Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế ngày càng sâu rộng, hoạt động thanh toán quốc tế (TTQT) đóng vai trò then chốt trong việc thúc đẩy thương mại và phát triển kinh tế. Tại Việt Nam, tổng trị giá xuất nhập khẩu hàng hóa năm 2021 đạt kỷ lục 668,55 tỷ USD, tăng 22,6% so với năm trước, cho thấy sự phát triển mạnh mẽ của hoạt động kinh tế đối ngoại. Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam (Agribank) chi nhánh tỉnh Cà Mau là một trong những đơn vị cung cấp dịch vụ TTQT quan trọng, với số lượng giao dịch trong ba năm gần nhất lần lượt là 706, 795 và 756 giao dịch, doanh số tương ứng đạt khoảng 60.251, 57.636 và 62.480 triệu USD. Mặc dù doanh thu từ TTQT chiếm tỷ trọng nhỏ trong tổng doanh thu chi nhánh, nhưng đây là mảng dịch vụ có tiềm năng phát triển, góp phần đa dạng hóa nguồn thu và giảm phụ thuộc vào tín dụng truyền thống.

Nghiên cứu tập trung đánh giá chất lượng dịch vụ TTQT tại Agribank Cà Mau, xác định các yếu tố ảnh hưởng đến sự hài lòng của khách hàng, từ đó đề xuất giải pháp nâng cao chất lượng dịch vụ. Phạm vi nghiên cứu bao gồm dữ liệu thứ cấp từ năm 2019 đến 2021 và khảo sát sơ cấp từ tháng 11/2021 đến 01/2022. Mục tiêu cụ thể là xác định mức độ tác động của các yếu tố như sự tin cậy, giá cả, sự đáp ứng, quy trình nghiệp vụ, sự đồng cảm, năng lực phục vụ và phương tiện hữu hình đến chất lượng dịch vụ TTQT. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc nâng cao năng lực cạnh tranh của Agribank Cà Mau, đồng thời góp phần phát triển bền vững hoạt động ngân hàng trong bối cảnh hội nhập kinh tế toàn cầu.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên mô hình SERVPERF của Cronin và Taylor (1992), một trong những mô hình đo lường chất lượng dịch vụ phổ biến, tập trung vào 5 yếu tố chính: sự tin cậy (Reliability), sự đáp ứng (Responsiveness), năng lực phục vụ (Assurance), sự đồng cảm (Empathy) và phương tiện hữu hình (Tangibles). Mô hình này đo lường chất lượng dịch vụ dựa trên nhận thức của khách hàng về hiệu quả thực tế của dịch vụ, bỏ qua phần kỳ vọng như trong mô hình SERVQUAL.

Để phù hợp với đặc thù dịch vụ TTQT tại Agribank Cà Mau, nghiên cứu bổ sung thêm hai yếu tố quan trọng là giá cả (Price) và quy trình nghiệp vụ (Process). Giá cả được xem là chỉ số chất lượng, ảnh hưởng đến cảm nhận của khách hàng về giá trị dịch vụ, trong khi quy trình nghiệp vụ phản ánh tính hiệu quả, nhanh chóng và tiện lợi trong cung cấp dịch vụ. Các khái niệm chính trong nghiên cứu bao gồm:

  • Sự tin cậy: Mức độ khách hàng tin tưởng vào tính chính xác, bảo mật và cam kết của ngân hàng trong cung cấp dịch vụ TTQT.
  • Sự đáp ứng: Khả năng và thái độ phục vụ kịp thời, linh hoạt của nhân viên ngân hàng.
  • Năng lực phục vụ: Trình độ chuyên môn, kỹ năng và thái độ của nhân viên trong quá trình giao dịch.
  • Sự đồng cảm: Mức độ quan tâm, chia sẻ và hỗ trợ khách hàng của nhân viên.
  • Phương tiện hữu hình: Cơ sở vật chất, trang thiết bị và công nghệ hỗ trợ dịch vụ.
  • Giá cả: Chi phí khách hàng phải trả để sử dụng dịch vụ TTQT.
  • Quy trình nghiệp vụ: Trình tự, thủ tục và sự thuận tiện trong quá trình thực hiện dịch vụ.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng kết hợp phương pháp định tính và định lượng. Dữ liệu thứ cấp được thu thập từ báo cáo hoạt động kinh doanh và báo cáo phòng Kinh doanh ngoại hối của Agribank Cà Mau giai đoạn 2019-2021. Dữ liệu sơ cấp được thu thập qua khảo sát bảng hỏi với 206 khách hàng cá nhân và doanh nghiệp sử dụng dịch vụ TTQT tại chi nhánh, thực hiện từ tháng 11/2021 đến 01/2022.

Mẫu khảo sát được chọn theo phương pháp thuận tiện, phi xác suất, phù hợp với điều kiện thời gian và chi phí. Bảng câu hỏi xây dựng dựa trên thang đo Likert 5 mức độ, gồm 37 biến quan sát đo lường 7 yếu tố độc lập và 1 biến phụ thuộc (chất lượng dịch vụ). Phân tích dữ liệu sử dụng phần mềm SPSS 20, bao gồm kiểm định độ tin cậy Cronbach’s Alpha, phân tích nhân tố khám phá (EFA) để xác định cấu trúc thang đo, và hồi quy bội để đánh giá mức độ ảnh hưởng của các yếu tố đến chất lượng dịch vụ TTQT.

Quy trình nghiên cứu gồm các bước: tổng hợp cơ sở lý thuyết, xây dựng mô hình dự kiến, hiệu chỉnh mô hình dựa trên ý kiến chuyên gia, thu thập và xử lý dữ liệu, phân tích kết quả và đề xuất khuyến nghị.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Sự tin cậy là yếu tố ảnh hưởng mạnh nhất đến chất lượng dịch vụ TTQT tại Agribank Cà Mau, với hệ số tác động cao nhất trong mô hình hồi quy bội. Khách hàng đánh giá cao tính chính xác, bảo mật và cam kết của ngân hàng trong thực hiện các giao dịch quốc tế.

  2. Giá cả dịch vụ đứng thứ hai về mức độ ảnh hưởng, cho thấy chi phí cạnh tranh và chính sách ưu đãi phí dịch vụ là yếu tố quan trọng thu hút và giữ chân khách hàng doanh nghiệp sử dụng dịch vụ TTQT.

  3. Sự đáp ứng và quy trình nghiệp vụ cũng có tác động tích cực đáng kể, phản ánh khả năng phục vụ kịp thời, linh hoạt và quy trình giao dịch nhanh gọn, thuận tiện là những yếu tố được khách hàng quan tâm.

  4. Các yếu tố sự đồng cảm, năng lực phục vụ và phương tiện hữu hình có mức độ ảnh hưởng thấp hơn, tuy nhiên vẫn đóng vai trò không thể thiếu trong việc nâng cao trải nghiệm khách hàng và tạo dựng hình ảnh chuyên nghiệp của ngân hàng.

Cụ thể, kết quả phân tích hồi quy cho thấy mô hình giải thích được khoảng 75% biến thiên của chất lượng dịch vụ TTQT (R² ≈ 0.75). Các hệ số hồi quy lần lượt giảm dần theo thứ tự: sự tin cậy (β cao nhất), giá cả, sự đáp ứng, quy trình nghiệp vụ, sự đồng cảm, năng lực phục vụ và phương tiện hữu hình.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân sự tin cậy đứng đầu có thể do đặc thù dịch vụ TTQT liên quan trực tiếp đến các giao dịch tài chính quốc tế, đòi hỏi sự chính xác và bảo mật cao. Điều này phù hợp với các nghiên cứu trước đây trong lĩnh vực ngân hàng, khẳng định vai trò then chốt của sự tin cậy trong tạo dựng niềm tin khách hàng.

Yếu tố giá cả được bổ sung vào mô hình và chứng minh có ảnh hưởng lớn, phản ánh thực tế khách hàng doanh nghiệp rất nhạy cảm với chi phí dịch vụ, đặc biệt trong bối cảnh cạnh tranh giữa các ngân hàng thương mại ngày càng gay gắt.

Sự đáp ứng và quy trình nghiệp vụ thể hiện năng lực vận hành và tổ chức của ngân hàng, ảnh hưởng trực tiếp đến trải nghiệm khách hàng. Việc quy trình nghiệp vụ được đánh giá cao cho thấy Agribank Cà Mau đã có những cải tiến trong thủ tục, giúp giảm thời gian giao dịch và tăng tính tiện lợi.

Các yếu tố như sự đồng cảm, năng lực phục vụ và phương tiện hữu hình mặc dù có tác động thấp hơn nhưng vẫn cần được duy trì và nâng cao để tạo sự khác biệt và giữ chân khách hàng trong dài hạn.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện mức độ ảnh hưởng tương đối của từng yếu tố, hoặc bảng hệ số hồi quy chi tiết để minh họa rõ ràng mức độ tác động.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường xây dựng và duy trì sự tin cậy trong dịch vụ TTQT: Đào tạo nhân viên nâng cao kỹ năng nghiệp vụ, đảm bảo tính chính xác và bảo mật thông tin giao dịch. Chủ thể thực hiện: Ban lãnh đạo Agribank Cà Mau; Thời gian: 6-12 tháng.

  2. Xây dựng chính sách giá cả cạnh tranh và minh bạch: Áp dụng các chương trình ưu đãi phí dịch vụ cho khách hàng doanh nghiệp lớn và khách hàng trung thành, đồng thời công khai rõ ràng mức phí để tạo niềm tin. Chủ thể thực hiện: Phòng Kinh doanh ngoại hối; Thời gian: 3-6 tháng.

  3. Cải tiến quy trình nghiệp vụ thanh toán quốc tế: Rút ngắn thủ tục, áp dụng công nghệ số hóa để tăng tốc độ xử lý giao dịch, giảm thiểu sai sót và tăng tính tiện lợi cho khách hàng. Chủ thể thực hiện: Phòng Công nghệ thông tin và Phòng Kinh doanh ngoại hối; Thời gian: 6-12 tháng.

  4. Nâng cao năng lực phục vụ và sự đồng cảm của nhân viên: Tổ chức các khóa đào tạo kỹ năng giao tiếp, xử lý khiếu nại và chăm sóc khách hàng chuyên nghiệp. Chủ thể thực hiện: Phòng Nhân sự; Thời gian: liên tục hàng năm.

  5. Đầu tư nâng cấp phương tiện hữu hình và công nghệ hỗ trợ: Cập nhật hệ thống phần mềm, trang thiết bị hiện đại để đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của khách hàng và thị trường. Chủ thể thực hiện: Ban quản lý chi nhánh; Thời gian: 12-18 tháng.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban lãnh đạo và quản lý Agribank Cà Mau: Nhận diện các yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng dịch vụ TTQT, từ đó xây dựng chiến lược phát triển dịch vụ phù hợp, nâng cao năng lực cạnh tranh và hiệu quả kinh doanh.

  2. Nhân viên và cán bộ phòng Kinh doanh ngoại hối, thanh toán quốc tế: Hiểu rõ các yếu tố tác động đến sự hài lòng của khách hàng, cải thiện kỹ năng phục vụ và quy trình nghiệp vụ nhằm nâng cao chất lượng dịch vụ.

  3. Các nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành Tài chính - Ngân hàng: Tham khảo mô hình nghiên cứu SERVPERF được hiệu chỉnh phù hợp với lĩnh vực TTQT, phương pháp phân tích dữ liệu và kết quả nghiên cứu thực tiễn tại Việt Nam.

  4. Các ngân hàng thương mại khác và tổ chức tài chính: Áp dụng các bài học kinh nghiệm, mô hình đánh giá chất lượng dịch vụ TTQT để cải tiến dịch vụ, nâng cao sự hài lòng khách hàng và phát triển bền vững trong môi trường cạnh tranh.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao sự tin cậy lại quan trọng nhất trong chất lượng dịch vụ TTQT?
    Sự tin cậy đảm bảo giao dịch được thực hiện chính xác, bảo mật và đúng cam kết, điều này rất quan trọng trong các giao dịch tài chính quốc tế có giá trị lớn và rủi ro cao. Ví dụ, khách hàng sẽ không sử dụng dịch vụ nếu không tin tưởng ngân hàng có thể xử lý giao dịch an toàn.

  2. Giá cả ảnh hưởng như thế nào đến sự hài lòng của khách hàng?
    Chi phí dịch vụ cạnh tranh giúp khách hàng cảm thấy nhận được giá trị tương xứng, từ đó tăng sự hài lòng và khả năng tiếp tục sử dụng dịch vụ. Một số ngân hàng áp dụng chính sách ưu đãi phí để thu hút khách hàng doanh nghiệp.

  3. Quy trình nghiệp vụ có thể cải thiện bằng cách nào?
    Áp dụng công nghệ số hóa, tự động hóa các bước xử lý, rút ngắn thời gian phê duyệt và giảm thủ tục giấy tờ giúp quy trình nhanh chóng, tiện lợi hơn, nâng cao trải nghiệm khách hàng.

  4. Làm thế nào để nâng cao năng lực phục vụ của nhân viên?
    Tổ chức đào tạo chuyên sâu về nghiệp vụ TTQT, kỹ năng giao tiếp và xử lý tình huống, đồng thời xây dựng văn hóa phục vụ khách hàng chuyên nghiệp, thân thiện.

  5. Phương tiện hữu hình có vai trò gì trong dịch vụ TTQT?
    Phương tiện hữu hình như hệ thống công nghệ, trang thiết bị hiện đại tạo điều kiện thuận lợi cho giao dịch, giúp khách hàng cảm nhận sự chuyên nghiệp và tin tưởng hơn vào dịch vụ.

Kết luận

  • Nghiên cứu đã xác định 7 yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng dịch vụ TTQT tại Agribank Cà Mau, trong đó sự tin cậy và giá cả là hai yếu tố quan trọng nhất.
  • Mô hình nghiên cứu dựa trên SERVPERF được hiệu chỉnh phù hợp với đặc thù dịch vụ TTQT, có độ tin cậy và tính ứng dụng cao.
  • Kết quả phân tích cho thấy các yếu tố như sự đáp ứng, quy trình nghiệp vụ, sự đồng cảm, năng lực phục vụ và phương tiện hữu hình cũng đóng góp tích cực vào chất lượng dịch vụ.
  • Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm nâng cao chất lượng dịch vụ, tập trung vào cải tiến quy trình, nâng cao năng lực nhân viên và chính sách giá cả cạnh tranh.
  • Các bước tiếp theo bao gồm triển khai các khuyến nghị, theo dõi đánh giá hiệu quả và mở rộng nghiên cứu sang các chi nhánh khác để hoàn thiện mô hình.

Call-to-action: Các đơn vị liên quan cần phối hợp triển khai các giải pháp đề xuất nhằm nâng cao chất lượng dịch vụ TTQT, góp phần phát triển bền vững Agribank Cà Mau và nâng cao vị thế trên thị trường ngân hàng quốc tế.