Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh nền kinh tế thị trường ngày càng cạnh tranh khốc liệt, việc nâng cao hiệu quả sử dụng vốn trở thành yếu tố sống còn đối với sự tồn tại và phát triển bền vững của doanh nghiệp. Công ty TNHH một thành viên Đóng tàu Phà Rừng, một trong những đơn vị hàng đầu trong ngành công nghiệp đóng tàu Việt Nam, đã trải qua nhiều giai đoạn phát triển với những thách thức lớn về quản lý và sử dụng vốn. Từ năm 2015 đến 2019, công ty đã đối mặt với nhiều khó khăn trong việc tối ưu hóa nguồn vốn đầu tư, ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả sản xuất kinh doanh và khả năng cạnh tranh trên thị trường trong nước và quốc tế.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm làm rõ các lý luận về vốn và hiệu quả sử dụng vốn trong doanh nghiệp, phân tích thực trạng hiệu quả sử dụng vốn tại Công ty TNHH MTV Đóng tàu Phà Rừng trong giai đoạn 2015 – 2019, đồng thời đề xuất các biện pháp nâng cao hiệu quả sử dụng vốn cho giai đoạn 2020 – 2025. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào các chỉ tiêu tài chính, báo cáo hoạt động sản xuất kinh doanh và các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả sử dụng vốn của công ty trong khoảng thời gian nêu trên.

Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc cung cấp cơ sở khoa học cho công tác quản lý vốn tại doanh nghiệp đóng tàu, góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh, thúc đẩy phát triển bền vững ngành công nghiệp tàu thủy Việt Nam. Các chỉ số tài chính và hiệu quả sử dụng vốn được phân tích chi tiết sẽ giúp nhà quản lý nhận diện điểm mạnh, điểm yếu và đưa ra các quyết định chiến lược phù hợp nhằm tối ưu hóa nguồn lực tài chính.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết kinh tế về vốn và hiệu quả sử dụng vốn trong doanh nghiệp, bao gồm:

  • Lý thuyết vốn của C. Mác: Vốn là giá trị mang lại giá trị thặng dư, là yếu tố đầu vào của quá trình sản xuất, phản ánh bản chất và vai trò của vốn trong sản xuất kinh doanh.
  • Quan điểm tân cổ điển về vốn: Vốn được xem là hàng hóa sản xuất ra để phục vụ cho quá trình sản xuất mới, là đầu vào thiết yếu trong hoạt động kinh doanh.
  • Khái niệm hiệu quả sử dụng vốn: Phản ánh mối quan hệ giữa lợi ích kinh tế thu được và chi phí bỏ ra, bao gồm hiệu quả kinh tế và hiệu quả xã hội, là thước đo quan trọng đánh giá năng lực quản lý và sử dụng vốn của doanh nghiệp.

Các khái niệm chính được sử dụng trong nghiên cứu gồm: vốn cố định, vốn lưu động, vốn chủ sở hữu, nợ phải trả, hiệu suất sử dụng tài sản cố định, tỷ suất lợi nhuận trên vốn, hệ số vòng quay hàng tồn kho, và các chỉ tiêu tài chính phản ánh khả năng thanh toán và sinh lời.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp thống kê tổng hợp, so sánh và phân tích định lượng dựa trên số liệu tài chính của Công ty TNHH MTV Đóng tàu Phà Rừng từ năm 2015 đến 2019. Cỡ mẫu là toàn bộ báo cáo tài chính và các chỉ tiêu kinh tế kỹ thuật liên quan trong giai đoạn này, được thu thập từ các phòng ban chức năng của công ty.

Phương pháp chọn mẫu là phương pháp toàn bộ mẫu (census) nhằm đảm bảo tính đầy đủ và chính xác của dữ liệu. Phân tích dữ liệu được thực hiện bằng các công cụ thống kê mô tả, phân tích xu hướng và so sánh các chỉ tiêu tài chính qua các năm để đánh giá hiệu quả sử dụng vốn.

Timeline nghiên cứu bao gồm: thu thập số liệu (tháng 1-3/2020), phân tích và đánh giá thực trạng (tháng 4-6/2020), đề xuất giải pháp và hoàn thiện luận văn (tháng 7-9/2020).

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Hiệu quả sử dụng vốn cố định: Tỷ suất lợi nhuận trên tài sản cố định bình quân giai đoạn 2015-2019 đạt khoảng 5,2%, thấp hơn mức kỳ vọng ngành đóng tàu. Hệ số hao mòn tài sản cố định tăng trung bình 3% mỗi năm, cho thấy tài sản cố định đang dần xuống cấp, ảnh hưởng đến năng suất và chất lượng sản phẩm.

  2. Hiệu quả sử dụng vốn lưu động: Hệ số vòng quay hàng tồn kho bình quân là 4,5 lần/năm, thời gian dự trữ nguyên vật liệu bình quân khoảng 80 ngày, cao hơn mức tiêu chuẩn ngành (khoảng 60 ngày), dẫn đến vốn lưu động bị chiếm dụng lớn, làm giảm khả năng thanh khoản và tăng chi phí lưu kho.

  3. Tỷ suất lợi nhuận trên vốn chủ sở hữu: Trung bình giai đoạn nghiên cứu là 3,8%, giảm so với giai đoạn trước khủng hoảng kinh tế toàn cầu, phản ánh hiệu quả sử dụng vốn chủ sở hữu chưa tối ưu, ảnh hưởng đến khả năng tái đầu tư và mở rộng sản xuất.

  4. Khả năng thanh toán và quản lý nợ: Hệ số khả năng thanh toán hiện hành duy trì ở mức 1,2 lần, cho thấy công ty có khả năng thanh toán các khoản nợ ngắn hạn nhưng không cao, tiềm ẩn rủi ro tài chính nếu có biến động bất lợi. Thời gian thu hồi nợ bình quân là 75 ngày, kéo dài so với tiêu chuẩn ngành (khoảng 60 ngày), làm tăng chi phí vốn và giảm hiệu quả sử dụng vốn.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính dẫn đến hiệu quả sử dụng vốn chưa cao là do tài sản cố định xuống cấp, chưa được đầu tư nâng cấp kịp thời, làm giảm năng suất lao động và chất lượng sản phẩm. Việc tồn kho nguyên vật liệu và thành phẩm kéo dài gây ra chi phí lưu kho cao, vốn bị chiếm dụng lớn, ảnh hưởng đến dòng tiền và khả năng tái đầu tư.

So sánh với các doanh nghiệp cùng ngành, Công ty Đóng tàu Phà Rừng có hiệu suất sử dụng vốn thấp hơn khoảng 10-15%, chủ yếu do ảnh hưởng của khủng hoảng kinh tế toàn cầu và các khó khăn trong tái cơ cấu doanh nghiệp. Kết quả phân tích cho thấy cần thiết phải cải thiện quản lý vốn lưu động, rút ngắn chu kỳ sản xuất kinh doanh và nâng cao năng lực tài chính.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ xu hướng tỷ suất lợi nhuận trên vốn, bảng so sánh hệ số vòng quay hàng tồn kho và thời gian thu hồi nợ qua các năm để minh họa rõ nét sự biến động và tác động đến hiệu quả sử dụng vốn.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường đầu tư nâng cấp tài sản cố định: Thực hiện kế hoạch tái đầu tư, bảo trì và nâng cấp thiết bị hiện đại nhằm nâng cao hiệu suất sử dụng tài sản cố định, dự kiến hoàn thành trong giai đoạn 2021-2023. Chủ thể thực hiện là Ban Giám đốc phối hợp với phòng Kỹ thuật và Tài chính.

  2. Tối ưu hóa quản lý vốn lưu động: Rút ngắn thời gian dự trữ nguyên vật liệu và thành phẩm bằng cách áp dụng hệ thống quản lý tồn kho hiện đại, giảm thời gian lưu kho xuống dưới 60 ngày trong vòng 2 năm tới. Phòng Vật tư và Kế hoạch sản xuất chịu trách nhiệm triển khai.

  3. Cải thiện công tác thu hồi công nợ: Thiết lập quy trình thu hồi nợ chặt chẽ, tăng cường kiểm soát tín dụng khách hàng, giảm thời gian thu hồi nợ xuống còn 60 ngày trong năm 2021. Phòng Tài chính Kế toán phối hợp với bộ phận kinh doanh thực hiện.

  4. Xây dựng cơ cấu vốn hợp lý: Tăng tỷ lệ vốn chủ sở hữu thông qua tái đầu tư lợi nhuận không chia và huy động vốn dài hạn, giảm áp lực nợ vay ngắn hạn nhằm giảm chi phí vốn và rủi ro tài chính. Ban Lãnh đạo và phòng Tài chính cần xây dựng kế hoạch cụ thể cho giai đoạn 2020-2025.

  5. Nâng cao năng lực quản lý và đào tạo nhân sự: Tổ chức các khóa đào tạo nâng cao trình độ quản lý tài chính và kỹ thuật cho cán bộ, công nhân nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng vốn và năng suất lao động. Thực hiện liên tục trong giai đoạn 2020-2024, do phòng Nhân sự phối hợp với các đơn vị liên quan đảm nhiệm.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban lãnh đạo và quản lý doanh nghiệp đóng tàu: Nhận diện các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả sử dụng vốn, từ đó xây dựng chiến lược tài chính phù hợp nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh và phát triển bền vững.

  2. Chuyên viên tài chính và kế toán doanh nghiệp: Áp dụng các chỉ tiêu tài chính và phương pháp phân tích hiệu quả sử dụng vốn để đánh giá, kiểm soát và tối ưu hóa nguồn vốn trong hoạt động sản xuất kinh doanh.

  3. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành quản trị kinh doanh, kinh tế: Tài liệu tham khảo bổ ích về lý thuyết và thực tiễn quản lý vốn trong doanh nghiệp công nghiệp, đặc biệt trong lĩnh vực đóng tàu và công nghiệp nặng.

  4. Cơ quan quản lý nhà nước và các tổ chức hỗ trợ doanh nghiệp: Cung cấp cơ sở khoa học để xây dựng chính sách hỗ trợ, tái cơ cấu và phát triển ngành công nghiệp đóng tàu, góp phần nâng cao hiệu quả sử dụng vốn trong các doanh nghiệp nhà nước và tư nhân.

Câu hỏi thường gặp

  1. Hiệu quả sử dụng vốn là gì và tại sao nó quan trọng?
    Hiệu quả sử dụng vốn phản ánh khả năng sinh lời và quản lý nguồn vốn của doanh nghiệp. Nó quan trọng vì giúp doanh nghiệp tối đa hóa lợi nhuận, đảm bảo sức khỏe tài chính và phát triển bền vững.

  2. Các chỉ tiêu nào thường dùng để đánh giá hiệu quả sử dụng vốn?
    Các chỉ tiêu phổ biến gồm tỷ suất lợi nhuận trên vốn, hiệu suất sử dụng tài sản cố định, hệ số vòng quay hàng tồn kho, thời gian thu hồi nợ và hệ số khả năng thanh toán.

  3. Nguyên nhân chính khiến hiệu quả sử dụng vốn tại Công ty Đóng tàu Phà Rừng chưa cao là gì?
    Nguyên nhân chủ yếu là tài sản cố định xuống cấp, tồn kho nguyên vật liệu và thành phẩm kéo dài, thời gian thu hồi nợ lâu, cùng với ảnh hưởng của khủng hoảng kinh tế toàn cầu và khó khăn trong tái cơ cấu doanh nghiệp.

  4. Làm thế nào để cải thiện hiệu quả sử dụng vốn trong doanh nghiệp đóng tàu?
    Cần đầu tư nâng cấp tài sản cố định, tối ưu hóa quản lý vốn lưu động, cải thiện công tác thu hồi công nợ, xây dựng cơ cấu vốn hợp lý và nâng cao năng lực quản lý, đào tạo nhân sự.

  5. Phương pháp nghiên cứu nào được sử dụng trong luận văn này?
    Luận văn sử dụng phương pháp thống kê tổng hợp, phân tích so sánh các chỉ tiêu tài chính dựa trên số liệu báo cáo tài chính giai đoạn 2015-2019, kết hợp phân tích định tính để đánh giá nguyên nhân và đề xuất giải pháp.

Kết luận

  • Luận văn đã hệ thống hóa các lý luận về vốn và hiệu quả sử dụng vốn, đồng thời phân tích thực trạng tại Công ty TNHH MTV Đóng tàu Phà Rừng giai đoạn 2015-2019 với các chỉ tiêu tài chính cụ thể.
  • Kết quả nghiên cứu chỉ ra hiệu quả sử dụng vốn còn thấp do tài sản cố định xuống cấp, tồn kho kéo dài và thời gian thu hồi nợ lâu.
  • Đề xuất các biện pháp nâng cao hiệu quả sử dụng vốn bao gồm đầu tư nâng cấp tài sản cố định, tối ưu hóa quản lý vốn lưu động, cải thiện thu hồi công nợ và xây dựng cơ cấu vốn hợp lý.
  • Nghiên cứu có ý nghĩa thực tiễn quan trọng cho công tác quản lý tài chính tại doanh nghiệp đóng tàu và các ngành công nghiệp nặng khác.
  • Các bước tiếp theo là triển khai các giải pháp đề xuất trong giai đoạn 2020-2025, đồng thời tiếp tục theo dõi, đánh giá hiệu quả để điều chỉnh kịp thời.

Quý độc giả và các nhà quản lý được khuyến khích áp dụng kết quả nghiên cứu nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng vốn, góp phần phát triển bền vững ngành công nghiệp đóng tàu Việt Nam.