I. Mở Đầu
Luận văn thạc sĩ 'Uyển Ngữ Trong Truyện Thơ Nôm Bác Học Thế Kỷ XVIII-XIX' được thực hiện nhằm khám phá và phân tích uyển ngữ trong các tác phẩm truyện thơ Nôm của thế kỷ XVIII và XIX. Lý do chọn đề tài này xuất phát từ sự quan tâm đến ngôn ngữ văn học và văn hóa Việt Nam trong bối cảnh lịch sử xã hội phong kiến. Thế kỷ XVIII - XIX là thời kỳ có nhiều biến động, dẫn đến sự phát triển mạnh mẽ của văn học Nôm, đặc biệt là thể loại truyện thơ Nôm bác học. Các tác phẩm tiêu biểu như 'Truyện Hoa tiên', 'Sơ kính tân trang', và 'Truyện Kiều' không chỉ thể hiện giá trị nghệ thuật mà còn phản ánh sâu sắc tâm tư, tình cảm của con người Việt Nam trong thời kỳ này.
1.1 Lý Do Chọn Đề Tài
Việc nghiên cứu uyển ngữ trong truyện thơ Nôm không chỉ giúp hiểu rõ hơn về ngôn ngữ mà còn góp phần làm sáng tỏ những giá trị văn hóa, lịch sử của văn học Việt Nam. Uyển ngữ là một phương thức giao tiếp tinh tế, thể hiện sự khéo léo trong việc lựa chọn từ ngữ, nhằm tránh những từ ngữ không mong muốn và tạo nên sự tế nhị trong giao tiếp. Điều này đặc biệt quan trọng trong bối cảnh xã hội phong kiến, nơi mà các giá trị văn hóa và truyền thống được coi trọng.
II. Cơ Sở Lý Luận
Chương này trình bày các lý thuyết về uyển ngữ, bao gồm khái niệm, các hình thức biểu đạt và vai trò của uyển ngữ trong đời sống và văn học. Uyển ngữ được định nghĩa là những cách diễn đạt tinh tế, nhằm tránh gây khó chịu cho người nghe. Các hình thức của uyển ngữ có thể bao gồm việc sử dụng từ đồng nghĩa, hình ảnh ẩn dụ, hoặc các cụm từ mang tính chất ước lệ. Trong văn học, uyển ngữ không chỉ là một phương tiện giao tiếp mà còn là một công cụ nghệ thuật, giúp tác giả thể hiện cảm xúc và tư tưởng một cách sâu sắc.
2.1 Khái Niệm Về Uyển Ngữ
Khái niệm uyển ngữ được hiểu là những cách diễn đạt nhằm làm giảm bớt sự thô thiển hoặc trực tiếp của ngôn ngữ. Trong văn học, uyển ngữ giúp tạo ra những hình ảnh đẹp, gợi cảm, đồng thời thể hiện sự tinh tế trong cách sử dụng ngôn ngữ. Điều này đặc biệt quan trọng trong các tác phẩm truyện thơ Nôm, nơi mà ngôn ngữ nghệ thuật được coi trọng.
III. Các Hình Thức Biểu Đạt Của Uyển Ngữ
Chương này tập trung vào việc phân tích các hình thức biểu đạt của uyển ngữ trong một số tác phẩm truyện thơ Nôm bác học tiêu biểu. Các tác phẩm như 'Truyện Hoa tiên', 'Sơ kính tân trang', và 'Truyện Kiều' đều sử dụng uyển ngữ một cách khéo léo để thể hiện tâm tư, tình cảm của nhân vật. Việc sử dụng uyển ngữ không chỉ làm phong phú thêm ngôn ngữ mà còn tạo ra những giá trị nghệ thuật sâu sắc.
3.1 Uyển Ngữ Trong Truyện Hoa Tiên
'Truyện Hoa tiên' là một trong những tác phẩm tiêu biểu cho việc sử dụng uyển ngữ. Tác giả đã khéo léo lồng ghép những hình ảnh ẩn dụ, từ ngữ mang tính chất ước lệ để thể hiện những tình cảm sâu sắc của nhân vật. Điều này không chỉ làm tăng tính nghệ thuật của tác phẩm mà còn giúp người đọc cảm nhận được những giá trị văn hóa, lịch sử của thời kỳ đó.
