Luật Bảo Vệ Môi Trường 2005: Thực Trạng Và Hướng Hoàn Thiện - Nghiên Cứu Khoa Học Đại Học Luật Hà Nội

1. PHẦN THỨ NHẤT: BÁO CÁO PHÚC TRÌNH

1.1. TÍNH CẤP THIẾT, PHƯƠNG PHÁP, MỤC TIÊU VÀ QUÁ TRÌNH THỰC HIỆN ĐỀ TÀI

1.1.1. Tính cấp thiết của việc thực hiện đề tài

1.1.2. Phương pháp nghiên cứu đề tài

1.1.3. Mục đích và phạm vi nghiên cứu của đề tài

1.1.4. Lực lượng tham gia đề tài

1.1.5. Quá trình thực hiện đề tài

1.2. KẾT QUẢ THỰC HIỆN ĐỀ TÀI

1.2.1. Đánh giá những quy định chung và phát hiện những vấn đề mới phát sinh trong hoạt động bảo vệ môi trường bằng pháp luật

1.2.2. Đánh giá các quy định về Quy chuẩn kỹ thuật môi trường

1.2.3. Đánh giá các quy định về DMC, DTM và CBM

1.2.4. Đánh giá các quy định về bảo tồn, sử dụng hợp lý tài nguyên thiên nhiên, quy định về bảo vệ môi trường biển, nước sông và các nguồn nước khác

1.2.5. Đánh giá các quy định về bảo vệ môi trường trong hoạt động sản xuất, kinh doanh, dịch vụ

1.2.6. Đánh giá các quy định pháp luật về bảo vệ môi trường khu đô thị, khu dân cư

1.2.7. Đánh giá các quy định về quản lý chất thải

1.2.8. Đánh giá các quy định về phòng ngừa, ứng phó sự cố môi trường, khắc phục ô nhiễm và phục hồi môi trường

1.2.9. Đánh giá các quy định về quan trắc và thông tin môi trường

1.2.10. Đánh giá các quy định về nguồn lực bảo vệ môi trường

1.2.11. Đánh giá các quy định về trách nhiệm của cơ quan quản lý nhà nước, các tổ chức chính trị và tổ chức chính trị - xã hội trong bảo vệ môi trường

1.2.12. Đánh giá các quy định về thanh tra, xử lý vi phạm, giải quyết khiếu nại, tố cáo và bồi thường thiệt hại về môi trường

1.2.13. Mối quan hệ giữa Luật bảo vệ môi trường 2005 với các luật có liên quan

1.3. CÁC KHUYẾN NGHỊ SỬA ĐỔI LUẬT BẢO VỆ MÔI TRƯỜNG 2005

1.3.1. Các quy định chung

1.3.2. Quy chuẩn kỹ thuật môi trường

1.3.3. Các quy định về đánh giá môi trường chiến lược (DMC), đánh giá tác động môi trường (DTM) và cam kết bảo vệ môi trường (CBM)

1.3.4. Các quy định bảo tồn, sử dụng hợp lý tài nguyên thiên nhiên, quy định về bảo vệ môi trường biển, nước sông và các nguồn nước khác

1.3.5. Các quy định về bảo vệ môi trường trong hoạt động sản xuất, kinh doanh, dịch vụ

1.3.6. Các quy định pháp luật về bảo vệ môi trường đô thị, khu dân cư

1.3.7. Các quy định về quản lý chất thải

1.3.8. Các quy định về phòng ngừa, ứng phó sự cố môi trường, khắc phục ô nhiễm và phục hồi môi trường

1.3.9. Các quy định về quan trắc và thông tin môi trường

1.3.10. Các quy định về nguồn lực bảo vệ môi trường

1.3.11. Các quy định về trách nhiệm của cơ quan nhà nước, các tổ chức chính trị và tổ chức chính trị - xã hội trong bảo vệ môi trường

1.3.12. Các quy định về xử lý vi phạm, giải quyết khiếu nại, tố cáo và bồi thường thiệt hại về môi trường

1.4. ĐỀ XUẤT NỘI DUNG LUẬT BẢO VỆ MÔI TRƯỜNG (sửa đổi)

2. PHẦN THỨ HAI: CÁC CHUYÊN ĐỀ NGHIÊN CỨU

2.1. Chuyên đề 1: Đánh giá những quy định chung và phát hiện những vấn đề mới phát sinh trong hoạt động bảo vệ môi trường bằng pháp luật

2.2. Chuyên đề 2: Đánh giá các quy định về Quy chuẩn kỹ thuật môi trường

2.3. Chuyên đề 3: Đánh giá các quy định về đánh giá môi trường chiến lược (DMC), đánh giá tác động môi trường (DTM) và cam kết bảo vệ môi trường (CBM)

2.4. Chuyên đề 4: Đánh giá các quy định về bảo tồn, sử dụng hợp lý tài nguyên thiên nhiên, quy định về bảo vệ môi trường biển, nước sông và các nguồn nước khác

2.5. Chuyên đề 5: Đánh giá các quy định về bảo vệ môi trường trong hoạt động sản xuất, kinh doanh, dịch vụ

2.6. Chuyên đề 6: Đánh giá các quy định pháp luật về bảo vệ môi trường đô thị, khu dân cư

2.7. Chuyên đề 7: Đánh giá các quy định về quản lý chất thải

2.8. Chuyên đề 8: Đánh giá các quy định về phòng ngừa, ứng phó sự cố môi trường, khắc phục ô nhiễm và phục hồi môi trường

2.9. Chuyên đề 9: Đánh giá các quy định pháp luật về quan trắc và thông tin môi trường

2.10. Chuyên đề 10: Đánh giá các quy định về nguồn lực bảo vệ môi trường

2.11. Chuyên đề 11: Đánh giá các quy định về trách nhiệm của cơ quan nhà nước, các tổ chức chính trị và tổ chức chính trị - xã hội trong bảo vệ môi trường

2.12. Chuyên đề 12: Đánh giá các quy định về xử lý vi phạm, giải quyết khiếu nại, tố cáo và bồi thường thiệt hại về môi trường

2.13. Chuyên đề 13: Mối quan hệ giữa Luật bảo vệ môi trường 2005 với các luật có liên quan

2.14. Chuyên đề 14: Báo cáo kết quả khảo sát phục vụ đề tài

PHẦN THỨ BA: PHỤ LỤC

3.1. Mẫu Phiếu khảo sát

3.2. Danh mục tài liệu tham khảo

3.3. Danh mục văn bản pháp luật

I. Luật Bảo Vệ Môi Trường 2005 Tổng Quan Và Tính Cấp Thiết

Luật Bảo Vệ Môi Trường 2005 được xem là nền tảng pháp lý quan trọng trong hệ thống pháp luật môi trường Việt Nam. Luật này quy định các nguyên tắc chung, biện pháp và cách thức bảo vệ môi trường, đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội trong bối cảnh công nghiệp hóa và hội nhập quốc tế. Tuy nhiên, sau gần 6 năm thi hành, Luật Bảo Vệ Môi Trường 2005 đã bộc lộ nhiều hạn chế, bao gồm các quy định không còn phù hợp với thực tiễn, sự chồng chéo giữa các văn bản pháp luật, và thiếu các quy định cụ thể để giải quyết các vấn đề môi trường mới phát sinh như biến đổi khí hậu và phát triển bền vững.

1.1. Phạm Vi Điều Chỉnh Và Khái Niệm

Phạm vi điều chỉnh của Luật Bảo Vệ Môi Trường 2005 được quy định tại Điều 1 và Điều 3, nhưng có sự trùng lặp với các luật khác, đặc biệt là các luật về tài nguyên. Các khái niệm trong luật, như Tiêu Chuẩn Môi Trường (TCMT), Chất Thải, và Đa Dạng Sinh Học, cũng cần được sửa đổi để phù hợp với thực tiễn và các quy định pháp luật liên quan. Ngoài ra, luật cần bổ sung các khái niệm mới như Biến Đổi Khí Hậu, Thích Ứng Với Biến Đổi Khí Hậu, và Sản Phẩm Thân Thiện Với Môi Trường để đáp ứng các thách thức môi trường hiện nay.

1.2. Nguyên Tắc Bảo Vệ Môi Trường

Các nguyên tắc bảo vệ môi trường được quy định tại Điều 4 của Luật Bảo Vệ Môi Trường 2005 còn nhiều hạn chế. Nguyên tắc phát triển bền vững chưa được thể hiện rõ ràng, đặc biệt là sự cân bằng giữa lợi ích kinh tế, xã hội và môi trường. Nguyên tắc 'Bảo vệ môi trường là sự nghiệp của toàn xã hội' còn chung chung và không giải quyết được mối quan hệ giữa các chủ thể như cộng đồng, cơ quan nhà nước và doanh nghiệp. Cần sửa đổi các nguyên tắc này để tạo cơ chế giám sát hiệu quả và tăng cường sự tham gia của cộng đồng trong công tác bảo vệ môi trường.

II. Thực Trạng Môi Trường Và Những Vấn Đề Phát Sinh

Thực Trạng Môi Trường hiện nay tại Việt Nam đang đối mặt với nhiều thách thức nghiêm trọng, bao gồm ô nhiễm không khí, nước, đất, và suy thoái tài nguyên thiên nhiên. Luật Bảo Vệ Môi Trường 2005 chưa đủ mạnh để giải quyết các vấn đề này, đặc biệt là trong bối cảnh phát triển kinh tế nhanh chóng và đa dạng hóa các loại hình kinh doanh. Các quy định về Quản Lý Chất Thải, Bảo Vệ Tài Nguyên, và Phòng Ngừa Ô Nhiễm cần được cập nhật và hoàn thiện để đáp ứng yêu cầu thực tiễn.

2.1. Quản Lý Chất Thải Và Ô Nhiễm

Các quy định về Quản Lý Chất Thải trong Luật Bảo Vệ Môi Trường 2005 còn nhiều bất cập, đặc biệt là trong việc phân loại, xử lý và tái chế chất thải. Tình trạng ô nhiễm môi trường do chất thải công nghiệp và sinh hoạt vẫn diễn ra phổ biến, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng môi trường sống. Cần bổ sung các quy định cụ thể về trách nhiệm của doanh nghiệp trong việc quản lý chất thải và tăng cường các biện pháp xử phạt vi phạm.

2.2. Bảo Vệ Tài Nguyên Và Đa Dạng Sinh Học

Bảo Vệ Tài Nguyên và Đa Dạng Sinh Học là một trong những mục tiêu quan trọng của Luật Bảo Vệ Môi Trường 2005, nhưng các quy định hiện hành chưa đủ mạnh để ngăn chặn tình trạng khai thác tài nguyên quá mức và suy thoái đa dạng sinh học. Cần bổ sung các quy định về bảo tồn và sử dụng bền vững tài nguyên thiên nhiên, đặc biệt là trong các khu vực nhạy cảm như rừng, biển và các nguồn nước.

III. Hướng Hoàn Thiện Luật Bảo Vệ Môi Trường 2005

Để Luật Bảo Vệ Môi Trường 2005 phát huy hiệu quả trong bối cảnh hiện nay, cần có những sửa đổi và bổ sung quan trọng. Các Giải Pháp Bảo Vệ Môi Trường cần tập trung vào việc hoàn thiện hệ thống pháp luật, tăng cường hiệu lực thực thi, và thúc đẩy sự tham gia của cộng đồng. Các quy định về Đánh Giá Tác Động Môi Trường (ĐTM), Quản Lý Môi Trường, và Phát Triển Bền Vững cần được cập nhật để đáp ứng các yêu cầu mới của thực tiễn.

3.1. Hoàn Thiện Quy Định Về Đánh Giá Tác Động Môi Trường

Các quy định về Đánh Giá Tác Động Môi Trường (ĐTM) trong Luật Bảo Vệ Môi Trường 2005 cần được sửa đổi để đảm bảo tính toàn diện và hiệu quả. Cần bổ sung các tiêu chí đánh giá cụ thể, tăng cường sự tham gia của cộng đồng trong quá trình đánh giá, và quy định rõ trách nhiệm của các bên liên quan trong việc thực hiện các biện pháp giảm thiểu tác động môi trường.

3.2. Tăng Cường Quản Lý Môi Trường Và Phát Triển Bền Vững

Để thúc đẩy Phát Triển Bền Vững, cần bổ sung các quy định về quản lý môi trường trong các hoạt động sản xuất, kinh doanh và dịch vụ. Cần xây dựng các tiêu chuẩn môi trường nghiêm ngặt hơn, khuyến khích sử dụng công nghệ sạch, và tăng cường các biện pháp kiểm soát ô nhiễm. Đồng thời, cần thúc đẩy sự tham gia của các tổ chức chính trị - xã hội và cộng đồng trong công tác bảo vệ môi trường.

Nghiên Cứu Thực Trạng Và Hướng Hoàn Thiện Luật Bảo Vệ Môi Trường 2005 Tại Đại Học Luật Hà Nội