất, độc đáo với âm thanh hòa quyện cùng giọng hát, tạo nên không khí sinh hoạt đặc trưng. Y phục truyền thống được sử dụng trong các đám hát có tổ chức, thể hiện sự trang trọng và tôn kính.

4. Sự kế thừa và sáng tạo trong ca từ
   So sánh lời ca xưa và nay cho thấy sự kế thừa truyền thống nhưng cũng có sự đổi mới, sáng tạo để phù hợp với bối cảnh hiện đại. Ví dụ, lời ca hiện nay có thêm các yếu tố phản ánh đời sống đổi mới, xây dựng quê hương giàu đẹp, đồng thời vẫn giữ được nét đặc trưng của hát trống quân truyền thống.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân của sự phong phú ca từ xuất phát từ môi trường diễn xướng dân gian đa dạng, nơi người hát không chỉ là người truyền tải mà còn là người sáng tạo lời ca ứng tác tại chỗ. So với các nghiên cứu trước đây tập trung vào góc độ âm nhạc hoặc sinh hoạt, luận văn này làm rõ hơn giá trị văn học dân gian của ca từ, góp phần làm sáng tỏ vai trò của hát trống quân trong đời sống tinh thần cộng đồng.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ phân bố lời ca theo chủ đề (vẻ đẹp quê hương, lịch sử, lao động, tình yêu) và bảng so sánh các đặc điểm nghệ thuật giữa hát trống quân Hưng Yên và các vùng khác. Kết quả cũng cho thấy sự cần thiết của việc bảo tồn môi trường diễn xướng truyền thống để giữ gìn giá trị ca từ, tránh mai một do đô thị hóa và biến đổi xã hội.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Tổ chức các lớp truyền dạy hát trống quân cho thế hệ trẻ
   Mục tiêu nâng cao số lượng người biết hát trống quân, đặc biệt là học sinh, sinh viên trong tỉnh. Thời gian thực hiện: 2 năm. Chủ thể: Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch phối hợp với các trường học.

2. Xây dựng và phát triển các câu lạc bộ hát trống quân tại địa phương
   Tăng cường hoạt động giao lưu, biểu diễn, duy trì sinh hoạt định kỳ để giữ gìn môi trường diễn xướng. Thời gian: liên tục hàng năm. Chủ thể: UBND các huyện, xã và cộng đồng dân cư.

3. Sưu tầm, biên soạn và xuất bản tài liệu ca từ hát trống quân
   Tạo nguồn tư liệu chuẩn mực phục vụ nghiên cứu và truyền dạy. Thời gian: 1-2 năm. Chủ thể: Viện nghiên cứu văn hóa, các nhà nghiên cứu và nghệ nhân.

4. Tổ chức các sự kiện văn hóa, lễ hội nhằm quảng bá hát trống quân
   Kết hợp với các lễ hội truyền thống để thu hút sự quan tâm của công chúng và du khách. Thời gian: hàng năm. Chủ thể: Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch, các địa phương.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Nhà nghiên cứu văn hóa dân gian và âm nhạc truyền thống
   Luận văn cung cấp tư liệu phong phú về ca từ và môi trường diễn xướng hát trống quân, hỗ trợ nghiên cứu chuyên sâu về văn hóa dân gian Bắc Bộ.

2. Giáo viên và học sinh các trường phổ thông, đại học
   Tài liệu giúp nâng cao nhận thức về giá trị di sản văn hóa địa phương, phục vụ giảng dạy môn văn hóa, văn học dân gian và nghệ thuật truyền thống.

3. Các nghệ nhân và câu lạc bộ hát trống quân
   Giúp hệ thống hóa kiến thức, nâng cao kỹ năng biểu diễn và sáng tạo lời ca, đồng thời làm cơ sở cho việc bảo tồn và phát triển loại hình nghệ thuật này.

4. Cơ quan quản lý văn hóa và du lịch
   Cung cấp cơ sở khoa học để xây dựng chính sách bảo tồn, phát huy giá trị di sản văn hóa phi vật thể, đồng thời khai thác tiềm năng du lịch văn hóa gắn với hát trống quân.

Câu hỏi thường gặp

1. Hát trống quân là gì và có nguồn gốc từ đâu?
   Hát trống quân là hình thức hát đối đáp giao duyên nam nữ, có nguồn gốc gắn liền với binh sĩ thời nhà Trần hoặc vua Quang Trung, phát triển trong dân gian Bắc Bộ, đặc biệt ở Hưng Yên.

2. Ca từ hát trống quân có đặc điểm gì nổi bật?
   Ca từ mang đậm chất dân gian, sử dụng nhiều điển tích, điển cố, ca dao, hát ví, có khả năng ứng tác sáng tạo lời ca trong môi trường diễn xướng.

3. Môi trường diễn xướng hát trống quân ở Hưng Yên như thế nào?
   Bao gồm các đám hát có tổ chức và hát tự do, diễn ra chủ yếu vào dịp nông nhàn, Tết Trung thu, lễ hội truyền thống, tại sân đình, bờ sông, nhà văn hóa thôn.

4. Nhạc cụ nào được sử dụng trong hát trống quân?
   Nhạc cụ chính là trống đất, một loại trống độc đáo vừa là nhạc gõ vừa là nhạc dây, tạo âm thanh hòa quyện với giọng hát, góp phần giữ nhịp và tạo tiết tấu.

5. Làm thế nào để bảo tồn và phát huy hát trống quân hiện nay?
   Cần tổ chức truyền dạy cho thế hệ trẻ, phát triển câu lạc bộ, sưu tầm tài liệu, tổ chức sự kiện văn hóa và kết hợp với phát triển du lịch văn hóa địa phương.

Kết luận

• Luận văn đã hệ thống hóa và phân tích khoảng 260 lời ca hát trống quân ở Hưng Yên, làm rõ sự đa dạng và giá trị văn học dân gian của ca từ.
• Môi trường diễn xướng dân gian đóng vai trò quan trọng trong việc hình thành và phát triển lời ca, với các hình thức hát có tổ chức và tự do.
• Đặc điểm nghệ thuật ca từ và biểu diễn hát trống quân ở Hưng Yên có nét độc đáo so với các vùng khác, thể hiện qua ngôn ngữ, tiết tấu, nhạc cụ và y phục.
• Luận văn góp phần bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa phi vật thể, đồng thời cung cấp cơ sở khoa học cho các hoạt động truyền dạy và quảng bá.
• Các bước tiếp theo cần tập trung vào đào tạo thế hệ kế cận, phát triển câu lạc bộ, sưu tầm tài liệu và tổ chức các sự kiện văn hóa nhằm duy trì sức sống của hát trống quân trong đời sống đương đại.

Mời các nhà nghiên cứu, nghệ nhân và cộng đồng quan tâm tiếp tục đồng hành cùng công tác bảo tồn và phát triển hát trống quân, góp phần làm giàu bản sắc văn hóa dân tộc Việt Nam.