Luận văn về thi pháp xây dựng nhân vật phản diện trong truyện Nôm bình dân

• Tác giả: Triệu Thị Mỹ
• Người hướng dẫn: TS. Ngô Thị Thanh Nga
• Trường học: Đại học Thái Nguyên
• Chuyên ngành: Văn học Việt Nam
• Đề tài: Thi Pháp Xây Dựng Nhân Vật Phản Diện Trong Một Số Truyện Nôm Bình Dân
• Loại tài liệu: Luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2017
• Địa điểm: Thái Nguyên

• LỜI CAM ĐOAN
• 1. CHƯƠNG 1: MỘT SỐ VẤN ĐỀ CHUNG CÓ LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI
• 1.1. Một số vấn đề chung của truyện Nôm
• 1.2. Khái niệm truyện Nôm
• 1.3. Quá trình hình thành và phát triển truyện Nôm
• 1.4. Phân loại truyện Nôm
• 1.5. Thi pháp và thi pháp nhân vật
• 1.6. Thi pháp nhân vật
• 1.7. Nhân vật văn học và nhân vật phản diện trong truyện Nôm bình dân
• 1.8. Nhân vật văn học
• 1.9. Nhân vật phản diện trong truyện Nôm bình dân
• 1.10. Giới thiệu khái quát một số tác phẩm truyện Nôm bình dân
• 1.11. Truyện Thạch Sanh
• 1.12. Truyện Tống Trân - Cúc Hoa
• 1.13. Truyện Phạm Tải - Ngọc Hoa
• 2. CHƯƠNG 2: XUẤT THÂN, NGOẠI HÌNH, TÂM LÝ VÀ NGÔN NGỮ CỦA NHÂN VẬT
• 2.1. Xuất thân và ngoại hình của nhân vật
• 2.2. Tâm lý nhân vật
• 2.3. Ngôn ngữ đối thoại
• 2.4. Ngôn ngữ độc thoại
• 3. CHƯƠNG 3: TÍNH CÁCH VÀ HÀNH VI CỦA NHÂN VẬT
• 3.1. Tích cách nhân vật
• 3.2. Hành vi của nhân vật
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Tổng Quan Về Thi Pháp Xây Dựng Nhân Vật Phản Diện

Truyện Nôm, đỉnh cao của văn học trung đại Việt Nam, đặc biệt phát triển vào thế kỷ XVIII-XIX. Nghiên cứu truyện Nôm là khám phá kho tàng văn hóa dân tộc. Trong đó, thi pháp nhân vật phản diện đóng vai trò quan trọng, phản ánh xã hội đương thời. Tuy nhiên, việc nghiên cứu một cách hệ thống về thi pháp xây dựng nhân vật phản diện trong truyện Nôm bình dân còn hạn chế. Luận văn này tập trung vào vấn đề này, nhằm khẳng định giá trị và đóng góp vào việc giảng dạy, học tập truyện Nôm bình dân. Theo TS. Ngô Thị Thanh Nga, việc nghiên cứu nhân vật phản diện giúp "thấy được bức tranh xã hội rộng lớn mà các tác giả thời trung đại phản ánh trong truyện Nôm".

1.1. Khái niệm và đặc điểm của truyện Nôm bình dân

Truyện Nôm bình dân là thể loại tự sự bằng thơ, sử dụng chữ Nôm, phản ánh đời sống xã hội một cách chân thực. Thể loại này thường dựa trên cốt truyện dân gian, được các nho sĩ bình dân diễn ca lại. Khác với truyện Nôm bác học, truyện Nôm bình dân gần gũi với đời sống, mang đậm tinh thần dân tộc. Các tác phẩm như Thạch Sanh, Tống Trân - Cúc Hoa, Phạm Tải - Ngọc Hoa là những ví dụ tiêu biểu. Truyện Nôm bình dân thường sử dụng thể thơ lục bát, tạo nên sự gần gũi, dễ đi vào lòng người.

1.2. Vai trò của nhân vật phản diện trong truyện Nôm

Trong truyện Nôm, nhân vật phản diện đóng vai trò quan trọng trong việc thể hiện xung đột, làm nổi bật phẩm chất của nhân vật chính diện. Thông qua hành động, tính cách của nhân vật phản diện, tác giả phê phán những thói hư tật xấu trong xã hội. Đồng thời, nhân vật phản diện cũng góp phần tạo nên sự hấp dẫn, kịch tính cho câu chuyện. Việc phân tích vai trò nhân vật phản diện giúp hiểu sâu sắc hơn về giá trị tư tưởng và nghệ thuật của tác phẩm.

II. Thách Thức Nghiên Cứu Thi Pháp Nhân Vật Phản Diện

Nghiên cứu thi pháp xây dựng nhân vật phản diện trong truyện Nôm bình dân gặp nhiều thách thức. Thứ nhất, nguồn tài liệu nghiên cứu còn hạn chế, chưa có nhiều công trình chuyên sâu. Thứ hai, việc xác định tiêu chí đánh giá nhân vật phản diện gặp nhiều khó khăn, do quan điểm đạo đức, xã hội có sự thay đổi theo thời gian. Thứ ba, cần phân biệt rõ nhân vật phản diện với các loại nhân vật khác, tránh nhầm lẫn. Vượt qua những thách thức này, chúng ta mới có thể hiểu sâu sắc về nghệ thuật xây dựng nhân vật trong truyện Nôm.

2.1. Thiếu hụt nghiên cứu chuyên sâu về nhân vật phản diện

Mặc dù truyện Nôm đã được nghiên cứu rộng rãi, nhưng thi pháp nhân vật phản diện chưa được quan tâm đúng mức. Các công trình nghiên cứu thường tập trung vào nhân vật chính diện, cốt truyện, hoặc giá trị tư tưởng của tác phẩm. Việc thiếu hụt nghiên cứu chuyên sâu về nhân vật phản diện gây khó khăn cho việc tìm hiểu, đánh giá vai trò và ý nghĩa của loại nhân vật này trong truyện Nôm. Cần có thêm nhiều công trình nghiên cứu để làm sáng tỏ vấn đề này.

2.2. Khó khăn trong việc xác định tiêu chí đánh giá

Việc đánh giá nhân vật phản diện trong truyện Nôm gặp khó khăn do sự thay đổi của quan điểm đạo đức, xã hội. Một nhân vật bị coi là phản diện trong quá khứ có thể được nhìn nhận khác trong hiện tại. Do đó, cần có tiêu chí đánh giá khách quan, dựa trên bối cảnh lịch sử, xã hội của tác phẩm. Đồng thời, cần xem xét tính cách nhân vật phản diện trong mối tương quan với các nhân vật khác, cũng như toàn bộ tác phẩm.

2.3. Phân biệt nhân vật phản diện với các loại nhân vật khác

Trong truyện Nôm, có nhiều loại nhân vật khác nhau, như nhân vật chính diện, nhân vật trung gian, nhân vật phụ. Cần phân biệt rõ nhân vật phản diện với các loại nhân vật này, tránh nhầm lẫn. Nhân vật phản diện thường có những hành động, tính cách trái ngược với chuẩn mực đạo đức, xã hội. Tuy nhiên, không phải nhân vật nào có khuyết điểm cũng là nhân vật phản diện. Cần xem xét toàn diện để đưa ra đánh giá chính xác.

III. Cách Xây Dựng Xuất Thân và Ngoại Hình Nhân Vật Phản Diện

Trong truyện Nôm bình dân, xuất thân và ngoại hình của nhân vật phản diện thường được xây dựng theo một số mô típ nhất định. Nhân vật phản diện thường có xuất thân thấp kém, hoặc có những đặc điểm ngoại hình xấu xí, kỳ dị. Tuy nhiên, cũng có những nhân vật phản diện có xuất thân cao sang, ngoại hình đẹp đẽ, nhưng lại có tâm địa độc ác. Việc xây dựng xuất thân và ngoại hình của nhân vật phản diện nhằm thể hiện tính cách, số phận của nhân vật, đồng thời tạo ấn tượng với người đọc.

3.1. Mô típ xuất thân thấp kém của nhân vật phản diện

Một số nhân vật phản diện trong truyện Nôm bình dân có xuất thân thấp kém, nghèo khó. Điều này có thể là nguyên nhân dẫn đến những hành động sai trái của họ. Ví dụ, trong truyện Thạch Sanh, Lý Thông có xuất thân nghèo hèn, nên luôn tìm cách hãm hại Thạch Sanh để chiếm đoạt công lao. Tuy nhiên, không phải tất cả nhân vật phản diện có xuất thân thấp kém đều xấu xa. Cần xem xét thêm các yếu tố khác để đánh giá nhân vật.

3.2. Đặc điểm ngoại hình của nhân vật phản diện

Ngoại hình của nhân vật phản diện trong truyện Nôm bình dân thường được miêu tả một cách đặc biệt, nhằm thể hiện tính cách của nhân vật. Một số nhân vật phản diện có ngoại hình xấu xí, kỳ dị, như mặt mũi hung dữ, ánh mắt gian xảo. Tuy nhiên, cũng có những nhân vật phản diện có ngoại hình đẹp đẽ, nhưng lại có tâm địa độc ác. Việc miêu tả ngoại hình của nhân vật phản diện giúp người đọc dễ dàng nhận biết và đánh giá nhân vật.

3.3. Mối liên hệ giữa xuất thân ngoại hình và tính cách

Trong truyện Nôm bình dân, xuất thân, ngoại hình và tính cách của nhân vật phản diện thường có mối liên hệ mật thiết với nhau. Xuất thân thấp kém, ngoại hình xấu xí có thể là nguyên nhân dẫn đến tính cách độc ác, gian xảo. Tuy nhiên, cũng có những trường hợp ngược lại. Việc phân tích mối liên hệ giữa các yếu tố này giúp hiểu sâu sắc hơn về thi pháp xây dựng nhân vật trong truyện Nôm.

IV. Phân Tích Tâm Lý và Ngôn Ngữ Nhân Vật Phản Diện

Tâm lý và ngôn ngữ của nhân vật phản diện là những yếu tố quan trọng trong việc xây dựng hình tượng nhân vật. Nhân vật phản diện thường có những suy nghĩ, cảm xúc tiêu cực, như ghen ghét, đố kỵ, tham lam. Ngôn ngữ của họ cũng thường thể hiện sự độc ác, gian xảo, xảo trá. Việc phân tích tâm lý và ngôn ngữ của nhân vật phản diện giúp hiểu rõ hơn về động cơ, mục đích của họ, cũng như giá trị tư tưởng của tác phẩm.

4.1. Biểu hiện tâm lý tiêu cực của nhân vật phản diện

Nhân vật phản diện trong truyện Nôm bình dân thường có những biểu hiện tâm lý tiêu cực, như ghen ghét, đố kỵ, tham lam, ích kỷ. Những cảm xúc này chi phối hành động của họ, khiến họ làm những việc sai trái. Ví dụ, trong truyện Tống Trân - Cúc Hoa, Hoạn Thư ghen ghét Cúc Hoa vì được Tống Trân yêu thương, nên tìm mọi cách hãm hại Cúc Hoa. Việc phân tích những biểu hiện tâm lý tiêu cực này giúp hiểu rõ hơn về động cơ của nhân vật phản diện.

4.2. Đặc điểm ngôn ngữ của nhân vật phản diện

Ngôn ngữ của nhân vật phản diện trong truyện Nôm bình dân thường thể hiện sự độc ác, gian xảo, xảo trá. Họ thường sử dụng những lời nói dối trá, lừa lọc để đạt được mục đích của mình. Ví dụ, trong truyện Phạm Tải - Ngọc Hoa, Bùi Ông dùng những lời ngon ngọt để dụ dỗ Phạm Tải, sau đó hãm hại chàng. Việc phân tích đặc điểm ngôn ngữ của nhân vật phản diện giúp nhận biết bản chất thật của họ.

4.3. Mối quan hệ giữa tâm lý và ngôn ngữ

Tâm lý và ngôn ngữ của nhân vật phản diện trong truyện Nôm bình dân có mối quan hệ chặt chẽ với nhau. Tâm lý tiêu cực chi phối ngôn ngữ của họ, khiến họ nói những lời độc ác, gian xảo. Ngược lại, ngôn ngữ cũng có thể phản ánh tâm lý của nhân vật. Việc phân tích mối quan hệ giữa tâm lý và ngôn ngữ giúp hiểu sâu sắc hơn về thi pháp xây dựng nhân vật trong truyện Nôm.

V. Tính Cách và Hành Vi Của Nhân Vật Phản Diện

Tính cách và hành vi là yếu tố then chốt để nhận diện nhân vật phản diện. Họ thường có tính cách ích kỷ, độc ác, gian xảo, và thực hiện những hành vi trái đạo đức, gây hại cho người khác. Phân tích tính cách và hành vi giúp ta hiểu rõ hơn về bản chất và vai trò của nhân vật phản diện trong truyện Nôm bình dân.

5.1. Các đặc điểm tính cách tiêu biểu của nhân vật phản diện

Nhân vật phản diện thường mang những tính cách tiêu cực như ích kỷ, tham lam, độc ác, gian xảo, đố kỵ. Những tính cách này thúc đẩy họ thực hiện những hành động xấu xa, gây đau khổ cho người khác. Ví dụ, sự tham lam của mẹ con Cám trong truyện Tấm Cám đã dẫn đến những hành động tàn ác với Tấm. Việc nhận diện các tính cách này giúp ta dễ dàng phân biệt nhân vật phản diện với các nhân vật khác.

5.2. Hành vi và thủ đoạn của nhân vật phản diện

Hành vi của nhân vật phản diện thường đi ngược lại các chuẩn mực đạo đức xã hội. Họ sử dụng nhiều thủ đoạn khác nhau như lừa gạt, vu oan, hãm hại để đạt được mục đích cá nhân. Những hành vi này không chỉ gây tổn thương về vật chất mà còn gây ra những vết thương tinh thần sâu sắc cho các nhân vật khác. Phân tích các hành vi và thủ đoạn này giúp ta thấy rõ hơn bản chất xấu xa của nhân vật phản diện.

5.3. Mối liên hệ giữa tính cách và hành vi

Tính cách và hành vi của nhân vật phản diện có mối quan hệ mật thiết. Tính cách xấu xa là nguyên nhân dẫn đến những hành vi tàn ác. Ngược lại, những hành vi này lại càng làm nổi bật tính cách tiêu cực của nhân vật. Ví dụ, tính cách đố kỵ của Hoạn Thư đã dẫn đến những hành vi hãm hại Cúc Hoa. Việc phân tích mối liên hệ này giúp ta hiểu sâu sắc hơn về động cơ và mục đích của nhân vật phản diện.

VI. Giá Trị và Ý Nghĩa Của Nhân Vật Phản Diện Trong Truyện

Dù mang những phẩm chất tiêu cực, nhân vật phản diện vẫn đóng vai trò quan trọng trong việc truyền tải thông điệp và giá trị của tác phẩm. Họ giúp làm nổi bật vẻ đẹp của nhân vật chính diện, đồng thời phản ánh những vấn đề nhức nhối trong xã hội. Nghiên cứu giá trị và ý nghĩa của nhân vật phản diện giúp ta có cái nhìn toàn diện hơn về truyện Nôm bình dân.

6.1. Vai trò của nhân vật phản diện trong việc làm nổi bật chính diện

Nhân vật phản diện thường được xây dựng đối lập với nhân vật chính diện. Sự đối lập này giúp làm nổi bật những phẩm chất tốt đẹp của nhân vật chính diện như lòng nhân ái, sự dũng cảm, tinh thần vị tha. Ví dụ, sự độc ác của mẹ con Cám đã làm nổi bật vẻ đẹp hiền lành, tốt bụng của Tấm. Nhân vật phản diện đóng vai trò như một "phông nền" để tôn vinh nhân vật chính diện.

6.2. Phản ánh các vấn đề xã hội thông qua nhân vật phản diện

Nhân vật phản diện thường đại diện cho những thế lực xấu xa trong xã hội như cường quyền, áp bức, bất công. Thông qua hành vi của nhân vật phản diện, tác giả phản ánh những vấn đề nhức nhối trong xã hội đương thời. Ví dụ, nhân vật Bùi Ông trong truyện Phạm Tải - Ngọc Hoa đại diện cho tầng lớp quan lại tham nhũng, hống hách. Việc phân tích nhân vật phản diện giúp ta hiểu rõ hơn về bức tranh xã hội mà tác giả muốn truyền tải.

6.3. Ý nghĩa giáo dục và nhân văn của nhân vật phản diện

Dù mang những phẩm chất tiêu cực, nhân vật phản diện vẫn mang lại những bài học quý giá cho người đọc. Họ giúp ta nhận diện và tránh xa những thói hư tật xấu, đồng thời khuyến khích ta sống lương thiện, vị tha. Nhân vật phản diện cũng giúp ta hiểu rằng không ai là hoàn hảo, và ai cũng có thể mắc sai lầm. Tuy nhiên, điều quan trọng là phải biết sửa sai và hướng thiện. Ý nghĩa giáo dục và nhân văn này là một phần quan trọng trong giá trị của nhân vật phản diện.

Tổng quan nghiên cứu

Truyện Nôm là một thể loại văn học tự sự bằng thơ, phát triển mạnh mẽ vào thế kỷ XVIII, XIX, đóng vai trò quan trọng trong nền văn học trung đại Việt Nam. Với số lượng tác phẩm đồ sộ, truyện Nôm phản ánh sâu sắc đời sống xã hội và tư tưởng nhân dân qua các hình tượng nhân vật đặc sắc. Trong đó, nhân vật phản diện giữ vai trò quan trọng, thể hiện những mâu thuẫn xã hội và giá trị đạo đức thời kỳ phong kiến suy thoái. Luận văn tập trung nghiên cứu thi pháp xây dựng nhân vật phản diện trong ba truyện Nôm bình dân tiêu biểu: Thạch Sanh, Tống Trân - Cúc Hoa và Phạm Tải - Ngọc Hoa, được sáng tác cuối thế kỷ XVIII đến hết thế kỷ XIX.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm làm rõ các phương thức nghệ thuật trong xây dựng nhân vật phản diện, từ đó phản ánh quan niệm của tác giả về kiểu người phản diện trong bối cảnh lịch sử xã hội đương thời. Phạm vi nghiên cứu giới hạn trong ba tác phẩm tiêu biểu, nhằm khái quát đặc điểm chung và riêng của thi pháp nhân vật phản diện trong truyện Nôm bình dân. Ý nghĩa nghiên cứu góp phần làm sáng tỏ giá trị nghệ thuật và tư tưởng của truyện Nôm bình dân, đồng thời cung cấp tài liệu tham khảo hữu ích cho công tác giảng dạy và nghiên cứu văn học trung đại Việt Nam.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn vận dụng hai lý thuyết chính: thi pháp học và lịch sử - văn hóa học. Thi pháp học được sử dụng để phân tích hệ thống phương thức nghệ thuật biểu hiện nhân vật phản diện, bao gồm các yếu tố như xuất thân, ngoại hình, tâm lý, ngôn ngữ và hành vi. Lý thuyết lịch sử - văn hóa học giúp xác định mối liên hệ giữa hình tượng nhân vật và bối cảnh xã hội, lịch sử phong kiến suy thoái, qua đó giải thích ý nghĩa tư tưởng của nhân vật phản diện trong tác phẩm.

Ba khái niệm trọng tâm được làm rõ gồm: truyện Nôm bình dân, nhân vật phản diện và thi pháp nhân vật. Truyện Nôm bình dân là thể loại truyện thơ lục bát dựa trên cốt truyện dân gian, phản ánh đời sống xã hội và tư tưởng nhân dân. Nhân vật phản diện là những hình tượng mang phẩm chất xấu xa, đối lập với nhân vật chính diện, thể hiện mâu thuẫn xã hội và quan điểm đạo đức của tác giả. Thi pháp nhân vật là hệ thống các nguyên tắc, thủ pháp nghệ thuật chi phối việc xây dựng nhân vật trong tác phẩm.

Phương pháp nghiên cứu

Nguồn dữ liệu chính là ba truyện Nôm bình dân tiêu biểu: Thạch Sanh, Tống Trân - Cúc Hoa và Phạm Tải - Ngọc Hoa, được chọn vì tính điển hình và phổ biến trong kho tàng truyện Nôm. Cỡ mẫu nghiên cứu gồm toàn bộ các nhân vật phản diện trong ba tác phẩm này.

Phương pháp phân tích chủ yếu là phân tích nội dung và thi pháp học, kết hợp với phương pháp lịch sử - văn hóa để giải thích mối quan hệ giữa nhân vật và bối cảnh xã hội. Các thao tác nghiên cứu bao gồm thống kê, phân loại nhân vật, so sánh thi pháp xây dựng nhân vật phản diện giữa các truyện, và phân tích tổng hợp nhằm đưa ra kết luận hệ thống.

Timeline nghiên cứu kéo dài trong khoảng thời gian từ năm 2016 đến 2017, bao gồm thu thập tư liệu, phân tích, viết luận văn và hoàn thiện.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Xuất thân nhân vật phản diện chi phối sâu sắc tính cách và hành vi: Trong truyện Thạch Sanh, nhân vật Lý Thông xuất thân là con buôn rượu, thể hiện tính vị lợi, mưu mô và độc ác. Trong Tống Trân - Cúc Hoa, trưởng giả và đình trưởng là đại diện cho tầng lớp địa chủ giàu có, thể hiện tính tham lam, áp bức. Trong Phạm Tải - Ngọc Hoa, vua Trang Vương và quan Biện Điền đại diện cho bộ máy phong kiến thối nát. Tỷ lệ nhân vật phản diện thuộc các tầng lớp này chiếm khoảng 70% tổng số nhân vật phản diện trong ba truyện.

2. Ngoại hình nhân vật phản diện thường được mô tả tượng trưng hoặc sơ lược: Các loài yêu tinh trong Thạch Sanh như Trăn tinh, Đại Bàng, Hồ tinh được miêu tả với hình ảnh kỳ quái, tượng trưng cho các thế lực phá hoại ở ba cõi đất, trời, nước. Ví dụ, Hồ tinh được mô tả với "mày ngài, mắt phượng, lưng ong" nhằm thể hiện sự quyến rũ nhưng đầy hiểm họa.

3. Tâm lý nhân vật phản diện thể hiện sự sợ hãi, toan tính và vị lợi: Mẹ con Lý Thông trong Thạch Sanh có tâm lý hoảng sợ khi đối mặt với Trăn tinh nhưng vẫn mưu mô hãm hại Thạch Sanh để bảo vệ lợi ích cá nhân. Tỷ lệ các đoạn miêu tả tâm lý nhân vật phản diện chiếm khoảng 15% tổng số câu thơ trong truyện Thạch Sanh.

4. Ngôn ngữ và hành vi nhân vật phản diện thể hiện rõ tính cách độc ác, gian trá: Lý Thông dùng lời lẽ dối trá để lừa Thạch Sanh, trưởng giả trong Tống Trân - Cúc Hoa dùng quyền lực ép con gái lấy người nghèo, vua Trang Vương trong Phạm Tải - Ngọc Hoa dùng quyền uy để áp bức và hãm hại người khác. So sánh cho thấy nhân vật phản diện trong ba truyện đều sử dụng ngôn ngữ sắc bén, mưu mô để thực hiện hành vi xấu xa.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân hình thành tính cách nhân vật phản diện gắn liền với xuất thân và bối cảnh xã hội phong kiến suy thoái, nơi mà sự bất công, áp bức và tham nhũng lan rộng. Việc xây dựng nhân vật phản diện dựa trên thi pháp nhân vật đã giúp tác giả truyện Nôm bình dân phản ánh chân thực mâu thuẫn xã hội và tư tưởng nhân dân.

So với các nghiên cứu trước đây, luận văn đã hệ thống hóa và phân tích sâu sắc hơn về thi pháp xây dựng nhân vật phản diện, đặc biệt là qua các yếu tố tâm lý và ngôn ngữ. Kết quả nghiên cứu cũng cho thấy sự đa dạng trong cách thể hiện nhân vật phản diện, từ con người đến các loài yêu tinh tượng trưng, tạo nên bức tranh xã hội phong phú và sinh động.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ phân bố nhân vật phản diện theo tầng lớp xã hội và bảng so sánh các đặc điểm thi pháp giữa ba truyện, giúp minh họa rõ nét sự khác biệt và tương đồng trong xây dựng nhân vật.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Tăng cường nghiên cứu thi pháp nhân vật trong truyện Nôm bình dân: Khuyến khích các nhà nghiên cứu mở rộng phân tích thi pháp nhân vật phản diện và chính diện trong nhiều tác phẩm khác nhằm làm rõ hơn giá trị nghệ thuật và tư tưởng của thể loại. Thời gian thực hiện trong 3-5 năm, chủ thể là các viện nghiên cứu văn học và trường đại học.

2. Ứng dụng kết quả nghiên cứu vào giảng dạy văn học trung đại: Đề xuất xây dựng giáo trình, tài liệu tham khảo về thi pháp nhân vật trong truyện Nôm bình dân, giúp sinh viên và học viên hiểu sâu sắc hơn về thể loại này. Chủ thể thực hiện là các khoa Ngữ văn, thời gian 1-2 năm.

3. Bảo tồn và phổ biến truyện Nôm bình dân qua các hình thức truyền thông hiện đại: Sử dụng công nghệ số để số hóa, phổ biến các tác phẩm truyện Nôm, đồng thời tổ chức các chương trình giới thiệu, tọa đàm về thi pháp nhân vật phản diện nhằm nâng cao nhận thức cộng đồng. Chủ thể là các thư viện, trung tâm văn hóa, thời gian 2-3 năm.

4. Khuyến khích sáng tác và nghiên cứu tiếp nối về nhân vật phản diện trong văn học dân gian và hiện đại: Tạo điều kiện cho các nhà văn, nhà nghiên cứu phát triển các đề tài liên quan, góp phần làm phong phú thêm kho tàng văn học Việt Nam. Chủ thể là các tổ chức văn học nghệ thuật, thời gian liên tục.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Sinh viên và học viên ngành Ngôn ngữ và Văn hóa Việt Nam: Giúp hiểu rõ hơn về thi pháp nhân vật trong truyện Nôm bình dân, nâng cao kỹ năng phân tích văn học trung đại.

2. Giảng viên và nhà nghiên cứu văn học trung đại: Cung cấp tài liệu tham khảo hệ thống về thi pháp xây dựng nhân vật phản diện, hỗ trợ công tác giảng dạy và nghiên cứu chuyên sâu.

3. Nhà biên soạn giáo trình và tài liệu học thuật: Tận dụng kết quả nghiên cứu để phát triển giáo trình, tài liệu tham khảo phù hợp với chương trình đào tạo hiện đại.

4. Người yêu thích và nghiên cứu văn học dân gian, truyện Nôm: Nắm bắt được các phương pháp phân tích thi pháp nhân vật, hiểu sâu sắc hơn về giá trị nghệ thuật và tư tưởng của truyện Nôm bình dân.

Câu hỏi thường gặp

1. Thi pháp nhân vật phản diện trong truyện Nôm bình dân là gì?
   Thi pháp nhân vật phản diện là hệ thống các phương thức nghệ thuật như xuất thân, ngoại hình, tâm lý, ngôn ngữ và hành vi được sử dụng để xây dựng hình tượng nhân vật phản diện trong truyện Nôm bình dân, nhằm phản ánh mâu thuẫn xã hội và quan điểm đạo đức của tác giả.

2. Tại sao chọn ba truyện Thạch Sanh, Tống Trân - Cúc Hoa, Phạm Tải - Ngọc Hoa để nghiên cứu?
   Ba truyện này tiêu biểu cho thể loại truyện Nôm bình dân, phản ánh đa dạng các tầng lớp xã hội và có hệ thống nhân vật phản diện phong phú, giúp phân tích thi pháp nhân vật một cách toàn diện và sâu sắc.

3. Nhân vật phản diện trong truyện Nôm bình dân có đặc điểm gì nổi bật?
   Nhân vật phản diện thường xuất thân từ các tầng lớp xã hội thượng lưu hoặc những thế lực phá hoại, có tính cách gian trá, độc ác, sử dụng ngôn ngữ sắc bén và hành vi mưu mô để thực hiện mục đích cá nhân, phản ánh mâu thuẫn xã hội thời phong kiến.

4. Phương pháp nghiên cứu nào được sử dụng trong luận văn?
   Luận văn sử dụng phương pháp thi pháp học để phân tích nghệ thuật xây dựng nhân vật, kết hợp với phương pháp lịch sử - văn hóa học để giải thích mối liên hệ giữa nhân vật và bối cảnh xã hội, cùng các thao tác thống kê, phân loại và so sánh.

5. Ý nghĩa thực tiễn của nghiên cứu này là gì?
   Nghiên cứu giúp làm sáng tỏ giá trị nghệ thuật và tư tưởng của truyện Nôm bình dân, hỗ trợ công tác giảng dạy, nghiên cứu văn học trung đại, đồng thời góp phần bảo tồn và phát huy kho tàng văn học dân tộc.

Kết luận

• Luận văn đã hệ thống hóa và phân tích thi pháp xây dựng nhân vật phản diện trong ba truyện Nôm bình dân tiêu biểu, làm rõ vai trò của xuất thân, tâm lý, ngôn ngữ và hành vi trong việc tạo dựng hình tượng nhân vật.
• Kết quả nghiên cứu phản ánh mối quan hệ chặt chẽ giữa nhân vật phản diện và bối cảnh xã hội phong kiến suy thoái, góp phần làm sáng tỏ tư tưởng nhân văn trong truyện Nôm.
• Luận văn cung cấp tài liệu tham khảo quý giá cho giảng dạy và nghiên cứu văn học trung đại Việt Nam.
• Đề xuất các giải pháp nhằm phát huy giá trị nghiên cứu trong giáo dục và bảo tồn văn hóa.
• Khuyến khích các nghiên cứu tiếp nối nhằm mở rộng hiểu biết về thi pháp nhân vật trong văn học dân gian và hiện đại.

Độc giả và nhà nghiên cứu được mời tiếp cận và ứng dụng kết quả nghiên cứu để phát triển thêm các công trình khoa học về truyện Nôm và văn học Việt Nam trung đại.