Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh Cách mạng công nghiệp 4.0, cơ sở dữ liệu đóng vai trò then chốt trong việc triển khai các giải pháp công nghệ thông tin, đặc biệt trong Chính phủ điện tử. Tại Việt Nam, Luật Đất đai số 45/2013/QH13 quy định rõ về việc xây dựng và quản lý Cơ sở dữ liệu đất đai quốc gia nhằm thống nhất quản lý đất đai trên toàn quốc. Tuy nhiên, hiện trạng cơ sở dữ liệu đất đai còn manh mún, phân tán và thiếu tính đồng bộ, gây khó khăn trong việc chia sẻ và trao đổi dữ liệu giữa các cơ quan nhà nước. Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là xây dựng mô hình cấu trúc dữ liệu đất đai tham chiếu tới Cơ sở dữ liệu quốc gia về Dân cư, đảm bảo tính nhất quán, ràng buộc và tuân thủ các quy định pháp luật hiện hành. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào việc ứng dụng ngôn ngữ XML trong thiết kế cấu trúc dữ liệu đất đai, với trọng tâm là xây dựng cấu trúc dữ liệu thửa đất phục vụ trao đổi thông tin giữa các ngành, lĩnh vực khác nhau. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc thúc đẩy liên thông dữ liệu đất đai, nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước và hỗ trợ phát triển Chính phủ điện tử tại Việt Nam.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên hai khung lý thuyết chính: mô hình dữ liệu trao đổi thông tin quốc gia NIEM (National Information Exchange Model) của Mỹ và mô hình YEFI (Yesser Framework For Interoperability) của Ả rập Saudi. NIEM cung cấp các thành phần dữ liệu chuẩn hóa, sử dụng XML Schema để xây dựng các gói trao đổi thông tin (IEPDs), giúp tăng cường khả năng chia sẻ và tái sử dụng dữ liệu giữa các cơ quan nhà nước. YEFI tập trung vào xây dựng nền tảng liên thông cho Chính phủ điện tử, bao gồm chuẩn dữ liệu cốt lõi, tiêu chuẩn kỹ thuật và chính sách kết nối, nhằm đảm bảo sự tương tác hiệu quả giữa các cơ quan chính phủ và người dân. Các khái niệm chính trong nghiên cứu bao gồm: cấu trúc dữ liệu đất đai, dữ liệu công dân, XML Schema, trao đổi dữ liệu điện tử, và chuẩn kết nối hệ thống. Mô hình dữ liệu đất đai được thiết kế kế thừa từ cấu trúc dữ liệu công dân trong Cơ sở dữ liệu quốc gia về Dân cư, đảm bảo tính nhất quán và không trùng lặp thông tin.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp giữa nghiên cứu lý thuyết và thực nghiệm. Phần lý thuyết áp dụng phương pháp phân tích, tổng hợp các tài liệu khoa học, quy định pháp luật và kinh nghiệm quốc tế về xây dựng mô hình dữ liệu đất đai và Chính phủ điện tử. Phần thực nghiệm tập trung vào thiết kế mô hình cấu trúc dữ liệu đất đai dựa trên ngôn ngữ XML, đảm bảo ràng buộc với Cơ sở dữ liệu quốc gia về Dân cư. Nguồn dữ liệu chính bao gồm các văn bản pháp luật như Luật Đất đai 2013, Thông tư số 75/2015/TT-BTNMT, Thông tư số 13/2017/TT-BTTTT, cùng các báo cáo, dự án xây dựng cơ sở dữ liệu đất đai tại Việt Nam. Phương pháp phân tích sử dụng kỹ thuật mô hình hóa UML và XML Schema để xây dựng cấu trúc dữ liệu. Cỡ mẫu nghiên cứu là toàn bộ các thành phần dữ liệu đất đai và công dân liên quan trong phạm vi quốc gia, với timeline nghiên cứu từ năm 2018 đến 2020, phù hợp với tiến độ các dự án xây dựng cơ sở dữ liệu đất đai quốc gia.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Hiện trạng xây dựng cơ sở dữ liệu đất đai tại Việt Nam còn manh mún và thiếu đồng bộ: Đến nay, mới có khoảng 158/713 đơn vị cấp huyện xây dựng CSDL địa chính, chiếm khoảng 22% tổng số đơn vị cấp huyện. Trong đó, 106 huyện đã đưa CSDL vào vận hành, nhưng phần mềm quản lý đa dạng và chưa đồng nhất, gây khó khăn trong việc tích hợp dữ liệu.

  2. Ứng dụng công nghệ XML trong xây dựng cấu trúc dữ liệu đất đai là phù hợp và cần thiết: Bộ Thông tin và Truyền thông đã ban hành các quy định bắt buộc sử dụng XML làm ngôn ngữ mô tả dữ liệu trong các hệ thống thông tin nhà nước. Việc áp dụng XML Schema giúp chuẩn hóa cấu trúc dữ liệu, tăng khả năng trao đổi và chia sẻ dữ liệu giữa các hệ thống.

  3. Mô hình cấu trúc dữ liệu đất đai kế thừa và tham chiếu chặt chẽ với dữ liệu công dân trong CSDLQG về dân cư: Cấu trúc dữ liệu cá nhân trong đất đai (DC_CaNhanType) được thiết kế kế thừa từ phần tử CongDan trong chuẩn QCVN 109:2017/BTTTT, đảm bảo không trùng lặp và thống nhất thông tin cá nhân giữa các cơ sở dữ liệu.

  4. Các quy chuẩn kỹ thuật và tiêu chuẩn kết nối được áp dụng đầy đủ: Luận văn đề xuất áp dụng các tiêu chuẩn kỹ thuật như HTTP, SOAP, XML Schema, cùng các quy định về an toàn thông tin như SSL, RSA, TLS 1.2 để đảm bảo an toàn và hiệu quả trong trao đổi dữ liệu đất đai.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân của tình trạng manh mún trong xây dựng cơ sở dữ liệu đất đai xuất phát từ việc thiếu quy chuẩn thống nhất về cấu trúc dữ liệu và phần mềm quản lý chưa đồng bộ. So với các nước phát triển như Mỹ với mô hình NIEM hay Ả rập Saudi với YEFI, Việt Nam đang trong giai đoạn hoàn thiện các tiêu chuẩn kỹ thuật và quy trình trao đổi dữ liệu. Việc áp dụng XML Schema và kế thừa cấu trúc dữ liệu công dân giúp tăng tính liên thông và giảm thiểu sai sót dữ liệu. Kết quả nghiên cứu cho thấy, nếu triển khai đồng bộ mô hình cấu trúc dữ liệu đất đai theo đề xuất, có thể nâng cao hiệu quả quản lý đất đai, giảm thời gian xử lý thủ tục hành chính và tăng cường minh bạch thông tin. Dữ liệu có thể được trình bày qua các biểu đồ thể hiện tỷ lệ các đơn vị cấp huyện đã xây dựng CSDL, hoặc bảng so sánh các tiêu chuẩn kỹ thuật áp dụng trong mô hình đề xuất so với hiện trạng.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Xây dựng và ban hành quy chuẩn kỹ thuật thống nhất về cấu trúc dữ liệu đất đai theo XML Schema: Động từ hành động là "ban hành", mục tiêu là đạt 100% các cơ sở dữ liệu đất đai tuân thủ chuẩn kỹ thuật trong vòng 2 năm, chủ thể thực hiện là Bộ Tài nguyên và Môi trường phối hợp Bộ Thông tin và Truyền thông.

  2. Triển khai đào tạo và nâng cao năng lực cho cán bộ quản lý dữ liệu đất đai về công nghệ XML và quản trị cơ sở dữ liệu: Động từ hành động là "đào tạo", mục tiêu nâng cao trình độ kỹ thuật cho ít nhất 80% cán bộ trong 1 năm, chủ thể thực hiện là các cơ quan quản lý nhà nước và các đơn vị đào tạo chuyên ngành.

  3. Phát triển và đồng bộ phần mềm quản lý cơ sở dữ liệu đất đai trên toàn quốc, ưu tiên sử dụng các phần mềm tuân thủ chuẩn mở và hỗ trợ trao đổi dữ liệu: Động từ hành động là "phát triển", mục tiêu đạt 90% các tỉnh, thành phố sử dụng phần mềm đồng bộ trong 3 năm, chủ thể thực hiện là Bộ Tài nguyên và Môi trường cùng các địa phương.

  4. Xây dựng hệ thống kết nối, chia sẻ dữ liệu đất đai với các ngành kinh tế - xã hội khác như thuế, ngân hàng, tư pháp: Động từ hành động là "xây dựng", mục tiêu hoàn thành hệ thống kết nối trong 2 năm, chủ thể thực hiện là Bộ Tài nguyên và Môi trường phối hợp các Bộ, ngành liên quan.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý nhà nước về đất đai: Giúp hiểu rõ về mô hình cấu trúc dữ liệu đất đai, nâng cao hiệu quả quản lý và vận hành cơ sở dữ liệu.

  2. Chuyên gia công nghệ thông tin trong lĩnh vực chính phủ điện tử: Cung cấp kiến thức về ứng dụng XML Schema và các tiêu chuẩn kỹ thuật trong xây dựng hệ thống thông tin đất đai.

  3. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành công nghệ thông tin, quản lý đất đai: Là tài liệu tham khảo quý giá về mô hình dữ liệu, phương pháp nghiên cứu và ứng dụng thực tiễn trong lĩnh vực đất đai.

  4. Các đơn vị phát triển phần mềm quản lý đất đai: Hỗ trợ thiết kế phần mềm tuân thủ chuẩn kỹ thuật, đảm bảo khả năng trao đổi và tích hợp dữ liệu với các hệ thống khác.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao cần xây dựng mô hình cấu trúc dữ liệu đất đai thống nhất?
    Việc xây dựng mô hình cấu trúc dữ liệu thống nhất giúp đảm bảo tính nhất quán, dễ dàng trao đổi và chia sẻ dữ liệu giữa các cơ quan, tránh trùng lặp và sai sót thông tin, từ đó nâng cao hiệu quả quản lý đất đai.

  2. Ngôn ngữ XML có vai trò gì trong mô hình cấu trúc dữ liệu đất đai?
    XML là ngôn ngữ mô tả dữ liệu chuẩn, được Bộ Thông tin và Truyền thông quy định bắt buộc sử dụng trong các hệ thống thông tin nhà nước, giúp chuẩn hóa cấu trúc dữ liệu và hỗ trợ trao đổi dữ liệu điện tử hiệu quả.

  3. Mô hình NIEM của Mỹ có điểm gì nổi bật?
    NIEM cung cấp bộ thành phần dữ liệu chuẩn hóa, sử dụng XML Schema để xây dựng các gói trao đổi thông tin, được áp dụng rộng rãi trong các cơ quan nhà nước Mỹ, giúp tăng cường liên thông và tái sử dụng dữ liệu.

  4. Làm thế nào để đảm bảo an toàn thông tin trong trao đổi dữ liệu đất đai?
    Luận văn đề xuất áp dụng các tiêu chuẩn an toàn như SSL, TLS 1.2, mã hóa RSA và chữ ký số XML Signature để bảo vệ dữ liệu trong quá trình truyền tải và lưu trữ.

  5. Phần mềm quản lý cơ sở dữ liệu đất đai hiện nay có những hạn chế gì?
    Phần mềm hiện tại đa dạng, không đồng bộ, nhiều phần mềm cũ không được nâng cấp, gây khó khăn trong quản trị và tích hợp dữ liệu, ảnh hưởng đến hiệu quả sử dụng cơ sở dữ liệu đất đai.

Kết luận

  • Luận văn đã xây dựng thành công mô hình cấu trúc dữ liệu đất đai tham chiếu tới Cơ sở dữ liệu quốc gia về Dân cư, đảm bảo tính nhất quán và tuân thủ pháp luật.
  • Việc áp dụng ngôn ngữ XML và các tiêu chuẩn kỹ thuật giúp chuẩn hóa cấu trúc dữ liệu, tăng khả năng trao đổi và chia sẻ thông tin đất đai.
  • Kết quả nghiên cứu góp phần giải quyết các bất cập hiện tại trong quản lý cơ sở dữ liệu đất đai tại Việt Nam, thúc đẩy phát triển Chính phủ điện tử.
  • Đề xuất các giải pháp kỹ thuật và chính sách nhằm nâng cao hiệu quả xây dựng, vận hành và kết nối cơ sở dữ liệu đất đai trong thời gian tới.
  • Khuyến nghị các cơ quan chức năng sớm triển khai các bước tiếp theo để hoàn thiện hệ thống dữ liệu đất đai quốc gia, phục vụ quản lý và phát triển kinh tế - xã hội.

Hành động tiếp theo: Các đơn vị liên quan cần phối hợp xây dựng quy chuẩn kỹ thuật, đào tạo nhân lực và phát triển phần mềm đồng bộ để triển khai mô hình cấu trúc dữ liệu đất đai hiệu quả.