I. Tổng Quan Nghiên Cứu Phát Triển Thể Lực Súng Trường 55
Phong trào thể dục thể thao (TDTT), đặc biệt là môn Bắn súng, đang phát triển mạnh mẽ. Môn thể thao này được xác định là trọng điểm, phù hợp với thể trạng người Việt. Nhiều xạ thủ đã giành huy chương quốc tế, như Hoàng Xuân Vinh. Xu hướng huấn luyện hiện nay tập trung phát triển kỹ, chiến thuật, tâm lý và nâng cao thể lực chuyên môn. Vận động viên (VĐV) cần phát triển toàn diện, đáp ứng nhu cầu huấn luyện hiện đại. Thể lực chuyên môn là yếu tố quan trọng, hỗ trợ VĐV giữ chắc súng và duy trì độ chính xác. Các VĐV bắn súng trẻ Việt Nam còn hạn chế về trình độ thể lực. Nghiên cứu các phương pháp huấn luyện phù hợp có ý nghĩa quan trọng. Đề tài này hướng đến việc nghiên cứu bài tập phát triển thể lực chuyên môn nội dung súng trường cho nam VĐV Đội tuyển trẻ Quốc gia.
1.1. Đặc điểm môn Súng Trường Thể Thao và Yêu cầu Thể Lực
Môn Súng Trường Thể Thao đòi hỏi sự kết hợp giữa trí tuệ và thể chất. Hoạt động tĩnh lực và thần kinh đóng vai trò quan trọng hơn hoạt động cơ bắp. VĐV cần thần kinh vững vàng, sự khéo léo và thể lực tốt. Sức mạnh cơ vai, lưng và cánh tay giúp giữ súng ổn định khi ngắm bắn. Đặc biệt, trong các nội dung thi đấu kéo dài, sức mạnh cơ thân và chi trên giúp duy trì độ chính xác cao. Thể lực chuyên môn cho phép VĐV giữ chắc súng với độ ổn định cao nhất, tạo điều kiện thực hiện tốt kỹ thuật và nâng cao thành tích. Theo tài liệu gốc, 'Thể lực chuyên môn là một trong những yếu tố quan trọng không thể thiếu trong hoạt động tập luyện và thi đấu của VĐV bắn súng.'
1.2. Tổng Quan Về Huấn Luyện Thể Lực Chuyên Môn Bắn Súng
Huấn luyện môn Bắn súng là quá trình phức tạp với nhiều giai đoạn kế thừa lẫn nhau. Nội dung huấn luyện đa dạng, bao gồm thể lực, kỹ thuật, chiến thuật và tâm lý. Các yếu tố này đều quan trọng, nhưng vai trò của chúng biến đổi theo từng giai đoạn. Qua quan sát, trình độ phát triển thể lực chuyên môn của nam VĐV Đội tuyển trẻ Quốc gia nội dung súng trường không đồng đều. Sức bền giảm rõ rệt ở các loạt bắn cuối, chủ yếu do thiếu các bài tập phát triển thể lực chuyên môn phù hợp. Các công trình nghiên cứu về thể lực chuyên môn cho VĐV đã được quan tâm, nhưng chưa có nghiên cứu chuyên sâu về phát triển thể lực chuyên môn cho nam VĐV Bắn súng Đội tuyển trẻ Quốc gia.
II. Thực Trạng Thể Lực Huấn Luyện Súng Trường Hiện Nay 59
Qua quan sát các buổi tập luyện và thi đấu của nam VĐV Đội tuyển trẻ Quốc gia nội dung súng trường trong những năm gần đây, chúng tôi nhận thấy trình độ phát triển thể lực chuyên môn không đồng đều. Điều này thể hiện rõ ở các loạt bắn về sau, sức bền của VĐV giảm đi rõ rệt nhất trong các loạt bắn cuối. Thực trạng này có nhiều nguyên nhân, nhưng nguyên nhân chủ yếu được xác định là chưa có được những bài tập phát triển thể lực chuyên môn phù hợp, và chính điều này làm ảnh hưởng thành tích của các VĐV. Những năm gần đây ở nước ta có rất nhiều công trình nghiên cứu về thể lực nói chung và thể lực chuyên môn nói riêng cho VĐV có giá trị khoa học ứng dụng tốt.
2.1. Đánh Giá Thực Trạng Công Tác Huấn Luyện Thể Lực Chuyên Môn
Nhiệm vụ đầu tiên là đánh giá thực trạng công tác huấn luyện thể lực chuyên môn nội dung súng trường cho nam VĐV Đội tuyển trẻ Quốc gia. Cần xem xét thực trạng phân phối nội dung huấn luyện, cơ sở vật chất phục vụ huấn luyện, đội ngũ huấn luyện viên, phương pháp và phương tiện huấn luyện được sử dụng. Cuối cùng, cần đánh giá thực trạng trình độ thể lực chuyên môn nội dung súng trường của các VĐV. Các thông tin này sẽ giúp xác định điểm yếu và điểm mạnh trong công tác huấn luyện hiện tại, từ đó đưa ra các giải pháp cải thiện.
2.2. Hạn Chế Trong Bài Tập và Ảnh Hưởng Đến Thành Tích Bắn Súng
Thực tế cho thấy, hạn chế lớn nhất là việc thiếu các bài tập phát triển thể lực chuyên môn phù hợp. Điều này ảnh hưởng trực tiếp đến thành tích của VĐV, đặc biệt trong các loạt bắn cuối, khi sức bền giảm sút. Việc lựa chọn các bài tập khoa học và phù hợp là yếu tố then chốt để nâng cao hiệu quả huấn luyện. Các nghiên cứu trước đây đã tập trung vào các khía cạnh khác của bắn súng, nhưng chưa đi sâu vào phát triển thể lực chuyên môn cho VĐV Đội tuyển trẻ Quốc gia. Việc nghiên cứu và đề xuất các bài tập phù hợp là cần thiết để cải thiện thành tích của VĐV.
III. Cách Chọn Bài Tập Thể Lực Chuyên Môn Bắn Súng 52
Các tác giả đã quan tâm rất nhiều tới vấn đề tuyển chọn và đánh giá trình độ tập luyện cũng như phát triển thể lực chuyên môn, quan tâm phát triển thành tích cho VĐV ở các câu lạc bộ bắn súng khác nhau trên cả nước. Đây là những công trình nghiên cứu có ý nghĩa trong việc phát triển môn Bắn súng. Tuy nhiên, chưa có luận án, đề tài, tài liệu, công trình nào đi sâu nghiên cứu đề cập đến việc phát triển thể lực chuyên môn cho nam VĐV Bắn súng Đội tuyển trẻ Quốc gia. Xuất phát từ những vấn đề nêu trên cho thấy, việc lựa chọn các bài tập phát triển thể lực chuyên môn nội dung súng trường cho nam VĐV Đội tuyển trẻ Quốc gia là vấn đề mang tính cấp thiết.
3.1. Xác Định Các Yếu Tố Thể Lực Quan Trọng cho Súng Trường
Để lựa chọn bài tập phát triển thể lực chuyên môn hiệu quả, cần xác định các yếu tố thể lực quan trọng nhất cho nội dung súng trường. Điều này bao gồm sức bền, sức mạnh (đặc biệt là sức mạnh cơ tay, vai, lưng), khả năng giữ thăng bằng, khả năng tập trung và kiểm soát nhịp tim, nhịp thở. Các yếu tố này sẽ là cơ sở để lựa chọn các bài tập phù hợp, giúp VĐV phát triển toàn diện và cải thiện thành tích.
3.2. Nguyên Tắc Lựa Chọn Bài Tập Phát Triển Thể Lực Chuyên Môn
Các nguyên tắc lựa chọn bài tập phát triển thể lực chuyên môn cần dựa trên cơ sở khoa học và phù hợp với điều kiện thực tiễn. Các bài tập cần đảm bảo tính chuyên môn hóa (tức là có liên quan trực tiếp đến các động tác trong bắn súng), tính đa dạng (để tránh nhàm chán và phát triển toàn diện), tính khả thi (dễ thực hiện với cơ sở vật chất hiện có) và tính an toàn (tránh gây chấn thương). Theo tài liệu gốc, cần 'lựa chọn các bài tập phát triển thể lực chuyên môn đảm bảo tính khoa học và phù hợp với điều kiện thực tiễn'.
3.3. Phương Pháp Đánh Giá Hiệu Quả Bài Tập Thể Lực Chuyên Môn
Để đảm bảo hiệu quả của các bài tập phát triển thể lực chuyên môn, cần có phương pháp đánh giá khách quan và chính xác. Điều này có thể bao gồm việc sử dụng các test thể lực chuyên môn (ví dụ: test sức bền cơ tay, test khả năng giữ thăng bằng), theo dõi thành tích bắn súng trong quá trình tập luyện và thi đấu, và thu thập phản hồi từ VĐV và huấn luyện viên. Dựa trên kết quả đánh giá, có thể điều chỉnh và tối ưu hóa các bài tập để đạt hiệu quả cao nhất.
IV. Kế Hoạch Huấn Luyện Thể Lực Chuyên Môn Súng Trường 58
Nhằm góp phần nâng cao hiệu quả công tác huấn luyện cho nam VĐV bắn súng tác giả nghiên cứu đề tài: “Nghiên cứu bài tập phát triển thể lực chuyên môn nội dung súng trường cho nam vận động viên Đội tuyển trẻ Quốc gia”. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và đánh giá thực trạng nhằm xác định: Các thành phần thể lực quan trọng liên quan đến nội dung súng trường; các phương pháp và bài tập rèn luyện thể lực áp dụng cho VĐV bắn súng trường. Từ đó, thiết kế và đề xuất các bài tập chuyên môn nhắm vào các thành phần thể chất đã được xác định, nhu cầu và chuyển động cụ thể nhằm nâng cao thể lực chuyên môn nội dung súng trường cho nam VĐV Đội tuyển trẻ Quốc gia; và đánh giá tính hiệu quả, khả thi của các bài tập đề xuất thông qua thực nghiệm và phản hồi từ các vận động viên, huấn luyện viên bắn súng trường giàu kinh nghiệm.
4.1. Xây Dựng Kế Hoạch Huấn Luyện Thể Lực Dài Hạn Ngắn Hạn
Kế hoạch huấn luyện cần được xây dựng một cách khoa học, bao gồm cả kế hoạch dài hạn (cho cả năm) và kế hoạch ngắn hạn (cho từng giai đoạn, từng tuần). Kế hoạch cần xác định rõ mục tiêu, nội dung, phương pháp, phương tiện và thời gian huấn luyện. Cần có sự phân bổ hợp lý giữa các giai đoạn (chuẩn bị, chuyên môn, thi đấu, quá độ) và các nội dung huấn luyện (thể lực chung, thể lực chuyên môn, kỹ thuật, chiến thuật, tâm lý).
4.2. Tối Ưu Hóa Lượng Vận Động và Quãng Nghỉ Trong Huấn Luyện
Lượng vận động và quãng nghỉ là hai yếu tố quan trọng trong huấn luyện thể lực. Cần điều chỉnh lượng vận động (cường độ, khối lượng, tần suất) và quãng nghỉ (thời gian, hình thức) sao cho phù hợp với trình độ và khả năng phục hồi của VĐV. Cần tránh tình trạng quá tải (dẫn đến chấn thương và giảm hiệu quả tập luyện) và tình trạng tập luyện quá nhẹ (không đủ để kích thích sự phát triển thể lực). Cần có sự theo dõi và điều chỉnh liên tục để đảm bảo hiệu quả tối ưu.
4.3. Sử Dụng Phối Hợp Các Phương Pháp Huấn Luyện Thể Lực
Có nhiều phương pháp huấn luyện thể lực khác nhau, như phương pháp lặp lại, phương pháp biến đổi, phương pháp khoảng quãng, phương pháp изометрия (isometric), phương pháp plyometric. Cần sử dụng phối hợp các phương pháp này để đảm bảo sự đa dạng và kích thích sự phát triển toàn diện của các tố chất thể lực. Cần lựa chọn phương pháp phù hợp với từng giai đoạn huấn luyện, từng nội dung tập luyện và từng cá nhân VĐV.
V. Ứng Dụng Đánh Giá Hiệu Quả Bài Tập Súng Trường 60
Trên cơ sở kết quả đánh giá thực trạng công tác huấn luyện trình độ thể lực chuyên môn nội dung súng trường của nam VĐV bắn súng Đội tuyển trẻ Quốc gia, đề tài đã xác định được 9 test đánh giá, lựa chọn và ứng dụng 28 bài tập, xây dựng được kế hoạch huấn luyện đảm bảo tính khoa học, khả thi trong việc phát triển thể lực chuyên môn cho nam VĐV bắn súng Đội tuyển trẻ Quốc gia. Ứng dụng vào thực tiễn bước đầu cho thấy các bài tập này đã phát huy tác dụng, làm rõ được tính hiệu quả trong việc phát triển thể lực chuyên môn nội dung súng trường cho nam VĐV bắn súng Đội tuyển trẻ Quốc gia.
5.1. Tiến Hành Thực Nghiệm Đánh Giá Hiệu Quả Bài Tập Đề Xuất
Cần tiến hành thực nghiệm trên nhóm VĐV bắn súng Đội tuyển trẻ Quốc gia để đánh giá hiệu quả của các bài tập phát triển thể lực chuyên môn đã được lựa chọn và xây dựng. Trong quá trình thực nghiệm, cần theo dõi sát sao sự tiến bộ của VĐV về các chỉ số thể lực và thành tích bắn súng. Cần thu thập dữ liệu một cách khách quan và chính xác để đảm bảo tính tin cậy của kết quả đánh giá.
5.2. Phân Tích So Sánh Kết Quả Trước và Sau Thực Nghiệm
Sau khi kết thúc thực nghiệm, cần tiến hành phân tích và so sánh kết quả trước và sau thực nghiệm để đánh giá mức độ cải thiện về thể lực và thành tích bắn súng. Cần sử dụng các phương pháp thống kê để xác định xem sự cải thiện có ý nghĩa thống kê hay không. Kết quả phân tích sẽ là cơ sở để kết luận về hiệu quả của các bài tập đã được đề xuất.
5.3. Thu Thập Phản Hồi từ Vận Động Viên và Huấn Luyện Viên
Ngoài việc đánh giá dựa trên các chỉ số khách quan, cần thu thập phản hồi từ VĐV và huấn luyện viên về trải nghiệm của họ trong quá trình thực nghiệm. Phản hồi này sẽ giúp hiểu rõ hơn về ưu điểm và nhược điểm của các bài tập, cũng như những điều cần cải thiện. Phản hồi từ VĐV và huấn luyện viên là nguồn thông tin quý giá để tối ưu hóa chương trình huấn luyện.
VI. Kết Luận Hướng Phát Triển Thể Lực Súng Trường 53
Đồng thời góp phần tối ưu hóa các chương trình rèn luyện thể lực chuyên môn cho nam VĐV nội dung súng trường, cuối cùng là cải thiện thành tích thi đấu và phát triển thể thao tổng thể của VĐV Đội tuyển bắn súng trẻ Quốc gia. 4 Nhiệm vụ nghiên cứu Để giải quyết mục đích nghiên cứu, đề tài xác định 2 nhiệm vụ cụ thể sau: Nhiệm vụ 1: Đánh giá thực trạng công tác huấn luyện thể lực chuyên môn nội dung súng trường cho nam vận động viên Đội tuyển trẻ Quốc gia. Nhiệm vụ 2: Lựa chọn, ứng dụng và đánh giá hiệu quả bài tập phát triển thể lực chuyên môn nội dung súng trường cho nam vận động viên Đội tuyển trẻ Quốc gia.
6.1. Tổng Kết Đánh Giá Toàn Diện Kết Quả Nghiên Cứu
Nghiên cứu này đã đóng góp vào việc hệ thống hóa và bổ sung kiến thức về phát triển thể lực nói chung, việc phát triển thể lực chuyên môn nói riêng, đặc biệt là việc sử dụng bài tập phát triển thể lực chuyên môn cho nam VĐV bắn súng Đội tuyển trẻ Quốc gia. Việc này góp phần hoàn thiện hệ thống lý luận về phát triển thể lực chuyên môn cho VĐV bắn súng.
6.2. Kiến Nghị Hướng Nghiên Cứu Tiếp Theo Trong Lĩnh Vực
Dựa trên những kết quả đạt được, cần đưa ra các kiến nghị cụ thể để cải thiện công tác huấn luyện thể lực cho VĐV bắn súng Đội tuyển trẻ Quốc gia. Đồng thời, cần xác định các hướng nghiên cứu tiếp theo để tiếp tục khám phá và hoàn thiện các phương pháp phát triển thể lực chuyên môn hiệu quả hơn.
